Với kim ngạch trao đổi thương mại rơi vào khoảng 41,3 tỷ USD, EU hiện là một trong những đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam. Ở chiều ngược lại, theo Uỷ ban châu Âu, Việt Nam là đối tác thương mại lớn thứ 16 của EU và là đối tác thương mại lớn thứ 2 nếu chỉ tính các quốc gia ASEAN. Mặt khác, ASEAN cũng là đối tác thương mại lớn thứ 3 của EU bên ngoài châu Âu (chỉ sau Mỹ và Trung Quốc).

Theo Bộ Công Thương, xuất khẩu của Việt Nam trong quý I/2021 sang châu Âu đạt gần 10 tỷ USD, tăng 28% so với cùng kỳ năm ngoái. Số lô hàng từ các nước thuộc Liên minh châu Âu (EU) như Đan Mạch, Bỉ, Bồ Đào Nha và Ý tăng trung bình 20 – 25%.

Các mặt hàng xuất khẩu chính của EU sang Việt Nam hiện nay là các sản phẩm công nghệ cao, bao gồm máy móc, thiết bị điện, máy bay, xe cộ và dược phẩm. Trong khi đó, các mặt hàng chính của Việt Nam xuất khẩu sang EU là điện thoại, các sản phẩm điện tử, giày dép, dệt may, cà phê, gạo, thuỷ sản và đồ nội thất.

Các nhà đầu tư EU được hưởng lợi từ EVFTA

Hiệp định EVFTA có hiệu lực đã làm gia tăng khả năng cạnh tranh giữa thị trường EU và Việt Nam. Các sản phẩm nước ngoài có thể được hưởng lợi thế về thuế quan do việc bãi bỏ thuế nhập khẩu và điều này sẽ tạo sự cạnh tranh đáng kể đối với các sản phẩm trong nước.

Trong báo cáo về nền tảng nghiên cứu và tư vấn của Đức chỉ ra rằng, EVFTA cung cấp khả năng tiếp cận tốt hơn đối với các hoạt động mua sắm công ở Việt Nam. Các công ty EU có thể tham gia vào các dự án công và dự án PPP dễ dàng hơn khi hiệp định có hiệu lực, để lại dấu ấn của họ tại Việt Nam.

Việc phê chuẩn Hiệp định Bảo hộ đầu tư Việt Nam - EU (EVIPA), trong đó EU và Việt Nam quyết định tạo thuận lợi về môi trường đầu tư cho các doanh nghiệp hai bên (bao gồm cả việc tăng cường khuôn khổ pháp lý, đặc biệt là sở hữu trí tuệ), tạo thuận lợi hơn cho các công ty EU đầu tư vào lĩnh vực bị hạn chế trước đây. Ví dụ, tỷ lệ sở hữu nước ngoài tối đa trong các ngân hàng thương mại đã tăng từ 30% lên 49%.

Ngoài ra, các công ty EU cũng có thể hưởng lợi từ các điều khoản phi kinh tế của EVFTA như đảm bảo các tiêu chuẩn về nhân quyền và môi trường.

Khảo sát về chỉ số môi trường kinh doanh quý 1/2021 do Phòng Thương mại châu Âu (EuroCham) công bố cho thấy, các nhà lãnh đạo doanh nghiệp châu Âu vẫn tin tưởng vào nền kinh tế Việt Nam. Theo EuroCham, hiệu quả hoạt động trong quý 2 dự đoán sẽ tiếp tục cải thiện.

Có thể nói, ngoài những hạn chế về du lịch quốc tế thì hoạt động kinh doanh ở Việt Nam về cơ bản vẫn bình thường. Chỉ số BCI đạt 73,9 điểm trong quý 1/2021 - mức cao nhất kể từ quý 3/2019.

Các nhà lãnh đạo doanh nghiệp cũng nhận thấy lợi ích của EVFTA, với hơn 60% được hưởng lợi từ Hiệp định. Tuy nhiên, cuộc khảo sát cũng lưu ý rằng, thủ tục hành chính là thách thức lớn nhất để tận dụng lợi thế của EVFTA.

Theo tạp chí ScandAsia, tăng trưởng kinh tế cao và cơ sở hạ tầng được đầu tư mạnh là một trong những lý do khiến các doanh nghiệp Bắc Âu xem xét đầu tư vào Việt Nam. Xuất khẩu của Thụy Điển sang Việt Nam tăng gần 6% trong năm 2020 bất chấp đại dịch. Những con số trên nhấn mạnh tiềm năng và tầm quan trọng ngày càng tăng của Việt Nam trong khu vực Đông Nam Á, vốn không bị suy giảm do áp lực ngày càng tăng của “người anh cả” Trung Quốc.

EVFTA có nghĩa là thuế quan được miễn giảm và các mối quan hệ thương mại và kinh doanh được làm sâu sắc hơn. Đây là cơ hội lớn cho các công ty EU. Hiệp định mở ra khả năng tiếp cận nhiều với một thị trường mới nổi gần 100 triệu dân, trong đó có khoảng 55 triệu công nhân. Ngoài ra, Hiệp định còn mở ra cơ hội đối tác, đối thoại, hợp tác và tạo mối quan hệ bền chặt hơn với khu vực Đông Nam Á.

Các nhà đầu tư tiềm năng

Hiện, Ý và Đức là 2 thành viên chính của EU có mức đầu tư đáng kể và quan hệ thương mại bền chặt với Việt Nam. Kể từ năm 2013, khi quan hệ đối tác chiến lược được thiết lập giữa hai nước, thương mại song phương giữa Ý và Việt Nam và các khoản đầu tư đã có sự tăng trưởng đáng kể.

Theo Tổng cục Thống kê Việt Nam (GSO), trong 4 tháng đầu năm 2020, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Ý đạt 914,4 triệu USD trong khi nhập khẩu đạt 505 triệu USD.

Ý có các ngành công nghiệp chuyên môn hóa cao như dệt may, thực phẩm, máy móc, kính mắt,... đồng thời là cường quốc kinh tế thứ ba ở lục địa châu Âu. Ngoài ra, Ý đứng thứ 9 trong số các nước EU đã đầu tư vào Việt Nam. Phần lớn vốn đầu tư vào Việt Nam thuộc sở hữu hoàn toàn của các công ty Ý. Hầu hết các công ty Ý tại Việt Nam đều hoạt động trong lĩnh vực dược phẩm, vận tải, máy móc và thực phẩm.

Đối với nước Đức, hiện quốc gia này đang là đối tác thương mại EU lớn nhất của Việt Nam, với kim ngạch song phương đã tăng gấp 4 lần trong vòng 10 năm qua. Tính đến cuối năm 2020, có hơn 350 công ty Đức có mặt tại thị trường Việt Nam, trong đó có 60 doanh nghiệp đã thành lập cơ sở sản xuất trong nước.

Theo Hải quan Việt Nam, tính đến hết tháng 11/2020, tổng kim ngạch thương mại giữa hai nước đạt 9,08 tỷ USD, trong đó, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam đạt 6,05 tỷ USD, tăng 0,5% so với cùng kỳ năm 2019. Đây là một điều đáng khích lệ trong bối cảnh nhu cầu nhập khẩu giảm mạnh trên toàn cầu do đại dịch gây ra. Tính đến hết tháng 11/2020, Đức có 378 dự án FDI với tổng vốn đăng ký hơn 2,2 tỷ USD, đứng thứ 17 trong tổng số 139 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam.

Các dự án đầu tư tập trung vào lĩnh vực sản xuất, chế biến, dịch vụ kỹ thuật, thông tin và truyền thông, ngân hàng và bảo hiểm. Một số tập đoàn đa quốc gia của Đức đã đầu tư vào Việt Nam như Daimler-Chrysler, B. Braun, Messer, Siemens, Schaeffler và Bosch. Ngoài ra, ngành công nghiệp ô tô đặc biệt hấp dẫn với thế mạnh của Đức. Các nhà sản xuất ô tô lớn của Đức đã được hưởng lợi từ những cơ hội đáng kể do các điều khoản ưu đãi trong EVFTA.