Ấn Độ hàng năm xuất khẩu hơn 4 triệu tấn basmati - một loại hạt dài cao cấp nổi tiếng nhờ hương thơm - sang Iran, Iraq, Yemen, Ả Rập Saudi, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất và Mỹ, cùng nhiều nước khác. Châu Âu là một thị trường lớn đối với gạo Ấn Độ.

Sau khi áp đặt lệnh cấm xuất khẩu gạo trắng non-basmati vào tháng 7 để ổn định giá trong nước, Ấn Độ đã ấn định giá sàn hay giá xuất khẩu tối thiểu (MEP) là 1.200 USD/tấn cho doanh số bán gạo basmati ra nước ngoài vào tháng 8. Tuy nhiên, do giá sàn cản trở xuất khẩu loại gạo cao cấp và gây gánh nặng cho nông dân với lượng dự trữ lớn gạo vụ mới, chính phủ tháng trước đã giảm giá sàn xuất khẩu gạo basmati xuống còn 950 USD/tấn.

Các hoạt động thương mại đã đi vào bế tắc sau quyết định tháng 8, nhưng việc hạ giá sàn xuất khẩu đã thổi sức sống mới vào hoạt động buôn bán gạo basmati. Liên đoàn các nhà xuất khẩu gạo Ấn Độ cho biết, có rất nhiều sự quan tâm đến vụ lúa basmati mới của Ấn Độ và cho đến nay nước này đã ký hợp đồng xuất khẩu khoảng 500.000 tấn.

Thông thường, các thương nhân bắt đầu nhận đơn đặt hàng cho vụ mùa mới vào tháng 9 và tháng 10 nhưng mức MEP là 1.200 USD/tấn khiến các nhà xuất khẩu khó ký bất kỳ thỏa thuận nào. Ấn Độ đã ký các hợp đồng xuất khẩu basmati với giá từ 1.000 USD đến 1.500 USD/tấn. Thổ Nhĩ Kỳ, Iraq và Ả Rập Saudi là những nước mua gạo nhiều nhất trong năm nay. Mặc dù giá gạo xuất khẩu tối thiểu hiện tại là 950 USD/tấn, nhưng Ấn Độ có thể xuất khẩu khối lượng thông thường hàng năm khoảng 4 triệu tấn.

Giá một số loại basmati từng giảm xuống 3.300-3.400 Rs/tạ vài tuần sau khi áp dụng MEP 1.200 USD/tấn giờ đã tăng trở lại lên hơn 4.000 Rs/tạ. Giá của giống PUSA-1121 được trồng rộng rãi ở mức khoảng 4.600 Rs/tạ trong vài ngày qua. Ở Ấn Độ, sản lượng basmati ước tính đạt 8-9 triệu tấn, trong đó hơn một nửa được xuất khẩu hàng năm. Ấn Độ trong năm tài chính 2023 đã xuất khẩu khoảng 17,8 triệu tấn gạo non-basmati và 4,6 triệu tấn gạo basmati.

Trong số gạo non-basmati xuất khẩu, 7,8-8 triệu tấn là gạo đồ. Trên toàn cầu, giá gạo đã tăng vọt do sản lượng dự kiến giảm do El Nino. Sản xuất ở các nước châu Á là một trong những nơi bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Cuối tháng trước, chính phủ Ấn Độ bắt đầu chấp nhận các lô hàng basmati có giá dưới MEP là 1.200 USD/tấn, do đó báo hiệu ý định giảm giá.

Theo báo cáo vào tháng 10, trong một thông báo gửi tới Cơ quan phát triển xuất khẩu sản phẩm thực phẩm chế biến và nông nghiệp, Bộ Thương mại cho biết “đã quyết định sửa đổi giới hạn giá để đăng ký hợp đồng xuất khẩu gạo basmati của Ấn Độ từ 1.200 USD/tấn đến 950 USD/tấn”.

Chính phủ vào ngày 27/8 đã quyết định không cho phép xuất khẩu gạo basmati dưới 1.200 USD/tấn để hạn chế khả năng vận chuyển “bất hợp pháp” gạo non-basmati trắng dưới vỏ gạo basmati cao cấp. Sau đó, đã gia hạn thông báo vào ngày 15/10 vô thời hạn.

Nhưng ngay ngày hôm sau, một tuyên bố đã được đưa ra nói rằng việc xem xét MEP đang được xem xét tích cực. Tuyên bố này được đưa ra trong bối cảnh có thông tin cho rằng nông dân rất phản ứng trước việc gia hạn. Một số nhà xuất khẩu đã ngừng mua basmati mới từ nông dân, điều này dẫn đến giá thị trường mở của họ giảm 300-400 Rs/tạ kể từ khi MEP được gia hạn.