Đó là chia sẻ của bà Bùi Kim Thùy- đại diện tại Việt Nam - Hội đồng kinh doanh Hoa Kỳ - ASEAN; Thành viên Hội đồng cố vấn Harvard với phóng viên Vuasanca trước thềm EVFTA có hiệu lực.

Dệt may là 1 trong những ngành được hưởng lợi thuế quan nhiều nhất từ EVFTA

Thưa bà, ngay khi Hiệp định có hiệu lực, EU sẽ xóa bỏ thuế nhập khẩu đối với khoảng 85,6% số dòng thuế. Sau 7 năm kể từ khi Hiệp định có hiệu lực, EU sẽ xóa bỏ thuế nhập khẩu đối với 99,2% số dòng thuế. Đối với khoảng 0,3% kim ngạch xuất khẩu còn lại, EU cam kết dành cho Việt Nam hạn ngạch thuế quan với thuế nhập khẩu trong hạn ngạch là 0%. Vậy những ưu tiên nào DN Việt Nam cần tận dụng ngay khi EVFTA có hiệu lực?

Tôi đánh giá Bộ Công Thương và các hiệp hội, ngành hàng đã có sự hỗ trợ tích cực đối với các DN Việt Nam nói riêng và cộng đồng DN nói chung có mong muốn tìm hiểu hiệp định này, thông qua việc xây dựng website về hiệp định khá đầy đủ, thông tin chính xác, cập nhật, từ đó giúp DN có thể tận dụng hiệu quả hiệp định này. Trong Hiệp định EVFTA, một trong những chương quan trọng có thể tận dụng ngay đó là chương thương mại hàng hóa, trong đó, có rất nhiều ưu đãi đặc biệt về thuế quan, thuế đánh tại cảng cho hàng hóa xuất khẩu sang EU. Khi hiệp định có hiệu lực, nhiều dòng thuế ngay lập tức về 0%, chúng ta phải tận dụng ngay việc giảm thuế này. Tận dụng ngay tức là xuất khẩu ngay và nhập khẩu ngay để hưởng thuế ưu đãi thuế quan đặc biệt này.

Chuyên gia kinh tế hội nhập Bùi Kim Thùy

Tuy nhiên, DN cần lưu ý, nếu không đáp ứng quy tắc xuất xứ đặc biệt được thiết kế riêng cho hiệp định này, cho từng ngành hàng, mã HS thì cũng không thể tận dụng ngay được các ưu đãi thuế từ hiệp định. Bởi, các quy tắc về xuất xứ trong Hiệp định EVFTA không dễ. Mặc dù, DN Việt Nam đã đáp ứng được quy tắc xuất xứ của nhiều dòng hàng, song vẫn có nhiều dòng hàng có quy tắc xuất xứ phức tạp, đòi hỏi DN phải nghiên cứu kỹ. Việc cần làm ngay là xuất khẩu ngay, nhưng xuất khẩu ngay với điều kiện phải đáp ứng các yêu cầu quy tắc xuất xứ đặc biệt cho từng ngành hàng, cho từng mã HS của Hiệp định EVFTA.

Bên cạnh những cơ hội lớn mở ra, chúng ta cũng phải đối diện với nhiều thách thức. Trong đó, điều đáng lo ngại là phát sinh các tranh chấp thương mại. Các bộ, ngành cần chuẩn bị như nào để bảo vệ quyền lợi chính đáng cho doanh nghiệp?

Các bộ, ngành đã, đang và sẽ vẫn tiếp tục bảo vệ quyền lợi chính đáng cho DN có hoạt động kinh doanh trên lãnh thổ Việt Nam. Tuy nhiên, không chỉ có từ phía Chính phủ, các cơ quan quản lý nhà nước mà cần có sự chung tay và chủ động của chính DN. DN phải chủ động nắm vững thông tin, các quyền lợi liên quan để bảo vệ quyền lợi chính đáng cho chính mình. Cụ thể, trong Hiệp định EVFTA, đàm phán thuế quan và quy tắc xuất xứ luôn đi song hành với nhau, như “hai giày, hai dép đi trên 2 chân”, nếu thiếu một chiếc thì không thể đi được. Việc đàm phán thuế quan không còn ý nghĩa trong trường hợp DN không đáp ứng được quy tắc xuất xứ. Nếu đáp ứng điều này thì DN tự có được quyền lợi là xuất khẩu và được hưởng ưu đãi thuế quan đặc biệt với điều kiện đi kèm là đáp ứng quy tắc xuất xứ.

Ngoài ra, trong hiệp định này còn đề cập đến thương mại điện tử. Đây là lĩnh vực còn khá mới mẻ đối với Việt Nam. Vì vậy, theo tôi, phần chuẩn bị nên tập trung cho thương mại điện tử. Trong quy định của EVFTA, nếu DN biết được hai bên thỏa thuận với nhau là không đánh thuế trên thương mại điện tử, đó chính là DN tự bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình khi hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu sử dụng thương mại điện tử. Hai bên có cơ chế phối hợp để bảo vệ người tiêu dùng cũng như bảo vệ các giao dịch liên quan đến thương mại điện tử.

Có thể nói, Bộ Công Thương hay đoàn đàm phán đã thiết kế và kiến tạo nên một mạng lưới các hiệp định thương mại tự do (FTA) quyền lực trên bản đồ FTA toàn cầu. Chưa có nước nào ở ASEAN, ngoại trừ Singapore, đứng đầu về số lượng FTA mà Việt Nam đang sở hữu. Tuy nhiên, Singapore không có nền sản xuất mà Việt Nam mới là nền kinh tế sản xuất thực sự. Đặc biệt, Việt Nam là nền kinh tết trong các nhóm các nền kinh tế đang phát triển đầu tiên có FTA với EU. Đó chính là những điều mà Bộ Công Thương, bộ, ngành đã hỗ trợ DN để kiến tạo mạng lưới các FTA có quyền lực, giúp Việt Nam đưa lên vị trí hạng cao trên bản đồ quốc tế về thương mại quốc tế. Các quy định văn bản, quy phạm pháp quy đã có sẵn, Bộ Công Thương, các bộ, ngành khác đã hỗ trợ DN trong quá trình “dịch tiếng Việt sang tiếng Việt” tốt hơn, và việc bây giờ chính là tính chủ động của các DN.

Chính phủ đã có nhiều hoạt động hỗ trợ cho DN để tận dụng hiệu quả từ hiệp định này mang lại, theo bà, mức độ sẵn sàng của các DN Việt Nam này như thế nào?

Tôi chưa từng thấy một FTA nào mà công tác tuyên tuyền phổ biến làm tốt, gần như “đo ni đóng giày” cho từng ngành hàng khác nhau, cụ thể như EVFTA. Nếu vào website Hiệp định EVFTA của Bộ Công Thương, chúng ta thấy Bộ đã thiết kế câu hỏi và câu trả lời cho DN rất rõ ràng, cụ thể, dễ hiểu. DN đọc xong và có tham vấn của các chuyên gia, DN có thể thực hiện hiệp định ngay và có lợi luôn.

Về mức độ sẵn sàng của DN Việt Nam đối với Hiệp định EVFTA, theo tôi, điều này phụ thuộc vào tính chủ động của chính DN. Với các DN lớn, họ đã sẵn sàng lâu rồi. Bởi các công ty này cùng đoàn đàm phán, Chính phủ, Bộ Công Thương và các bộ, ngành khác trong quá trình cung cấp các yếu tố đầu vào để đàm phán kiến tạo nên “bản chào” và có bản cuối cùng là lời văn của Hiệp định đẹp như này là không thể phủ nhận. Đối với DN vừa và nhỏ Việt Nam, số lượng các DN sẵn sàng chưa chiếm được tỷ lệ áp đảo, mặc dù Bộ Công Thương và các bộ, ngành khác đã thực hiện tốt tuyên truyền, quy phạm pháp luật. Chính vì vậy, đòi hỏi tính chủ động của DN, tiếp cận thông tin 1 cách chủ động để có thể đón được các ưu đãi từ hiệp định. Ưu đãi có đấy, lợi ích có đấy, nếu DN không sẵn sàng, không tự chủ, không tự nâng cấp mình trong việc nâng cao quá trình sản xuất, công nghệ tạo nên giá trị gia tăng cho Việt Nam thì cũng không thể hưởng được các ưu đãi mà Hiệp định mang lại.

Xin cám ơn bà!