Phong vũ biểu thương mại hàng hóa mới nhất của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) được ban hành vào ngày 23/8 cho thấy, thương mại hàng hóa toàn cầu tiếp tục tăng trưởng trong quý II/2022 nhưng tốc độ tăng chậm hơn so với quý I và có khả năng tiếp tục giảm trong nửa cuối năm.

Tăng trưởng chậm hơn nhưng vẫn tích cực

Phong vũ biểu thương mại hàng hóa là một chỉ số tổng hợp hàng đầu cho thương mại thế giới, cung cấp thông tin thời gian thực về quỹ đạo của thương mại hàng hóa so với các xu hướng gần đây.

Tuy nhiên, phong vũ biểu tổng thể vẫn thấp hơn một chỉ số đại diện cho khối lượng thương mại hàng hóa thực tế cho thấy rằng, tăng trưởng thương mại hàng năm có thể chậm hơn nữa nhưng vẫn tích cực khi có số liệu thống kê chính thức trong quý II, với thương mại đồng thời bị đè nặng bởi cuộc xung đột ở Ukraine và tăng mạnh bằng cách dỡ bỏ các lệnh phong tỏa Covid-19 ở Trung Quốc.

Các thành phần của phong vũ biểu hàng hóa là một chỉ số hỗn hợp, với hầu hết các chỉ số hiển thị trên xu hướng tăng trưởng hoặc dưới xu hướng. Chỉ số đơn đặt hàng xuất khẩu hướng tới tương lai (100,1) đang có xu hướng nhưng đã giảm xuống. Chỉ số sản phẩm ôtô (99) chỉ thấp hơn một chút so với xu hướng nhưng đã mất đà tăng. Các chỉ số về vận tải hàng không (96,9) và linh kiện điện tử (95,6) đang ở dưới xu hướng và đang hướng xuống, trong khi chỉ số nguyên liệu thô (101,0) gần đây đã tăng nhẹ trên xu hướng. Ngoại lệ chính là chỉ số vận chuyển container (103,2), đã tăng mạnh trên xu hướng do các chuyến hàng qua các cảng của Trung Quốc đã tăng lên với việc nới lỏng các hạn chế Covid-19.

Chỉ số đầu năm đi ngang

Hồi tháng 5, phong vũ biểu thương mại hàng hóa WTO cho thấy, xung đột ở Ukraine và các đợt đóng cửa liên quan đến đại dịch ở Trung Quốc dường như đang làm suy giảm thương mại hàng hóa toàn cầu trong nửa đầu năm. Giá trị phong vũ biểu ở mức 99,0 vẫn thấp hơn một chút so với giá trị cơ sở 100 của chỉ số. Kết quả lúc đó làm giảm sự lạc quan trong phong vũ biểu từ tháng 2 (chỉ số tháng 2 cho thấy, thương mại có thể đang tiến đến một bước ngoặt, với sự tăng trưởng mạnh mẽ hơn dự kiến trong tương lai gần). Các chỉ số thành phần được điều chỉnh để giảm thiểu ảnh hưởng của các giá trị cực đoan, nhưng điều này có thể làm lu mờ những thay đổi đột ngột trong các tháng gần nhất. Hầu hết các chỉ số thành phần của phong vũ biểu đều gần bằng hoặc cao hơn giá trị cơ sở là 100, chẳng hạn như đơn hàng xuất khẩu (101,2), sản phẩm ôtô (101,5), vận tải hàng không (99,9), linh kiện điện tử (103,8) và nguyên liệu thô (99,5). Chỉ vận chuyển container vẫn nằm dưới xu hướng (95,0).

Giá trị thương mại toàn cầu đầu năm ghi nhận mức kỷ lục

Hội nghị Liên hợp quốc về thương mại và phát triển (UNCTAD) đã công bố Báo cáo cập nhật thương mại toàn cầu. Theo đó, giá trị thương mại toàn cầu đã tăng lên mức kỷ lục 7,7 nghìn tỷ USD trong quý đầu năm 2022, tăng khoảng 1 nghìn tỷ USD so với cùng kỳ năm 2021. Sự tăng trưởng, thể hiện mức tăng khoảng 250 triệu USD so với quý IV/2021, được thúc đẩy bởi giá hàng hóa tăng, vì khối lượng thương mại đã tăng ở mức độ thấp hơn nhiều.

Báo cáo cho biết, cuộc chiến ở Ukraine đang bắt đầu ảnh hưởng đến thương mại quốc tế, phần lớn thông qua việc tăng giá. Ngoài ra, lãi suất tăng và việc cắt giảm các gói kích thích kinh tế có thể sẽ tác động tiêu cực đến khối lượng thương mại trong thời gian còn lại của năm 2022. Sự biến động của giá cả hàng hóa và các yếu tố địa chính trị cũng sẽ tiếp tục khiến diễn biến thương mại trở nên bất định.

Tăng trưởng mạnh mẽ cho cả các nước phát triển và đang phát triển. Tốc độ tăng trưởng thương mại trong quý I/2022 vẫn mạnh mẽ trên tất cả các khu vực địa lý, mặc dù có phần thấp hơn ở khu vực Đông Á và Thái Bình Dương. Tăng trưởng xuất khẩu nhìn chung đã mạnh hơn ở các khu vực xuất khẩu hàng hóa, do giá hàng hóa tăng. Thương mại hàng hóa đạt khoảng 6,1 nghìn tỷ USD, tăng khoảng 25% so với quý I/2021 và tăng khoảng 3,6% so với quý IV/2021. Giá trị xuất khẩu hàng hóa từ các nước đang phát triển trong quý I/2022 cao hơn khoảng 25% so với quý I/2021. Trong khi đó, con số này ở các nước phát triển là khoảng 14%. Thương mại hàng hóa giữa các nước đang phát triển cũng tăng trưởng mạnh mẽ trong quý I/2022.

Hầu hết các ngành kinh tế đều ghi nhận mức tăng đáng kể so với cùng kỳ năm trước về giá trị thương mại trong đầu năm 2022. Giá nhiên liệu cao là nguyên nhân thúc đẩy giá trị thương mại trong lĩnh vực năng lượng tăng mạnh. Tăng trưởng thương mại cũng trên mức trung bình đối với kim loại và hóa chất. Ngược lại, thương mại trong lĩnh vực giao thông vận tải và thiết bị liên lạc vẫn ở dưới mức của năm 2021 và 2019.

Diễn biến của thương mại thế giới trong thời gian còn lại của năm 2022 có thể bị ảnh hưởng bởi tăng trưởng kinh tế chậm hơn dự kiến do lãi suất tăng, áp lực lạm phát và lo ngại về tính bền vững ở nhiều nền kinh tế. Cuộc chiến ở Ukraine đang ảnh hưởng đến thương mại quốc tế bằng cách gây áp lực tăng lên đối với giá năng lượng và hàng hóa sơ cấp quốc tế.

Trong ngắn hạn, do nhu cầu toàn cầu không co giãn đối với các sản phẩm thực phẩm và năng lượng, giá thực phẩm và năng lượng tăng có thể dẫn đến giá trị thương mại cao hơn và khối lượng thương mại thấp hơn một chút. Các yếu tố khác dự kiến sẽ ảnh hưởng đến thương mại toàn cầu trong năm nay là những thách thức tiếp tục đối với chuỗi cung ứng toàn cầu, xu hướng khu vực hóa và các chính sách hỗ trợ quá trình chuyển đổi hướng tới một nền kinh tế toàn cầu xanh hơn.