Lạm phát giảm nhưng vẫn ở mức cao cho thấy chính sách tiền tệ sẽ thắt chặt hơn trước khi nhanh chóng nới lỏng khi suy thoái kinh tế xảy ra; thị trường chứng khoán sẽ giảm và lợi suất trái phiếu sẽ vẫn ở mức cao. Thay vào đó, điều ngược lại chủ yếu đã xảy ra. Lạm phát giảm nhiều hơn dự kiến, tránh được suy thoái kinh tế, thị trường chứng khoán tăng và lãi suất trái phiếu giảm sau khi tăng cao. Do đó, bất kỳ dự báo nào về năm 2024 đều được tiếp cận một cách khiêm tốn.

Ảnh minh họa nguồn Forbes

Theo kịch bản cơ sở, với nhiều nhà kinh tế và nhà phân tích, mặc dù không phải tất cả, là một cuộc hạ cánh nhẹ nhàng: Các nền kinh tế tiên tiến – bắt đầu từ Mỹ – tránh được suy thoái, nhưng tốc độ tăng trưởng dưới mức tiềm năng và lạm phát tiếp tục giảm xuống mức mục tiêu 2% vào năm 2025, trong khi các ngân hàng trung ương có thể bắt đầu cắt giảm lãi suất chính sách trong quý I hoặc quý II năm nay. Kịch bản này sẽ là kịch bản tốt nhất cho thị trường chứng khoán và trái phiếu, vốn đã bắt đầu phục hồi với kỳ vọng.

Một kịch bản ngược lại là kịch bản “không hạ cánh”: Tăng trưởng – ít nhất là ở Mỹ – vẫn trên mức tiềm năng và lạm phát giảm ít hơn so với dự đoán của thị trường và Cục Dự trữ Liên bang Mỹ. Việc cắt giảm lãi suất sẽ diễn ra muộn hơn và với tốc độ chậm hơn so với những gì Fed, các ngân hàng trung ương khác và thị trường hiện đang mong đợi.

Nghịch lý thay, một kịch bản không hạ cánh sẽ không tốt cho thị trường chứng khoán và trái phiếu mặc dù thị trường tăng trưởng mạnh hơn một cách đáng ngạc nhiên, bởi vì nó hàm ý rằng lãi suất sẽ vẫn cao hơn một chút trong thời gian dài hơn.

Một kịch bản suy giảm khiêm tốn là một cuộc hạ cánh gập ghềnh với một cuộc suy thoái ngắn và nông sẽ đẩy lạm phát xuống thấp hơn, nhanh hơn dự kiến của các ngân hàng trung ương. Lãi suất chính sách thấp hơn sẽ đến sớm hơn, và thay vì 3 đợt cắt giảm 25 điểm cơ bản mà Fed đã báo hiệu, có thể có 6 đợt cắt giảm mà thị trường hiện đang định giá.

Tất nhiên, cũng có thể xảy ra một cuộc suy thoái nghiêm trọng hơn, dẫn đến khủng hoảng tín dụng và nợ nần. Nhưng trong khi kịch bản này có vẻ khá khả thi vào năm ngoái – do giá hàng hóa tăng vọt sau cuộc chiến ở Ukraine và sự phá sản của một số ngân hàng ở Mỹ và châu Âu – thì hiện nay, kịch bản này dường như khó xảy ra do tổng cầu yếu. Điều này sẽ chỉ trở thành mối lo ngại nếu có một cú sốc lạm phát lớn mới xảy ra, chẳng hạn như giá năng lượng tăng vọt do xung đột ở Gaza, đặc biệt nếu nó leo thang thành một cuộc chiến tranh khu vực rộng lớn hơn liên quan đến Hezbollah và Iran, làm gián đoạn hoạt động sản xuất và xuất khẩu dầu từ vùng Vịnh.

Các cú sốc địa chính trị khác, như căng thẳng mới giữa Mỹ và Trung Quốc, có thể sẽ ít gây đình trệ (tăng trưởng thấp hơn và lạm phát cao hơn) so với suy thoái (tăng trưởng thấp hơn và lạm phát thấp hơn), trừ khi thương mại bị gián đoạn trên diện rộng hoặc hoạt động sản xuất và xuất khẩu chip của Đài Loan bị suy giảm.

Một cú sốc lớn khác có thể xảy ra vào tháng 11 với cuộc bầu cử tổng thống Mỹ. Nhưng điều đó sẽ ảnh hưởng nhiều hơn đến triển vọng năm 2025, trừ khi có sự bất ổn lớn trong nước trước cuộc bỏ phiếu. Tuy nhiên, một lần nữa, nếu có bất ổn chính trị ở Mỹ sẽ góp phần gây ra tình trạng trì trệ hơn là đình trệ.

Đối với nền kinh tế toàn cầu, cả kịch bản không hạ cánh và kịch bản hạ cánh cứng hiện đều có vẻ giống như những rủi ro có xác suất thấp, ngay cả khi xác suất không hạ cánh ở Mỹ cao hơn so với các nền kinh tế tiên tiến khác. Việc hạ cánh nhẹ nhàng hay hạ cánh gập ghềnh còn tùy thuộc vào quốc gia hoặc khu vực. Ví dụ, Mỹ và một số nền kinh tế tiên tiến khác có vẻ như có thể sẽ hạ cánh nhẹ nhàng.

Bất chấp chính sách tiền tệ thắt chặt hơn, tốc độ tăng trưởng vào năm 2023 vẫn cao hơn tiềm năng và lạm phát vẫn giảm khi các cú sốc tổng cung tiêu cực thời đại dịch giảm bớt. Ngược lại, khu vực đồng Euro và Vương quốc Anh có mức tăng trưởng dưới mức tiềm năng, gần bằng 0 hoặc âm trong vài quý vừa qua do lạm phát giảm và có thể bỏ lỡ hiệu quả hoạt động mạnh mẽ hơn vào năm 2024 nếu các yếu tố góp phần vào mức tăng trưởng yếu vẫn tồn tại.

Việc hầu hết các nền kinh tế tiên tiến sẽ hạ cánh nhẹ nhàng hay gập ghềnh phụ thuộc vào một số yếu tố. Đầu tiên, việc thắt chặt chính sách tiền tệ, hoạt động có độ trễ, có thể có tác động lớn hơn vào năm 2024 so với năm 2023. Hơn nữa, tái cấp vốn nợ có thể khiến nhiều công ty và hộ gia đình phải chịu chi phí trả nợ cao hơn đáng kể trong năm nay và năm tới. Và nếu một cú sốc địa chính trị nào đó gây ra một đợt lạm phát khác, các ngân hàng trung ương sẽ buộc phải hoãn việc cắt giảm lãi suất. Sẽ không cần phải leo thang nhiều xung đột ở Trung Đông để đẩy giá năng lượng lên cao và buộc các ngân hàng trung ương phải xem xét lại triển vọng hiện tại của họ.

Và nhiều mối đe dọa lớn về lạm phát đình trệ trong trung hạn có thể đẩy tăng trưởng thấp hơn và lạm phát cao hơn. Sau đó là Trung Quốc, nếu không có cải cách cơ cấu thì tiềm năng tăng trưởng của nước này sẽ dưới 4% trong 3 năm tới, giảm xuống gần 3% vào năm 2030. Trung Quốc đặt mục tiêu tăng trưởng 5% nhưng sẽ không thể đạt được nếu không có một biện pháp kích thích vĩ mô lớn, điều này sẽ làm tăng tỷ lệ đòn bẩy vốn đã cao đến mức nguy hiểm.

Kịch bản tốt nhất cho giá tài sản, cổ phiếu và trái phiếu là hạ cánh nhẹ nhàng, mặc dù hiện tại điều này có thể đã được định giá một phần. Kịch bản không hạ cánh tốt cho nền kinh tế thực nhưng lại xấu cho thị trường chứng khoán và trái phiếu, vì nó sẽ cản trở các ngân hàng trung ương từ sau đến cắt giảm lãi suất. Một cuộc hạ cánh gập ghềnh sẽ không tốt cho chứng khoán - ít nhất là cho đến khi cuộc suy thoái ngắn và nông có vẻ như đã chạm đáy - và tốt cho giá trái phiếu, vì nó hàm ý việc cắt giảm lãi suất sớm hơn và nhanh hơn.

Cuối cùng, một kịch bản đình trệ nghiêm trọng hơn rõ ràng là điều tồi tệ nhất đối với cả lợi suất cổ phiếu và trái phiếu. Hiện tại, các tình huống xấu nhất dường như ít xảy ra nhất. Nhưng bất kỳ yếu tố nào, đặc biệt là sự phát triển địa chính trị, đều có thể là yếu tố làm thay đổi dự báo năm nay.