Thông tin trên được người dân trồng chè ở xã Thanh Hương, huyện Thanh Chương (tỉnh Nghệ An) cho biết. Nắng hạn, cây chè kém phát triển được cho là nguyên nhân quan trọng dẫn đến việc giá chè nguyên liệu tăng mạnh. Hiện tại, ở các vùng chè trên địa bàn huyện Thanh Chương, giá thu mua chè đang ở mức cao kỷ lục, nguồn cung không đủ đáp ứng nhu cầu.

Tại cơ sở chế biến chè Thế Mạnh ở xã Thanh Hương (Thanh Chương), chị Trần Thị Hiền, chủ cơ sở cho biết: Giá chè nguyên liệu thu mua thời điểm này là mức giá “đỉnh” nhất trong rất nhiều năm trở lại đây. Mặc dù vậy, nguồn cung vẫn không đủ, mấy tuần nay chị phải sang tận các huyện Con Cuông, Anh Sơn để thu mua thêm.

Chè nguyên liệu của xưởng chế biến chè Thế Mạnh chủ yếu được thu mua từ huyện Con Cuông và Anh Sơn

“Dịp thu hoạch, mỗi ngày cơ sở tiêu thụ khoảng 20 tấn nguyên liệu tươi. Các năm trước, chè Thanh Chương chiếm ½ sản lượng chè nguyên liệu, nhưng năm nay chỉ đạt khoảng 30%. Do sản lượng giảm, nguồn cung hạn chế nên các xưởng chế biến thi nhau đội giá lên, hiện giá mua tại xưởng đã ở mức 5.600- 5.700 đồng/kg, tăng hơn gấp đôi so với đầu năm, và phải thêm chi phí do chủ yếu thu mua ở các địa phương khác”, chị Hiền nói.

Thời điểm này, xuất khẩu hạn chế nên xưởng chè của gia đình chị Hiền chủ yếu chế biến để tiêu thụ nội địa trong nước. Trong khi giá nguyên liệu đầu vào tăng cao kỷ lục thì sản phẩm chế biến hầu như vẫn giữ giá.

Gần 1 ha chè của gia đình anh Nguyễn Thế Hợi, ở xã Thanh Hương lứa chè mới nhất anh nhập được với giá 5.300 đồng/kg, chè đẹp 5.800 đồng/kg. Mỗi lứa chè bình quân từ 1,6- 1,7 tấn. Nếu không đưa ra xưởng được thì họ vào tận vườn để mua, có trừ 5- 7 giá cho chi phí và công vận chuyển.

“Lứa chè đầu của năm nay chỉ bán được với giá 2.000- 2.500 đồng/kg, lâu lắm rồi giá chè mới tăng cao như hiện nay. Năm nay hạn sớm nên chi phí tiền điện tăng, chất lượng chè cũng bị ảnh hưởng, thành thấp. Không chỉ vậy, giá thuê nhân công năm ngoái chỉ 200.000 đồng/ngày thì năm nay tăng lên 250.000 đồng, các loại lân đạm, tiền thuê thu hái cũng tăng cao nên thu nhập cũng bị ảnh hưởng. Tuy vậy, nhờ giá chè tăng cao kỷ lục nên vẫn khả quan hơn mọi năm”, anh Hợi nói.

Người dân chăm sóc vườn chè của gia đình.

Còn tại xã Thanh Thịnh, hiện có hơn 255 ha chè, ngoài nhập cho các xưởng chế biến trên địa bàn, người dân còn bán chè nguyên liệu cho các xưởng chế biến tại Hạnh Lâm, Thanh Đức… Theo bà Đinh Thị Hằng, công chức nông nghiệp xã, nắng nóng kéo dài trong nhiều ngày qua đã ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của cây chè. Sau những thiệt hại nặng nề do nắng hạn trong 2 năm 2019- 2020, ngoài hỗ trợ của Nhà nước, nhiều hộ trồng chè đã đầu tư xây dựng hệ thống tưới phun, nhờ đó diện tích chè bị thiệt hại, khô cháy đã giảm hẳn, tuy nhiên nắng hạn vẫn làm ảnh hưởng đến năng suất và sản lượng chè, nhất là tại những diện tích chưa có hệ thống tưới, không có nguồn nước.

Theo lãnh đạo phòng nông nghiệp huyện Thanh Chương, cả huyện hiện có trên 4.780 ha chè. Đến nay, đã có 2.015 ha được tưới bằng hệ thống tưới phun mưa. Nhiều hộ dân đã đầu tư hệ thống tưới tiên tiến, xây dựng hồ đập nhỏ để chống hạn, đảm bảo năng suất và chất lượng chè.

Mấy năm nay, do ảnh hưởng của dịch Covid- 19 và một số yếu tố khác, nhiều thời điểm giá chè nguyên liệu tại Thanh Chương chỉ được thu mua ở mức trên 2.000 đồng/kg nhưng vẫn ế ẩm, các xưởng thu mua rất hạn chế; nhiều hộ dân phải thu hái chè bó nhập rẻ cho thương lái đưa đi bán ở các chợ trong vùng, nhiều gia đình đã phá bỏ chè chuyển sang trồng ngô, lạc. Nhưng năm nay, giá chè ổn định trở lại một số hộ đã làm đất trồng lại chè.

Cây chè đang là cây xóa đói, giảm nghèo, là cây trồng chủ lực của hàng chục ngàn hộ dân ở các huyện miền núi Nghệ An.

Nghệ An có tổng diện tích chè trên 8.000 ha, chủ yếu tập trung chủ yếu tại 6 huyện Thanh Chương, Anh Sơn, Con Cuông, Kỳ Sơn, Quỳ Hợp, Tương Dương… Cây chè đang là cây xóa đói, giảm nghèo, là cây trồng chủ lực của hàng chục ngàn hộ dân ở các huyện miền núi.

Tuy nhiên, theo báo cáo của ngành Nông nghiệp Nghệ An, hầu hết nguyên liệu chè cung cấp cho các nhà máy chế biến chủ yếu từ các giống chè có chất lượng thấp. Hiện có tới 70% giống chè của Nghệ An chỉ phù hợp cho chế biến chè đen, tỷ lệ giống cho chế biến chè xanh và các chè khác chỉ chiếm 30%. Việc sản xuất manh mún cũng ảnh hưởng lớn tới chất lượng sản phẩm.

Về lâu dài để ổn định đầu ra, các địa phương trồng chè cần phải cơ cấu lại vùng chè, đưa tiến bộ khoa học kỹ thuật vào áp dụng. Đồng thời, mở rộng diện tích chè sạch, đảm bảo chất lượng theo tiêu chuẩn VietGAP để cạnh xuất khẩu chè ra thế giới. Ngoài ra, cần mở rộng thị trường xuất khẩu, đa dạng sản phẩm chế biến, đầu tư chế biến sâu thành nhiều sản phẩm khác từ chè xanh như trà túi lọc, bột matcha, trà sữa hòa tan, trà thảo mộc…