Chương trình OCOP thay đổi nhận thức trong nhân dân về sản xuất hàng hóa

Tháng 7 năm 2020, Hợp tác xã Tài Hoan chính thức ký kết hợp đồng với Công ty DALAT Spol.s.r.o xuất khẩu sang Praha, Cộng hòa Séc. Đây là lần đầu tiên, một sản phẩm nông sản của Bắc Kạn vươn tới thị trường châu Âu. Từ đó đến nay, HTX Tài Hoan liên tục xuất khẩu miến dong sang thị trường Châu Âu với sản lượng ổn định mỗi năm.

Miến dong là sản phẩm OCOP chủ lực của tỉnh Bắc Kạn

Sản phẩm Miến dong là một trong những sản phẩm OCOP chủ lực của tỉnh Bắc Kạn, đạt chứng nhận OCOP 5 sao cấp quốc gia, được sản xuất theo chuỗi giá trị từ trồng đến tiêu thụ, nguyên liệu chủ yếu là bột củ dong riềng được trồng trên địa bàn huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn.

Miến dong Tài Hoan là sản phẩm OCOP 5 sao quốc gia đầu tiên của tỉnh và được xuất khẩu, mở ra cơ hội lớn để HTX Tài Hoan (Na Rì) mở rộng liên kết xây dựng vùng trồng cây dong riềng chất lượng cao, đáp ứng nguyên liệu phục vụ chế biến. HTX đã liên kết với 500 hộ dân trồng 70ha dong riềng, từ đó góp phần thúc đẩy phát triển cây trồng thế mạnh của địa phương theo hướng sản xuất hàng hóa, ổn định, bền vững.

Cùng với miến dong, Bắc Kạn còn có rất nhiều sản phẩm OCOP thế mạnh khác. Với thế mạnh là một tỉnh miền núi, kinh tế chủ yếu là nông lâm nghiệp với nhiều sản phẩm đặc sản như: Gạo bao thai, Gạo nếp nương, Miến dong, Khoai sọ, Lạp sườn, Hồng không hạt, cam quýt, Bí xanh thơm, rượu men lá, thịt hun khói… Đây là những sản phẩm có thể phát triển để tạo thương hiệu chỗ đứng trên thị trường. Ngoài các sản phẩm đặc trưng về văn hóa ẩm thực, còn có các sản phẩm thủ công truyền thống như nghề dệt thổ cẩm, đan lát...

Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bắc Kạn, xác định thực hiện Chương trình “Mỗi xã, phường một sản phẩm” là một giải pháp thực hiện phát triển nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa, tạo ra sản phẩm có thương hiệu, sức cạnh tranh trên thị trường, góp phần thực hiện nhóm tiêu chí “kinh tế và tổ chức sản xuất” trong xây dựng nông thôn mới, vì vậy, tỉnh Bắc Kạn tổ chức triển khai Chương trình OCOP từ đầu năm 2018.

Đồng thời, tỉnh đã thực hiện kiện toàn Ban Chỉ đạo các Chương trình Mục tiêu quốc gia, giao Văn phòng Điều phối nông thôn mới tỉnh Bắc Kạn là cơ quan thường trực tham mưu thực hiện các nội dung như tổ chức điều tra các sản phẩm theo 6 nhóm ngành hàng của Chương trình OCOP để xây dựng cơ sở dữ liệu ban đầu phục vụ xây dựng Đề án; phê duyệt Đề án theo từng giai đoạn đề ra mục tiêu, giải pháp thực hiện để triển khai đồng bộ trên địa bàn tỉnh.

Bên cạnh đó, chỉ đạo UBND các huyện, thành phố xây dựng kế hoạch thực hiện cả giai đoạn và hằng năm; thực hiện hiệu quả công tác tuyên truyền nội dung, ý nghĩa của đề án đến toàn bộ người dân trên địa bàn tỉnh để nâng cao nhận thức cho người dân về mục đích, ý nghĩa tốt đẹp của Chương trình OCOP từ đó thúc đẩy các chủ thể tự nguyện đăng ký sản phẩm tham gia Chương trình.

Ngoài ra, hướng dẫn đề xuất ý tưởng từ cộng đồng trong đó ưu tiên những sản phẩm mới mang lợi thế, đặc sản của địa phương; tổ chức tập huấn nâng cao năng lực về xây dựng phương án kinh doanh giúp chủ thể xác định được thuận lợi, khó khăn, cơ hội thách thức khi đưa sản phẩm ra ngoài thị trường. Cán bộ triển khai chương trình OCOP các cấp thường xuyên đồng hành, hỗ trợ các chủ thể thực hiện từ khâu đăng ký ý tưởng sản phẩm, triển khai phương án kinh doanh đến hoàn thiện sản phẩm vì đặc thù các tỉnh miền núi như Bắc Kạn các chủ thể còn nhiều hạn chế về kiến thức, kinh nghiệm, năng lực tổ chức thực hiện.

Bí xanh thơm là sản phẩm OCOP đặc trưng của tỉnh

Thống kê của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bắc Kạn cho thấy,ssau 4 năm thực hiện Chương trình, đến nay tỉnh Bắc Kạn đã có 155 sản phẩm OCOP trong đó: 01 sản phẩm OCOP Quốc gia 5 sao; 11 sản phẩm 4 sao; 143 sản phẩm 3 sao. Năm 2021, tỉnh Bắc Kạn đã hoàn thiện 5 bộ hồ sơ (01 sản phẩm 3 sao; 01 sản phẩm 4 sao và 03 sản phẩm mới) gửi Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tham gia đánh giá sản phẩm OCOP cấp Quốc Gia.

100% sản phẩm OCOP được công nhận có bao bì hoàn chỉnh, phù hợp, tiện dùng, đáp ứng các quy định của nhà nước về nhãn hàng hóa đảm bảo lưu thông ngoài thị trường; 17 sản phẩm được cấp giấy xác nhận chuỗi an toàn thực phẩm; 04 sản phẩm được cấp giấy nhận hữu cơ; 06 sản phẩm chè đạt chứng nhận Viet GAP; 03 sản phẩm chuẩn hóa vùng nguyên liệu đạt GACP-WHO; 01 chủ thể được cấp giấy chứng nhận HACCP; 02 chủ thể được cấp giấy chứng nhận quản lý chất lượng tiên tiến ISO: 22000; 01 chủ thể đạt chuẩn GMP của Bộ Y tế.

Thực hiện hiệu quả chương trình OCOP đã thay đổi nhận thức quan trọng trong nhân dân về sản xuất hàng hóa và dịch vụ. Đặc biệt, bước đầu gây dựng được niềm tin cho người tiêu dùng, tạo dư luận tốt trong nhân dân đồng thời góp phần giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân địa phương. Điều tra, đánh giá hiệu quả triển khai Chương trình OCOP giai đoạn 2018-2020 trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn cho kết quả: Số lượng chủ thể có doanh thu tăng tỷ lệ 90,79%; số lượng chủ thể tăng năng lực sản xuất tỷ lệ 84,21%; số lượng chủ thể liên kết trong sản xuất sản phẩm tỷ lệ 75%; chủ thể sử dụng lao động địa phương từ 5 đến trên 20 người tỷ lệ 97%.

Phát huy hiệu quả chương trình

Để tiếp tục phát huy kết quả đạt được trong giai đoạn 2018-2020, đồng thời nâng cao chất lượng sản phẩm OCOP trong thời gian tới, tỉnh Bắc Kạn sẽ tập trung thực hiện một số giải pháp sau:

Thứ nhất, đưa mục tiêu của Đề án vào Nghị quyết của cấp ủy, kế hoạch, Chương trình công tác gắn với Đề án cơ cấu lại ngành nông nghiệp tỉnh Bắc Kạn theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững giai đoạn 2020-2025, tầm nhìn đến 2035 để triển khai đồng bộ, hiệu quả. Ban hành Nghị quyết của HĐND tỉnh Quy định một số chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất nông nghiệp (bao trùm tất cả các lĩnh vực: từ phát triển vùng nguyên liệu, sản xuất, chế biến, tiêu thụ, xúc tiến thương mại…) để hỗ trợ trực tiếp chủ thể nâng cao chất lượng sản phẩm tham gia Chương trình OCOP.

Thứ hai, phát triển sản phẩm OCOP theo chiều sâu theo hướng nâng cao chất lượng và quy mô sản phẩm. Cụ thể, đối với sản phẩm đã được đánh giá, phân hạng: Tiếp tục hỗ trợ các chủ thể kinh tế nâng cấp, hoàn thiện về sản phẩm, tập trung đổi mới và cải thiện công nghệ, quy trình kỹ thuật, mở rộng vùng nguyên liệu; nâng cao chất lượng sản phẩm, truy xuất nguồn gốc; hoàn thiện bao bì, nhãn mác theo quy định và phù hợp với yêu cầu của thị trường; sử dụng và khai thác hiệu quả thương hiệu cộng đồng.

Đối với sản phẩm tiềm năng, tập trung rà soát, lựa chọn sản phẩm gắn với lợi thế, thế mạnh của địa phương, ưu tiên các ý tưởng sản phẩm mới trên cơ sở ứng dụng khoa học công nghệ, đặc biệt là sản phẩm chế biến, chế biến sâu, sản phẩm truyền thống; hỗ trợ xây dựng và triển khai phương án sản xuất kinh doanh để phát triển sản phẩm hàng hóa theo chuỗi giá trị; hỗ trợ cơ sở hạ tầng nhà xưởng, máy móc, thiết bị chế biến sản phẩm, đào tạo nghề cho lao động; hỗ trợ chủ thể tiếp cận tín dụng.

Thứ ba, xây dựng và ban hành Quy chế quản lý sản phẩm OCOP trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn. Cơ quan chuyên môn quản lý nhà nước về chất lượng hàng hóa tăng cường công tác kiểm tra, giám sát sản phẩm OCOP trên địa bàn tỉnh. Tham mưu cho UBND tỉnh thu hồi chứng nhận OCOP đối với sản phẩm vi phạm luật an toàn thực phẩm; luật chất lượng sản phẩm, hàng hóa. Kịp thời giải quyết khó khăn, vướng mắc và những bất cập, tồn tại trong quá trình triển khai Chương trình.

Thứ tư, chỉ đạo các cơ quan chuyên môn hỗ trợ chủ thể OCOP tham gia các hoạt động xúc tiến thương mại, hội nghị kết nối cung cầu, quảng bá sản phẩm, tìm kiếm đối tác, hợp tác kinh doanh, phối hợp liên kết sản xuất sản phẩm OCOP. Hỗ trợ hồ sơ, thủ tục để các sản phẩm OCOP sản xuất quy mô lớn có thể cung ứng vào các siêu thị, hệ thống bán lẻ hiện đại đặc biệt là hướng tới thị trường xuất khẩu. Tiếp tục duy trì phát triển cửa hàng giới thiệu, bán sản phẩm OCOP ở các địa phương là điểm mua hàng tin cậy của người dân địa phương và khách du lịch.

Thứ năm, chuyển đổi số trong thực hiện chương trình OCOP giai đoạn 2021-2025, xây dựng phần mềm nội bộ tích hợp chấm điểm và quản lý dữ liệu sản phẩm OCOP tỉnh Bắc Kạn hỗ trợ các chủ thể từ các bước hoàn thiện hồ sơ đến công tác đánh giá hàng năm. Duy trì và phát triển Wedsite thông tin giao dịch điện tử ngành Công thương để giới thiệu, quảng bá chào bán sản phẩm OCOP của tỉnh; tham gia hội nghị kết nối trực tuyến, chuyển đổi số trong quản lý và thương mại sản phẩm OCOP.