Trong văn bản nêu, tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh dài 447,66 km, có điểm đầu kết nối với đường sắt Trung Quốc tại tỉnh Lào Cai; điểm cuối tại ga Cái Lân thuộc TP. Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. Tuyến sẽ đi qua các tỉnh, thành gồm: Lào Cai (64,82km), Yên Bái (76,95km), Phú Thọ (60,05km), Vĩnh Phúc (41,75km), Hà Nội và Bắc Ninh (40,93km), Hưng Yên (18,57km), Hải Dương (40,97km), Hải Phòng (81,66km) và Quảng Ninh (36,62km).

Tuyến đi qua 10 tỉnh, thành, gồm: Lào Cai, Yên Bái, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Hà Nội, Bắc Ninh, Hưng Yên, Hải Dương, Hải Phòng và Quảng Ninh.

Dọc tuyến có 41 ga, trong đó, ga Lào Cai vừa là ga lập tàu vừa đảm nhận là ga giao tiếp liên vận quốc tế và bốn ga hàng hóa tại các cảng Lạch Huyện, Nam Đồ Sơn, Nam Đình Vũ, Đình Vũ. Theo quy hoạch, tuyến đường sắt bắt đầu từ tỉnh Lào Cai, kết nối với đường sắt Trung Quốc và kết thúc tại ga Cái Lân (TP. Hạ Long, Quảng Ninh).

Cục Đường sắt Việt Nam đề xuất làm đường sắt đi qua 10 tỉnh, thành và kết nối với Trung Quốc. Ảnh: Cục Đường sắt Việt Nam

Tuyến có khoảng 145 cầu với chiều dài 106 km đi qua các con sông lớn như sông Hồng, sông Lô, sông Bạch Đằng và các cầu vượt đường bộ cao tốc như Hà Nội - Lào Cai, Hà Nội - Hải Phòng, Hải Phòng - Quảng Ninh, các đường quốc lộ và một số đường tỉnh; 42 hầm với chiều dài 23,2 km trên địa bàn Lào Cai, Yên Bái.

Theo tính toán của tư vấn, chi phí đầu tư cho toàn tuyến đến năm 2050 vào khoảng 183.856 tỷ đồng. Trong đó, chi phí giải phóng mặt bằng là 24.065 tỷ đồng; chi phí xây dựng và thiết bị chiếm 110.138 tỷ đồng; các chi phí khác là 16.194 tỷ đồng và chi phí dự phòng là 33.551 tỷ đồng.

Ngoài ra, để đáp ứng nhu cầu sử dụng đất cho đường đơn, giai đoạn đến năm 2050, cần 3.267ha và dự kiến bổ sung thêm 366ha sau năm 2050 khi chuyển sang đường đôi.

Lộ trình phát triển của dự án bao gồm việc triển khai xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng đến năm 2030, trong khi đoạn Hải Phòng - Quảng Ninh sẽ được xem xét thực hiện sau năm 2030. Đến năm 2030, đoạn Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng sẽ hoàn thành tuyến đường đơn, điện khí hóa với khổ 1.435mm.

Theo tính toán, thời gian triển khai dự án theo hai giai đoạn. Cụ thể, đến năm 2030, triển khai đầu tư xây dựng trước đoạn tuyến Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, điện khí hóa, khổ 1.435. Đối với đoạn tuyến Hải Phòng - Quảng Ninh, sẽ được nghiên cứu triển khai sau năm 2030 cùng với lộ trình đầu tư của tuyến đường sắt ven biển Nam Định - Thái Bình - Hải Phòng - Quảng Ninh.

Cục Đường sắt đề xuất, để đầu tư dự án trên, sẽ huy động vốn từ ba nguồn, đó là ngân sách nhà nước, vốn vay ưu đãi và huy động vốn tư nhân, kiến nghị ưu tiên phân bổ ngân sách trung ương trong kế hoạch đầu tư công trung hạn và hàng năm để đáp ứng nhu cầu vốn cho dự án. Đồng thời, nguồn vốn vay ưu đãi cũng được đánh giá là giải pháp đột phá cho các dự án quy mô lớn có tính lan tỏa, đặc biệt là các tuyến đường sắt huyết mạch Bắc - Nam và Đông - Tây.

Trong đó, vốn nhà nước sẽ lấy từ nguồn đầu tư công trung hạn hàng năm, với tỷ lệ thích đáng để bảo đảm phát triển kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia theo quy hoạch. Song song đó, sẽ khuyến khích tư nhân tham gia đầu tư phương tiện vận tải, các công trình hỗ trợ cho hoạt động vận tải như kho, bãi hàng, phương tiện xếp dỡ...

Bên cạnh đó, Cục Đường sắt cũng đề xuất khuyến khích doanh nghiệp tư nhân đầu tư vào các phương tiện vận tải, kho bãi, phương tiện xếp dỡ và các công trình hỗ trợ khác nhằm tạo sự phát triển bền vững cho ngành đường sắt. Các mô hình đầu tư xã hội hóa và các chính sách khung cũng cần được hoàn thiện để thu hút nguồn lực từ khu vực tư nhân vào kết cấu hạ tầng đường sắt.

Theo Cục Đường sắt, việc đầu tư theo lộ trình trên sẽ nâng cao năng lực vận chuyển của tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội Hải Phòng - Quảng Ninh nhằm đáp ứng nhu cầu vận tải bằng đường sắt và đảm bảo khai thác hiệu quả tối đa năng lực của tuyến.