Ý kiến trái chiều

Luật Căn cước công dân (sửa đổi) là một trong những dự án luật do Bộ Công an chủ trì xây dựng. Hồ sơ dự án Luật Căn cước công dân (sửa đổi) đã được xây dựng xong và gửi xin ý kiến các bộ, ngành, địa phương; đồng thời, đã được đăng tải trên Cổng thông tin điện tử của Chính phủ và của Bộ Công an để lấy ý kiến của cơ quan, tổ chức, cá nhân theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2020).

Đến nay, Bộ Công an đã nhận được nhiều ý kiến đóng góp của các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, Công an các đơn vị, địa phương. Trong các ý kiến đóng góp, đáng chú ý là ý kiến liên quan đến việc mở rộng đối tượng cấp Căn cước công dân với người dưới 14 tuổi (theo nhu cầu chứ không bắt buộc), bao gồm cả trẻ mới sinh.

Với đề xuất trên, người đã được cấp thẻ Căn cước công dân sẽ phải thực hiện đổi thẻ khi đủ 14, 25, 40 và 60 tuổi; thay vì đủ 25, 40 và 60 tuổi như hiện nay.

Bộ Tư pháp, Bộ Nội vụ đề nghị Bộ Công an cân nhắc kỹ một số vấn đề về đề xuất cấp thẻ Căn cước công dân cho người dưới 14 tuổi

Tham gia góp ý dự thảo, Bộ Tư pháp cho rằng, trẻ em từ khi sinh ra đến dưới 14 tuổi, là lứa tuổi phát triển mạnh, nhanh nên các đặc điểm nhân dạng chưa ổn định. Do đó, đối với công dân dưới 14 tuổi, việc cấp Căn cước công dân là chưa bảo đảm phù hợp với tính chất và quy định nêu trên về Căn cước công dân.

Bên cạnh đó, phát sinh thêm thủ tục hành chính do trẻ em mới được sinh ra trong cùng một thời điểm phải cấp đồng thời nhiều loại giấy tờ khác nhau như mã định danh cá nhân, giấy khai sinh và Căn cước công dân dẫn đến việc gây lãng phí nguồn lực thực hiện, tăng chi phí đối với người dân mỗi lần cấp, đổi thẻ Căn cước công dân và tăng gánh nặng với ngân sách nhà nước trong việc tổ chức triển khai việc thực hiện cấp...

Cũng theo Bộ Tư pháp, Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định giao dịch dân sự của người chưa đủ 6 tuổi do người đại diện theo pháp luật của người đó xác lập, thực hiện. Chưa kể, thông lệ quốc tế cho thấy, hầu hết các quốc gia quản lý dân cư thông qua thẻ Căn cước công dân đều chỉ cấp cho công dân ở độ tuổi phát triển nhất định, đã có sự ổn định tương đối về đặc điểm nhân dạng, không cấp ngay từ khi công dân ra đời. Ví dụ, Hà Lan và Bỉ cấp căn cước cho người đủ 12 tuổi trở lên, Cộng hòa Czech cấp cho người đủ 15 tuổi trở lên, Indonesia cấp cho người đủ 17 tuổi trở lên…

Cùng nhận định với Bộ Tư pháp, Bộ Nội vụ cũng đề nghị cân nhắc việc quy định cấp thẻ Căn cước công dân cho người dưới 14 tuổi. Trường hợp cần thiết, cần có tổng kết, đánh giá và bổ sung cụ thể về số lượng người dưới 14 tuổi có nhu cầu cấp Căn cước công dân trong toàn quốc để bảo đảm tính khả thi, không làm phát sinh thủ tục cho người dân.

Bảo đảm tính khả thi, không lãng phí

Giải trình ý kiến này, Bộ Công an cho biết đã chỉnh lý lại nhân dạng là thông tin về sinh trắc học và đặc điểm cá biệt khác, có tính ổn định của một người để phân biệt người này với người khác. Theo Bộ Công an, việc bổ sung đối tượng được cấp thẻ Căn cước công dân cho người dưới 14 tuổi là bảo đảm tính khả thi khi hiện nay đã có sự thay đổi về công nghệ thu nhận sinh trắc học của cá nhân như:

Đối với vân tay thì sử dụng bộ thu nhận vân tay điện tử thay thế cho sử dụng mực lăn tay, chỉ bản nên có thể thực hiện thu nhận được vân tay của người từ đủ 5 tuổi trở lên vẫn bảo đảm yêu cầu về đối sánh dữ liệu sinh trắc học và yêu cầu quản lý nhà nước.

Bộ Công an nhận định việc cấp thẻ Căn cước công dân cho người dưới 14 tuổi là bảo đảm tính khả thi

Bên cạnh đó, việc cấp thẻ Căn cước công dân cho công dân dưới 14 tuổi cũng phù hợp với quy định pháp luật về xuất nhập cảnh và các quy định pháp luật khác có liên quan; đồng thời, phù hợp với pháp luật của nhiều nước trên thế giới quy định về việc cấp thẻ Căn cước cho cả công dân dưới 14 tuổi như: Algeria, Argentina, Bỉ, Bhutan, Brunei, Chile, Colombia, Síp, Equatorial Guinea, Đức, Guatemala, Kuwait, Malaysia, Monaco, Bồ Đào Nha, Rwanda, Syria, Thái Lan…

Việc cấp Căn cước công dân cho người dưới 14 tuổi sẽ góp phần giảm thiểu được giấy tờ, thủ tục hành chính, phát huy được giá trị của việc khai thác, sử dụng Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, Cơ sở dữ liệu Căn cước công dân và tiện ích của thẻ Căn cước công dân định danh điện tử; nhất là trong việc xác thực thông tin cá nhân; thực hiện công tác thống kê, phân tích, dự báo, thiết lập bản đồ số dân cư; giảm chi phí trong thực hiện công tác chuyển đổi số; bảo đảm quyền và lợi ích chính đáng cho công dân tham gia được các giao dịch dân sự, nhất là các giao dịch thiết yếu phục vụ cuộc sống.

Cũng theo Bộ Công an, thẻ Căn cước công dân cấp cho người dưới 14 tuổi không thay thế cho việc cấp giấy khai sinh. UBND cấp xã vẫn thực hiện cấp giấy khai sinh cho công dân theo quy định của pháp luật hiện hành. Tuy nhiên, việc sử dụng giấy khai sinh với kích thước của tờ A4, dễ rách nát, hư hỏng, khó bảo quản và chỉ được cấp một lần trong suốt cuộc đời; giấy này chỉ có các biện pháp bảo mật, chống làm giả sơ sài, lạc hậu, dễ bị làm giả và chứa được rất ít thông tin của công dân nên sẽ gây rất nhiều khó khăn, bất tiện cho công dân.

Trong khi đó, thẻ Căn cước công dân cấp cho người dưới 14 tuổi với kích thước nhỏ gọn, chất liệu tốt, tính bảo mật, bảo an cao và còn có thể được tích hợp thêm rất nhiều thông tin khác theo nhu cầu của công dân sẽ mang lại nhiều tiện ích cho công dân trong việc đi lại, học tập, khám chữa bệnh và thực hiện các giao dịch khác trong đời sống hàng ngày.

Bộ Công An khẳng định, việc cấp thẻ Căn cước công dân lần đầu cho người dưới 14 tuổi là miễn phí, khi công dân thực hiện cấp đổi, cấp lại thẻ Căn cước công dân thì mới phải nộp phí theo quy định, không phải tốn thêm chi phí cho nhà nước. Khi công dân sử dụng thẻ Căn cước công dân có gắn chíp đã được tích hợp thêm các thông tin trên giấy tờ khác do cơ quan có thẩm quyền cấp thì sẽ tiết kiệm được các chi phí liên quan đến việc sao y, chứng thực, bảo quản các loại giấy tờ này, tiết kiệm được nguồn lực cho xã hội.

Trước đó, tháng 11/2014 khi Quốc hội cho ý kiến về Luật Căn cước công dân (sửa đổi) cũng có 2 loại ý kiến về tuổi cấp thẻ. Loại ý kiến thứ nhất đề nghị quy định cấp thẻ Căn cước công dân cho người từ 14 tuổi trở lên. Loại ý kiến thứ hai nhất trí với quy định cấp thẻ Căn cước công dân cho người dưới 14 tuổi như dự thảo luật đề xuất.

Ngày 1/11/2014, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo Đoàn thư ký kỳ họp gửi Phiếu xin ý kiến đại biểu Quốc hội về quy định tuổi được cấp thẻ Căn cước công dân. Kết quả phiếu xin ý kiến cho thấy, có 61% đại biểu Quốc hội nhất trí với loại ý kiến thứ nhất; 27% đại biểu Quốc hội nhất trí với loại ý kiến thứ hai; 12% đại biểu Quốc hội có ý kiến khác.

Tiếp thu đa số ý kiến của đại biểu Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉnh lý dự thảo Luật Căn cước công dân quy định cấp thẻ Căn cước công dân cho người từ 14 tuổi trở lên và chỉ đạo rà soát, chỉnh lý các quy định liên quan cho phù hợp.

Ngày 20/11/2014, Quốc hội chính thức thông qua Luật Căn cước công dân với đa số đại biểu tán thành. Đến nay, Bộ Công an cho rằng luật này có nhiều quy định hạn chế, bất cập nên đề nghị sửa đổi.