Sự đồng hành của Ngân hàng Chính sách xã hội 21 năm qua cùng người nghèo và các đối tượng chính sách khác, khai sáng tư duy làm ăn kinh tế, gắn vốn tín dụng với lợi thế và chính sách phát triển kinh tế địa phương, dù nghèo khó vẫn còn ở các bản làng xa xôi, nhưng khác xưa “một trời, một vực”.

Khát vọng của người nghèo giờ không chỉ là ăn đủ no, mặc đủ ấm mà là một cuộc sống hạnh phúc xây dựng trên nền tảng sinh kế bền vững, hòa mình cùng công cuộc xây dựng nông thôn mới và hội nhập kinh tế quốc tế. Đây vừa là thành quả, vừa là thách thức của Ngân hàng Chính sách xã hội cùng những người chiến sĩ áo hồng trên chặng đường mới.

Tài Ngải Chồ giờ không còn hộ đói

Về Tả Ngài Chồ - xã vùng III biên giới đặc biệt khó khăn của huyện đặc biệt khó khăn Mường Khương (tỉnh Lào Cai) - một trong 74 huyện nghèo của cả nước, mới thấy đời sống của bà con đồng bào Mông vẫn muôn vàn khó khăn.

Tính đến cuối năm vừa rồi (2022), Tả Ngài Chồ có tới 68% hộ nghèo, 20% hộ cận nghèo, thu nhập bình quân đầu người chỉ 19 triệu đồng/năm. Song, nhìn về tương lai, ông Sùng Seo Sà, Chủ tịch UBND xã Tả Ngài Chồ rất lạc quan với mục tiêu giảm 10% hộ nghèo trên năm.

“100% người dân trong xã là đồng bào Mông. Trước đây bà còn chăm chỉ nhưng nghèo khó, chưa có kinh nghiệm kỹ thuật, chưa có vốn, giao thông đi lại khó khăn nên kinh tế chậm phát triển. Nhưng với sự quan tâm đặc biệt của Đảng, Nhà nước đầu tư cơ sở hạ tầng nông thôn, hỗ trợ bà con kỹ thuật canh tác, cây giống, phân bón, lại được Ngân hàng Chính sách xã hội cho vay vốn chính sách với lãi suất ưu đãi đã giúp cho bà con phát triển kinh tế, thoát nghèo nhanh hơn”, ông Sùng Seo Sà chia sẻ.

Những năm trước, gia đình bà Chấu Thị Sáo, sinh năm 1965 ở thôn Tàng Chư Pến, xã Tả Ngài Chồ, cả gia đình (2 vợ chồng và 5 đứa con còn nhỏ) chỉ trông chờ vào ruộng ngô, cây lúa nên cũng như bao nhiêu người dân trong xã, mỗi năm 3 - 4 tháng giáp hạt đều phải trông chờ sự hỗ trợ lương thực của Nhà nước. Nghèo khó cứ thế mà vây khốn nhiều năm, đến cả ngôi nhà bà đang ở nếu không có Ngân hàng Chính sách xã hội hỗ trợ cho vay vốn làm nhà ở hộ nghèo thì cũng khó có căn nhà chắc chắn che mưa, chắn gió những năm qua.

Mong muốn khát vọng để vươn lên thoát nghèo, làm giàu ngay trên chính quê hương mình, bà đã mạnh dạn vay 50 triệu đồng của Ngân hàng Chính sách xã hội để đầu tư mua máy cày bừa phát triển ruộng nương đẩy lùi nghèo khó cố hữu từ bao đời nay. Từ tiền tích lũy và vay thêm cho con cái học hành, bà đầu tư nuôi thêm đàn bò, vài ba con lợn. Năm 2022 để cải thiện nhanh hơn, kinh tế gia đình bà vay 100 triệu đồng nguồn vốn hộ nghèo về đầu tư tăng đàn; đến nay gia đình bà đã có đàn lợn tới 10 con và 11 con bò. Với nguồn tài sản này cùng ruộng nương được trồng cấy hiệu quả, ngày thoát nghèo của gia đình bà không còn xa.

Không chỉ thoát nghèo nhờ nguồn vốn chính sách của Ngân hàng Chính sách xã hội, vợ chồng anh Lù Seo Khờ, sinh năm 1985 ở thôn Sín Chải A, xã Tả Ngài Chồ còn là gương sáng điển hình cho nhiều bà con đồng bào dân tộc trong xã học tập noi theo về phát triển kinh tế.

Làm Tổ trưởng Tổ tiết kiệm và vay vốn từ năm 2005, luôn khát khao đổi đời, song vì không biết trồng cây gì, con gì nên mãi đến năm 2011 khi nhìn thấy quýt sen mang từ bên nước bạn Trung Quốc sang bán có giá, và một số gia đình ở các huyện trong tỉnh có người trồng thử thành công, vợ chồng anh Lù Seo Khờ mới quyết tâm vay vốn thoát nghèo. Cầm 100 triệu đồng vốn vay trong tay, anh nhờ bà con đưa sang cửa khẩu mua 1.000 cây giống, học tập kỹ thuật chăm bón mang về quýt sen về trồng đầu tiên trên mảnh đất Tả Ngài Chồ.

Những năm đầu, vợ chồng anh vừa làm, vừa lo cây quýt trồng 5 năm mới thu hoạch không có trả nợ ngân hàng nên cố gắng chắt bóp tiền nuôi thêm con lợn, con gà và trồng thêm sa nhân. “Lúc ấy khổ lắm nhưng vẫn phải cố gắng làm lụng, dành dụm mỗi năm 20 - 30 triệu đồng”, anh kể. Vụ đầu tiên thu hoạch được 3 tấn bán được 20 triệu đồng cả gia đình đều phấn khởi. Năm 2018 cùng với việc xã vận động dân làm mở đường vào núi tạo thuận lợi cho bà con chuyển đổi cây trồng, anh đầu tư thêm 2ha quýt, mỗi năm cho thu hoạch khoảng 30 tấn, đưa tổng thu nhập 300 - 400 triệu đồng/năm.

“Thực mục sở thị” mô hình quýt hiệu quả của anh Lù Seo Khờ, lại đựơc anh hướng dẫn, nhiều hộ gia đình trong thôn rồi trong xã cũng học theo triển khai trồng quýt. Lại thêm chính quyền xã vào cuộc hỗ trợ người dân giống quýt và phân bón, đến nay đã có 110 hộ dân trong xã trồng quýt chum với diện tích trồng hơn 88ha.

Hiện toàn xã Tả Ngài Chồ có ⅓ số hộ dân (khoảng 200 hộ dân) vay vốn tại Ngân hàng Chính sách xã hội với tốc độ giảm nghèo khoảng 7% - 8%/năm. Đây cũng là điểm tựa để Chủ tịch UBND xã - Sùng Seo Sà tin tưởng cùng với việc định hướng cho nhân dân phát triển mô hình 1 cây, 1 con chủ lực là chè và lợn đen Tả Ngài Chồ. Năm 2023, tỷ lệ hộ nghèo của xã chỉ còn 58% và tiếp tục giảm tối thiểu 10%/năm trong các năm tiếp theo. “Tài Ngải Chồ giờ không còn hộ đói, chỉ còn hộ nghèo thôi”, Chủ tịch xã - Sùng Seo Sà vui vẻ nói.

Hành trình gieo niềm tin và khát vọng

Đó chỉ là một trong những kết quả mà Ngân hàng Chính sách xã hội đã đạt được trên hành trình cung ứng tín dụng chính sách phát triển kinh tế gắn với giảm nghèo bền vững, đảm bảo công bằng và an sinh xã hội, “chăm lo các đối tượng yếu thế, không để ai bị bỏ lại phía sau, thu hẹp khoảng cách giàu nghèo giữa các vùng, miền trên cả nước” theo chủ trương, quan điểm nhất quán của Đảng, Nhà nước trong quá trình xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Trải qua 21 năm xây dựng và phát triển - một chặng đường đầy gian khó, đồng hành, vì hạnh phúc người nghèo và các đối tượng chính sách xã hội. Đặc biệt, hơn 9 năm thực hiện Chỉ thị số 40-CT/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với tín dụng chính sách xã hội, dưới sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, với quyết tâm cao của các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương; sự vào cuộc đồng bộ, kịp thời của cả hệ thống chính trị, Ngân hàng Chính sách xã hội đã triển khai tích cực và đạt được nhiều kết quả quan trọng trong thực thi tín dụng chính sách xã hội.

Đó là đã huy động được nguồn vốn lớn, đa dạng; đáp ứng nhu cầu vay vốn của đông đảo người nghèo và các đối tượng chính sách khác ở 100% xã, phường, thị trấn trên cả nước, trong đó, tập trung ưu tiên cho vay các xã vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng đặc biệt khó khăn, vùng sâu, vùng xa, biên giới..., góp phần tạo việc làm, giảm nghèo bền vững và xây dựng nông thôn mới.

Mô hình tổ chức, phương thức hoạt động, phương thức cho vay đặc thù, hiệu quả, phù hợp, phát huy được vai trò và sự tham gia tích cực của cả hệ thống chính trị của Ngân hàng Chính sách xã hội đã góp phần tạo được lòng tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và hoạt động của Ngân hàng Chính sách xã hội; chính quyền cơ sở cũng có điều kiện tiếp xúc nhiều hơn với người dân, nắm bắt tâm tư, nguyện vọng, kịp thời giải quyết những vướng mắc, khó khăn của người dân, góp phần củng cố hệ thống chính trị cơ sở, giữ vững ổn định an ninh, trật tự và an toàn xã hội tại địa phương, đặc biệt ở khu vực nông thôn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới.

Có thể nói, hơn 9 năm thực hiện Chỉ thị số 40-CT/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng, sự vào cuộc mạnh mẽ của Tỉnh ủy, HĐND, UBND các tỉnh, thành phố không chỉ góp phần nâng cao chất lượng tín dụng chính sách mà quan trọng hơn là bổ sung thêm nguồn lực từ địa phương chung tay cùng Chính phủ cho vay hộ nghèo và các đối tượng chính sách khác đẩy nhanh tiến trình giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế trên địa bàn.

Nguồn vốn ủy thác từ ngân sách địa phương sang Ngân hàng Chính sách xã hội đến nay đã đạt trên 35 nghìn tỷ đồng, chiếm tỷ lệ 10,6%/tổng nguồn vốn của Ngân hàng Chính sách xã hội, tăng hơn 31 nghìn tỷ đồng so với trước khi có Chỉ thị số 40-CT/TW.

Hiện nay, 100% đơn vị cấp tỉnh, cấp huyện đã cân đối, ủy thác vốn ngân sách địa phương sang Ngân hàng Chính sách xã hội để bổ sung nguồn vốn cho vay, đưa tổng nguồn vốn thực hiện của Ngân hàng Chính sách xã hội đến 30/9/2023 đạt 333 nghìn tỷ đồng, tổng dư nợ các chương trình tín dụng chính sách đạt 310 nghìn tỷ đồng.

Tín dụng chính sách xã hội đã góp phần thực hiện 3 chương trình mục tiêu Quốc gia về giảm nghèo bền vững, xây dựng nông thôn mới, phát triển kinh tế vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi nhằm góp phần bảo đảm an sinh xã hội, ổn định chính trị, trật tự xã hội; góp phần ngăn chặn tệ cho vay nặng lãi ở khu vực nông thôn; góp phần giảm tỷ lệ hộ nghèo trên cả nước: giai đoạn 2001 - 2005 từ 17% xuống 7%; giai đoạn 2005 - 2010 từ 22% xuống 9,45%; giai đoạn 2011 - 2015 từ 14,2% xuống 4,25%; giai đoạn 2016 - 2021 từ 9,88% xuống 2,23%.

Mặc dù tỷ lệ hộ nghèo đã giảm mạnh, nhưng nhiệm vụ của Ngân hàng Chính sách xã hội hiện tại cũng như trong tương lai không vì thế mà vơi nhẹ các thách thức giảm nghèo bền vững khó khăn, bởi phần lớn nghèo thuộc lõi nghèo, đặc biệt Trung du và miền núi phía Bắc là “lõi nghèo” của cả nước - nơi có tỷ lệ hộ nghèo cao nhất cả nước (13,4%). Những rủi ro bất định trong phát triển kinh tế đang trở thành thách thức cho công tác giảm nghèo bền vững, đặc biệt là mục tiêu nâng cao đời sống vật chất, tinh thần và hạnh phúc của nhân dân, đưa Việt Nam trở thành nước thu nhập cao vào năm 2045.

Trên chặng đường ấy, không chỉ những nỗ lực của Ngân hàng Chính sách xã hội, mà cần có sự chung tay hơn nữa của cả hệ thống chính trị, cũng như xem xét, giải quyết hợp lý, kịp thời các đề xuất, kiến nghị của Ngân hàng Chính sách xã hội đề xuất với Quốc hội, Chính phủ tạo điều kiện cho Ngân hàng Chính sách xã hội phát huy vai trò của Ngân hàng Chính sách xã hội là ngân hàng chủ lực trong triển khai, thực hiện có hiệu quả các chương trình tín dụng chính sách xã hội cho vay người nghèo và các đối tượng chính sách khác; góp phần cụ thể hoá và làm sâu sắc hơn một chính sách nhân văn thưc hiện chủ trương lớn, nhất quán của Đảng và Nhà nước ta về: “Tăng trưởng kinh tế đi đôi với thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội ngay trong từng bước đi, từng chính sách và trong suốt quá trình phát triển”.