Cây xóa đói cho đồng bào dân tộc

Quế và hồi là hai cây lâm sản ngoài gỗ được người dân Việt Nam trồng cách đây hơn 100 năm. Quế được trồng nhiều tại các tỉnh Yên Bái, Lào Cai, Hà Giang, Thanh Hóa và Quảng Nam với tổng diện tích ước tính khoảng 150.000ha. Hồi được trồng ở các tỉnh Lạng Sơn, Cao Bằng và Quảng Ninh với diện tích 50.000ha.

Theo thống kê của Hiệp hội Gia vị thế giới, Việt Nam đứng thứ 3 thế giới về sản lượng quế, đứng thứ 2 sau Trung Quốc về sản lượng hồi. Quế hồi được tiêu thụ mạnh ở các thị trường Ấn Độ, Trung Đông, Nhật Bản, Hàn Quốc, Mỹ và các nước châu Âu, đạt doanh thu xuất khẩu khoảng 400 triệu USD/năm. Dù kim ngạch xuất khẩu các sản phẩm từ quế và hồi còn tương đối khiêm tốn so với các sản phẩm gỗ khác, nhưng với hơn 200.000ha rừng quế và hồi hiện đang là sinh kế bền vững cho hơn 200.000 hộ đồng bào dân tộc thiểu số tại các tỉnh vùng sâu vùng xa.

Theo báo cáo của UBND các tỉnh nói trên, quế và hồi là 2 cây trồng giúp bà con các dân tộc thiểu số xóa đói giảm nghèo, giúp địa phương giữ vững an ninh chính trị tại các vùng giáp biên, đóng góp vào hiệu quả chương trình “Giảm nghèo bền vững” của chính phủ trong những năm qua. Với lợi ích kể trên, bà con các dân tộc miền núi đang nỗ lực trồng, chăm sóc và bảo vệ diện tích quế, hồi góp phần bảo bệ rừng, phủ xanh đất trống đồi trọc.

Là doanh nghiệp đang xuất khẩu quế, hồi khá thành công, đại diện Công ty CP SX&XK Quế hồi Việt Nam - cho biết, công ty đã chế biến và xuất khẩu sản phẩm này trong nhiều năm qua. Kim ngạch xuất khẩu năm 2017 là 12 triệu USD với các thị trường chính là Ấn Độ, Nhật Bản, Hàn Quốc, và các nước EU (Pháp, Đức, Hà Lan)...

Theo vị này, với định hướng phát triển sản phẩm chất lượng tốt cần xây dựng vùng nguyên liệu và mối liên kết hợp tác với người dân. Từ năm 2013, công ty đã xây dựng mối liên kết với hơn 5.000 hộ nông dân, chính quyền địa phương tại các vùng Yên Bái và Lạng Sơn, đầu tư hơn 10 tỷ đồng cho việc đào tạo, tập huấn hướng dẫn bà con sản xuất theo tiêu chuẩn, ký kết hợp đồng bao tiêu sản phẩm, hỗ trợ bà con các công cụ thu hái an toàn. Nhờ vậy việc xuất khẩu được đảm bảo chất lượng còn đầu ra cho người nông dân cũng được ổn định hơn.

Cần chính sách hỗ trợ để phát triển bền vững hơn

Mặc dù vậy, theo các doanh nghiệp, ngành hàng quế, hồi còn đang gặp một số khó khăn về giống khi có 70% giống quế, hồi do người dân tự sản xuất theo kinh nghiệm, chất lượng giống không đảm bảo, chỉ có khoảng 30% lượng giống được cung cấp bởi các công ty nông nghiệp hoặc dự án trồng mới của chính quyền địa phương. Ngoài ra, Việt Nam có trên 600 công ty hoạt động trong lĩnh vực gia vị song đa phần trong số đó là các công ty thương mại, chỉ quan tâm đến việc mua bán mà không quan tâm đến việc xây dựng mối liên kết với người nông dân trồng nguyên liệu.

Xuất phát từ thực tế trên, ông Nguyễn Quế Anh, Chủ tịch Hội Hồi Lạng Sơn, Trưởng ban vận động Hiệp hội Quế hồi Việt Nam cho rằng, để phát triển bền vững cho ngành quế và hồi rất cần có những nguồn vốn vay ưu đãi đúng và kịp thời cho bà con dân tộc trồng quế, hồi yên tâm phát triển. Cần có quy hoạch tổng thể các vùng trồng, sản xuất quế, hồi để các nhà đầu tư yên tâm và có chiến lược đầu tư dài hạn.

Ông Nguyễn Quế Anh cũng kiến nghị, Chính phủ khuyến khích, thúc đẩy việc thành lập các hợp tác xã trồng và tiêu thụ quế, hồi đồng thời thúc đẩy các mô hình liên kết giữa các hợp tác xã với cộng đồng doanh nghiệp để đảm bảo nâng cao giá trị sản phẩm ngành hàng quế, hồi.

“Tại các nước trên thế giới, các Hiệp hội gia vị châu Âu, Hiệp hội gia vị Mỹ, Hiệp hội gia vị Ấn Độ... hoạt động hiệu quả giúp ngành gia vị của các nước này phát triển mạnh và bền vững. Vì vậy tôi cho rằng, cần sớm xúc tiến thành lập hiệp hội các nhà sản xuất, và xuất khẩu quế hồi Việt Nam hoạt động theo đúng quy định pháp luật để bảo vệ quyền lợi cũng như chia sẻ thông tin thị trường và định hướng phát triển cho các đơn vị thành viên”, ông Quế Anh cho biết.