Thặng dư thương mại ước đạt 125 tỷ USD

Năm 2023, thương mại hàng hóa giữa Việt Nam và các nước thị trường châu Âu - châu Mỹ chứng kiến sự sụt giảm đáng kể, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa giữa Việt Nam và khu vực châu Âu, châu Mỹ ước đạt 208 tỷ USD giảm khoảng 9,5% so với năm 2022.

Trong đó, xuất khẩu dự kiến đạt 166 tỷ USD giảm 9,6%, nhập khẩu dự kiến đạt gần 41 tỷ USD giảm 9,1%. Thặng dư thương mại của Việt Nam với thị trường Âu - Mỹ dự kiến đạt 125 tỷ USD, trong đó thặng dư với các nước châu Âu đạt khoảng 33 tỷ USD, với châu Mỹ đạt khoảng 92 tỷ USD.

Thặng dư thương mại của Việt Nam với thị trường Âu - Mỹ dự kiến đạt 125 tỷ USD. Ảnh minh họa

Phân tích các nguyên nhân của sự sụt giảm xuất nhập khẩu với khu vực châu Âu - châu Mỹ, Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ (Bộ Công Thương) lý giải, trước hết, với độ mở nền kinh tế lớn, hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam chịu tác động trực tiếp từ sự sụt giảm của kinh tế toàn cầu từ nửa đầu năm 2023 và sự phục hồi một cách chậm chạm, không đồng đều của các nền kinh tế trên thế giới trong nửa cuối năm 2023.

Theo IMF, tốc độ tăng trưởng GDP của các đầu tầu kinh tế tại khu vực châu Âu - châu Mỹ phần lớn được dự báo tăng trưởng ở mức dưới 2,5% (ví dụ: Hoa Kỳ 2,1%, Canada 1,3%, EU 0,7%, Anh 0,5%, Nga 2,2%...) ngoại trừ các nước như: Mexico dự báo tăng 3,2%, Braxin tăng 3,1%.

Thứ hai, do nhu cầu nhập khẩu hàng hóa ở các thị trường xuất khẩu chủ lực của Việt Nam đều giảm so với cùng kỳ năm ngoái. Theo số liệu thống kê của phía bạn 10 tháng năm 2023, EU giảm nhập khẩu từ thị trường ngoài khối gần 16%; Hoa Kỳ nhập khẩu từ thế giới giảm 6%.

Thứ ba, lạm phát tuy đã kiềm chế nhưng vẫn ở mức cao cộng thêm sức ép từ bất ổn địa chính trị, thay đổi sâu sắc hành vi và thói quen tiêu dùng tại các nước Âu Mỹ dẫn đến việc duy trì thị trường xuất khẩu khó khăn hơn.

“Lần đầu sau nhiều năm liên tục tăng trưởng cao, kim ngạch xuất khẩu với một số thị trường trọng điểm giảm mạnh như: Hoa Kỳ ước đạt 96,9 tỷ USD giảm 12,4% so với năm 2022; EU đạt 43,7 tỷ USD giảm 6,7%; các nước CPTPP ở châu Mỹ đạt 13,1 tỷ USD giảm 10,6%” - Đại diện Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ thông tin và cho biết thêm, cùng với sự sụt giảm xuất khẩu tại các thị trường trọng điểm, kim ngạch xuất khẩu các mặt hàng chủ lực của Việt Nam sang thị trường này đều chứng kiến mức sụt giảm khá cao.

Khai thác tốt các thị trường mới, thị trường ngách

Trong năm 2023, mặc dù tình hình trong nước và thế giới có nhiều tác động tiêu cực đến hoạt động sản xuất kinh doanh và xuất nhập khẩu, song dưới sự chỉ đạo của Bộ Công Thương, Vụ thị trường châu Âu - châu Mỹ đã phối hợp với các cơ quan hữu quan trong và ngoài nước, tích cực đưa ra nhiều giải pháp, triển khai nhiều hoạt động thiết thực hỗ trợ doanh nghiệp nhằm phục hồi sản xuất, đẩy mạnh hoạt động xuất nhập khẩu.

Các hoạt động của này đã hỗ trợ tích cực cho xuất nhập khẩu của Việt Nam không chỉ ở phương diện hỗ trợ khai thác thị trường truyền thống, mở rộng thị trường/sản phẩm mới, tiềm năng mà còn ở phương diện bảo vệ quyền lợi của doanh nghiệp Việt Nam trên trường quốc tế đồng thời hạn chế tác động tiêu cực hay gỡ bỏ các rào cản thuế quan, phi thuế quan.

Nhờ các giải pháp đa dạng hóa thị trường, mặt hàng, trong năm 2023 tăng trưởng xuất khẩu sang các thị trường ngách tại khu vực Âu Mỹ rất cao. Ảnh minh họa

Đáng chú ý, theo Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ, nhờ các giải pháp đa dạng hóa thị trường, mặt hàng xuất khẩu, trong năm 2023 khi các thị trường truyền thống gặp khó khăn thì tốc độ tăng trưởng ở những thị trường mới, thị trường ngách rất cao. Nổi bật trong đó là kim ngạch xuất khẩu 11 tháng 2023 tăng 12,1% ở các nước khối EFTA, 12,7% ở các nước khối EAEU, 48,5% ở các nước khối Trung Á, khối Mercosur có Argentina tăng 17,9%, Brazil 9,1%, Paraguay 20,8%...

Cũng theo Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ, trong năm 2023, Vụ đã tập trung đẩy mạnh triển khai Đề án “Thúc đẩy Doanh nghiệp Việt Nam tham gia trực tiếp các mạng phân phối nước ngoài đến năm 2030” với định hướng hỗ trợ doanh nghiệp, địa phương thâm nhập trực tiếp vào các hệ thống phân phối bán buôn bán lẻ cho cả người bản địa và người gốc Á ở các nước Âu Mỹ. Các giải pháp đề ra trong đề án đã được đồng bộ triển khai ở cả cấp trung ương và địa phương, ở cả trong và ngoài nước và bước đầu thu được thành công rất thiết thực.

Cụ thể, hoạt động tổ chức các tuần hàng Việt Nam tại các hệ thông phân phối lớn trên thế giới như Carrefour, Aeon, Central Retail ... đã trở thành thường niên. Một số mặt hàng nông sản của Việt Nam như gạo, gia vị, thực phẩm ăn liền... đã lên kệ tại nước ngoài với thương hiệu riêng. Và đặc biệt sự kiện Kết nối chuỗi cung ứng hàng hóa quốc tế Việt Nam International Sourcing 2023 đã thu hút sự chú ý và tham gia của hàng trăm nhà nhập khẩu, hệ thống thu mua quốc tế tới Việt Nam tìm nhà cung ứng.

Bước sang năm 2024, theo phân tích từ Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ, hoạt động xuất nhập khẩu giữa Việt Nam với thị trường Âu Mỹ sẽ có những điều kiện thuận lợi và đối mặt với những thách thức khá lớn.

Do vậy, để duy trì tăng trưởng xuất khẩu tại thị trường Âu Mỹ, Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ cho rằng, công tác hỗ trợ doanh nghiệp tiếp tục được triển khai theo hướng cụ thể và sâu sát theo từng thị trường và ngành hàng, tập trung vào: tăng cường nhận thức của doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu về các hướng tiếp cận mới với kinh tế tuần hoàn, sản xuất và tiêu dùng bền vững; khắc phục những hạn chế của doanh nghiệp về thông tin thị trường, khả năng tự chủ nguyên phụ liệu, năng lực sản xuất...

Cùng đó, khắc phục những hạn chế của doanh nghiệp Việt Nam hiện nay như: thông tin thị trường, khả năng tự chủ nguyên phụ liệu, năng lực sản xuất để đảm bảo yêu cầu thị trường, xây dựng thương hiệu… Mặt khác, huy động hệ thống chuyên gia để huấn luyện và phổ biến cho doanh nghiệp về các tiêu chuẩn, quy định mới của thị trường xuất khẩu.