Theo dữ liệu mới nhất từ ​​công ty con FDI Markets của Financial Times, trong năm 2024 tính đến tháng 3, ít nhất 41 dự án sản xuất và hậu cần của Trung Quốc đã được công bố ở Mexico, trong khi ít nhất 39 dự án được lên kế hoạch ở Việt Nam.

Đây là con số cao nhất về các dự án được công bố ở cả hai quốc gia kể từ khi FDI Intelligence bắt đầu theo dõi tin tức đầu tư nước ngoài và các thông báo của công ty vào năm 2003, trong đó cả Mexico và Việt Nam hiện đã vượt qua Mỹ để trở thành điểm đến hàng đầu cho các dự án sản xuất và hậu cần của Trung Quốc. Thái Lan, Malaysia, Hungary và Ai Cập cũng hoan nghênh mức kỷ lục các dự án của Trung Quốc trong năm tính đến cuối tháng 3.

Những diễn biến này cho thấy rõ, khi các công ty đa quốc gia và các chính trị gia phương Tây tìm cách phá vỡ sự phụ thuộc hàng thập kỷ vào các nhà máy ở Trung Quốc và hạn chế vai trò của nước này trong việc cung cấp các sản phẩm quan trọng, các nhà sản xuất Trung Quốc đang xây dựng sự hiện diện của họ ở nước ngoài. Trong số các khoản đầu tư lớn của Trung Quốc có một nhà máy trị giá lên tới 2 tỷ USD ở Mexico do công ty con địa phương của Tập đoàn Công nghiệp Ô tô Thượng Hải thuộc sở hữu nhà nước công bố.

Doanh nghiệp Trung Quốc gia tăng đầu tư vào Việt Nam và Mexico

Với việc Tổng thống Mỹ Joe Biden vào tháng trước tuyên bố mức thuế mới đối với hàng hóa trị giá 18 tỷ USD của Trung Quốc, ngay cả các nhà sản xuất nhỏ của Trung Quốc cũng đang tìm cách chi số tiền hạn chế của mình cho việc mở rộng ra nước ngoài. Khi Mỹ nhập khẩu nhiều hơn từ các nước ngoài Trung Quốc, các doanh nghiệp Trung Quốc cũng đang đẩy mạnh xuất khẩu sang các nước này. Theo dữ liệu hải quan của Trung Quốc, tổng giá trị xuất khẩu của Trung Quốc sang Mexico và Thái Lan đã tăng hơn gấp đôi lên 158,7 tỷ USD từ năm 2017 đến năm 2023.

Tổng kim ngạch xuất khẩu của Trung Quốc chỉ tăng 49% lên 3,4 nghìn tỷ USD trong cùng kỳ. Theo Tổng cục Hải quan Trung Quốc, xuất khẩu linh kiện máy tính của Trung Quốc sang Việt Nam đã tăng hơn gấp ba lần lên 1,7 tỷ USD từ năm 2017 đến năm 2023. Tuy nhiên, công ty tư vấn Eurasia Group đã chỉ ra vào tháng 4 rằng thặng dư thương mại của Việt Nam với Mỹ đã tăng đáng kể không chỉ do sự chuyển dịch sản xuất thực tế từ Trung Quốc mà còn vì các công ty Trung Quốc chỉ đơn giản là chuyển sản phẩm qua Việt Nam. Nhập khẩu trực tiếp từ Trung Quốc có thể giảm.

Nhưng người ta chỉ cần nhìn vào những con đường gián tiếp mà qua đó Mỹ tiếp tục tham gia vào chuỗi cung ứng của Trung Quốc. Audrey Liang, đại diện bán hàng của nhà sản xuất dao và dụng cụ Summit Enterprise, cho biết, họ đã đặt trụ sở tại một nhà máy duy nhất ở Yanjiang, tỉnh Quảng Đông, miền nam Trung Quốc trong 26 năm và hiện đang xây dựng cơ sở thứ hai tại Việt Nam. Họ hy vọng cơ sở tại Việt Nam sẽ đi vào hoạt động vào cuối năm tới.

Khách hàng đã yêu cầu Summit Enterprise xem xét đặt địa điểm ở Việt Nam vì lý do địa chính trị và mức thuế thấp hơn đối với hàng hóa Việt Nam.

Jack Ye, đại diện bán hàng của nhà sản xuất ba lô Trung Quốc Xiamen Obaili Manufacturing cho biết, vẫn có nhiều lợi thế khi hoạt động tại Trung Quốc, lưu ý rằng hoạt động sản xuất tại Trung Quốc có lợi thế về thời gian giao hàng, chi phí và chất lượng tốt hơn. Tuy nhiên, công ty sẽ xem xét các địa điểm ở nước ngoài nếu ông Donald Trump, người đã đe dọa sẽ có những động thái mạnh mẽ hơn đối với thương mại Trung Quốc, tái đắc cử tổng thống Mỹ.