Theo các chuyên gia, những năm gần đây, do biến đổi khí hậu và tác động của sự thay đổi dòng chảy trên các hệ thống sông suối trong khu vực vì các nhà máy thủy điện, lưu lượng nước đang giảm mạnh, rất nhiều sông, suối cạn đáy khiến người trồng cà phê ở khu vực Tây Nguyên điêu đứng. Trong số đó, có nhiều nông hộ buộc phải chuyển đổi sang các loại cây trồng khác.

Dù giá cà phê xuống thấp, người dân tại Lâm Đồng cũng như các tỉnh Tây Nguyên vẫn phải căng mình, chịu chi phí lớn để có được nguồn nước chống hạn cho mùa vụ sắp tới. Tại Lâm Đồng, bà con các huyện Di Linh, Bảo Lâm, Lâm Hà… đang triển khai tưới nước cho những diện tích cà phê. Hiện cà phê của nhiều hộ dân do thiếu nước đã héo dần, nụ hoa bị khô. Chính vì vậy, người dân đang tập trung bơm nước chống hạn cho cây. Đặc biệt, trong giai đoạn này bà con phải tưới liên tục nhằm đảm bảo nước cho cây trổ bông. Nếu thiếu chúng sẽ bị hoa chanh, ảnh hưởng đến năng suất của mùa vụ sau. Nhiều hộ dân tại huyện Bảo Lâm cho biết, với 1 héc-ta thì họ phải mất khoảng 30 – 40 tiếng đồng hồ để tưới nước tùy thuộc vào độ xa hay gần nguồn nước. Nếu gần lực đẩy của máy mạnh sẽ giảm thời gian tưới và ngược lại. Không những thế, những gia đình không có trang thiết bị phải thuê máy tưới thì chi phí cao hơn nhiều. Đối với những vườn cà phê cách xa nguồn nước, bà con phải kéo đến hơn chục cuộn ống. Bên cạnh đó, chi phí nhân công, ống tưới mua dầu, mỗi héc-ta từ 5 – 10 triệu đồng cũng khiến bà con mất một khoản lớn.

Bà con phải dùng hàng chục cuộn ống để kéo nước tưới

Hiện tại, Di Linh và Bảo Lâm là hai huyện có diện tích cà phê lớn nhất nhì tỉnh Lâm Đồng. Theo đó, Di Linh có khoảng 44.000 héc-ta, Bảo Lâm có khoảng 35.000 héc-ta. Chính vì vậy, nguồn nước cần để phục vụ tưới tiêu là rất lớn. Hiện tại mới đảm bảo khoảng 80 – 85% diện tích. Tuy nhiên, nếu tình trạng nắng nóng kéo dài như hiện tại thì người trồng cà phê sẽ thiếu nước trầm trọng trong vòng 1 tháng tới. Theo thống kê sơ bộ, toàn huyện Di Linh có gần 5.000 ao hồ nhỏ do người dân tự đào để cung cấp nước tưới. Với tình trạng hiện tại, địa phương đang tiến hành điều tiết tích nước và phân phối nguồn nước sông suối, hồ thủy lợi. Đồng thời, tuyên truyền, vận động người dân nạo vét ao hồ và tưới nước tiết kiệm, tránh lãng phí nguồn nước.

Tương tự, theo thống kê tại huyện Bảo Lâm có khoảng 6.000 ao hồ do người dân tự đào, phân bổ khắp các xã, thị trấn. Vì vậy đã đảm bảo được cho người dân tưới được khoảng 85% diện tích cà phê. Ngoài tuyên truyền người dân phân phối, tiết kiệm nước trong thời gian nắng nóng sắp tới, lãnh đạo địa phương còn vận động người dân tiến hành cắt cành, tỉa chồi cho cây cà phê. Bên cạnh đó, dùng lá để ủ bên trong gốc cà phê nhằm giữ ẩm cho cây.

Tại Gia Lai, các nhà vườn cũng khẩn trương ủ lấy nước tưới đợt đầu cho cây cà phê. Theo nhiều người trồng cà phê lâu năm, tưới đợt đầu sau khi thu hoạch đối với cây cà phê rất quan trọng bởi đây là đợt cho hoa nhiều nhất, quyết định đến năng suất của cả vụ. Huyện Ia Grai là một trong những địa phương của tỉnh Gia Lai thường xuyên bị ảnh hưởng bởi hạn hán, gây thiếu nước tưới trầm trọng đối với các nông hộ sản xuất cà phê. Nhiều nông hộ phải tranh thủ nguồn nước còn lại của các suối, ao, hồ để kịp tưới cho cây trồng, trước khi nắng hạn khiến lượng nước dự trữ bị khô cạn. Hơn nữa, cà phê sau thu hoạch, làm cành xong, phải được tưới liên tục thì mới đảm bảo được lượng hoa, kết trái cho vụ sau. Thế nhưng, với tình hình thời tiết diễn biến thất thường như gần đây, người dân đã không còn đoán được thời điểm mưa đầu mùa. Vì vậy, mùa tưới với sẽ còn kéo dài trong những ngày tới.

Không chỉ cà phê, thời tiết khô hạn cũng khiến hàng trăm héc-ta tiêu và các cây trồng khác bị hư hại nghiêm trọng.