Vấn đề quan trọng nhất là đạo đức người làm nghề báo chí

Sáng 12/11, tại Nhà Quốc hội, tiếp tục Chương trình Kỳ họp thứ 8, Quốc hội tiếp tục phiên chất vấn và trả lời chất vấn của các đại biểu Quốc hội về lĩnh vực Y tế và nhóm vấn đề thứ ba thuộc lĩnh vực Thông tin và Truyền thông. Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn chủ trì điều hành phiên họp.

Đại biểu Phạm Văn Hòa - đoàn Đồng Tháp

Theo Đại biểu Phạm Văn Hoà - đoàn Đồng Tháp, tình trạng tiêu cực của phóng viên, biên tập viên thời gian qua phải chăng có sự bùng nổ của báo chí, tạp chí chuyên ngành trên các lĩnh vực dẫn đến chất lượng về chuyên môn thấp, đi xa tôn chỉ mục đích, vi phạm điều lệ cấm.

Thương mại hoá báo chí ngày càng phổ biến do cạnh tranh với các nguồn thông tin trên không gian mạng nên nguồn thu của báo chí bị sụt giảm đáng kể, tạo áp lực lớn đến kinh tế báo chí, ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt của phóng viên, biên tập viên, khiến tình trạng tiêu cực có thể xảy ra.

"Vậy nguyên nhân nào có tình trạng trên, và giải pháp gì để hoạt động báo chí và quảng cáo cạnh tranh lành mạnh giữa quảng cáo mạng với thông tin truyền thống” - ông Hoà chất vấn.

Về vấn đề trên, theo Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng, chúng ta đã nhìn thấy câu chuyện này. Nhắc đến năm 2018 khi ông về làm Bộ trưởng có đọc một nghiên cứu đánh giá về uy tín nghề nghiệp. Lúc đó phóng viên xếp thứ 9/10 nhóm nghề nghiệp được khảo sát. Tư cách đạo đức của phóng viên đã được quan tâm trong những năm gần đây. Năm 2022, khảo sát đánh giá thì phóng viên đã xếp thứ 3, sau giáo viên và bác sĩ.

Nguyên nhân được Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhắc đến có lý do kinh tế báo chí. 80% quảng cáo trực tuyến trước đây thuộc về báo chí thì hiện nay rơi vào tay mạng xã hội. Nguồn thu quảng cáo đối với các cơ quan báo chí giảm đáng kể.

Về giải pháp, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông cho biết, Thủ tướng đã ra chỉ thị năm 2023 về truyền thông chính sách. Trong đó, xác định rõ các cơ quan chính quyền các cấp phải coi truyền thông chính sách là một nhiệm vụ của mình, có bộ máy và ngân sách hàng năm để “đặt hàng” báo chí. Đây là nguồn tăng thêm để cho báo chí thực hiện về kinh tế báo chí.

Tư lệnh ngành Thông tin và Truyền thông cũng cho rằng, báo chí cần phải thay đổi công nghệ. Bởi hiện nay không kém về mặt nội dung song về mặt công nghệ thì kém hơn. Do đó đã có chiến lược quốc gia về chuyển đổi số trong báo chí để đưa công nghệ của báo chí tương đương với nền tảng xã hội.

Vấn đề quan trọng nhất vẫn là đạo đức người làm nghề báo chí. Thu nhập của các phóng viên, cơ quan báo chí không phải thấp so với cán bộ công chức, nhiều cơ quan báo chí có mức thu nhập từ 15-20 triệu đồng, cao hơn công chức viên chức.

"Do đó, Bộ Thông tin và Truyền thông, Hội Nhà báo Việt Nam, Ban Tuyên giáo Trung ương xác định trong nhiệm kỳ này tập trung vào vấn đề đạo đức nghề nghiệp đối với phóng viên báo chí” - ông Hùng nói.

Giải pháp khắc phục tình trạng cơ quan báo chí có dấu hiệu trục lợi?

Tham gia chất vấn, đại biểu Nguyễn Đại Thắng - đoàn Hưng Yên đề nghị Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông trả lời về nguyên nhân và giải pháp khắc phục tình trạng một số cơ quan báo chí chú trọng khai thác mặt trái của cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp có dấu hiệu trục lợi? Qua đó, đảm bảo hoạt động báo chí bám sát tôn chỉ, mục đích để tích cực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng trả lời chất vấn

Trả lời chất vấn về việc trong năm 2023-2024, mỗi năm có 14-15 phóng viên bị bắt, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nói “đây là việc người làm nghề đau lòng”, song so với 21.000 người làm báo có thẻ phóng viên và gần 45 nghìn người làm báo thì đây là những "con sâu làm rầu nồi canh".

Cũng theo Bộ trưởng, 80% trong số bị bắt là tạp chí nhỏ của các Hội xã hội nghề nghiệp, nơi cơ quan chủ quản buông lỏng với cơ quan báo chí, Tổng Biên tập buông lỏng quản lý đối với phóng viên. Hiện nay, sai phạm chủ yếu tại các tạp chí là nhiều.

Do đó, tới đây Bộ Thông tin và Truyền thông sẽ công bố tiêu chí nhận dạng thế nào là “báo hoá tạp chí” đăng công khai trên các cơ quan báo chí, trang tin, và mạng xã hội để người dân và xã hội giám sát.

Khi tổ chức thanh tra, kiểm tra thì các cơ quan sẽ dựa trên tiêu chí này để kiểm tra. Công khai tôn chỉ mục đích của hơn 880 cơ quan báo chí trên cổng thông tin để các cơ quan, tổ chức xem hoạt động và tra cứu xem có đúng tôn chỉ mục đích không. Không đúng thì có quyền từ chối, nếu bị ép có đường dây nóng để báo cáo. Bộ sẽ tăng cường kiểm tra, giám sát để báo chí hoạt động đúng tôn chỉ, mục đích.

“Vừa qua, có một số quy định mới. Nếu phóng viên cơ quan báo chí bị bắt thì Tổng Biên tập phải chịu trách nhiệm, xem xét trách nhiệm Tổng Biên tập. Đồng thời, có quy định mới, trước chỉ xử lý cơ quan báo chí thì giờ có quy định mới là xử lý Tổng Biên tập, và trực tiếp các phóng viên vi phạm. Đạo đức nghề báo là vấn đề cần được quan tâm vì nghề báo là nghề cao quý” - ông Hùng nêu rõ.