Đây là khẳng định của ông Hoàng Trung - Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) tại cuộc họp báo công bố Quyết định 1186 của Bộ NN&PTNT về việc loại bỏ thuốc bảo vệ thực vật chứa hoạt chất Glyphosate ra khỏi Danh mục thuốc bảo vệ thực vật được phép sử dụng tại Việt Nam, diễn ra chiều ngày 10/4 tại Hà Nội.

Thông tin từ Cục Bảo vệ thực vật cho biết, Glyphosate là hoạt chất thuốc trừ cỏ được sử dụng rộng rãi trên thế giới vì tác dụng diệt cỏ hiệu quả cao. Tại Việt Nam, từ năm 1994, Glyphosate đã được đăng ký vào danh mục thuốc bảo vệ thực vật được phép sử dụng tại Việt Nam và đến nay có 104 tên thương mại chứa Glyphosate được đăng ký.

Chính thức loại Glyphosate khỏi danh mục thuốc bảo vệ thực vật được phép sử dụng tại Việt Nam

Mức độc hại của thuốc trừ cỏ có chứa hoạt chất Glyphosate đã được cảnh báo từ lâu. Việc lạm dụng các loại hóa chất diệt cỏ, trừ sâu bệnh trong thời gian dài không những gây ảnh hưởng tới môi trường mà còn để lại hậu quả nặng nề trước hết với sức khỏe của người dân - những người thường xuyên tiếp xúc với các loại hóa chất này và cả những người tiêu dùng.

Năm 2015, Cơ quan Nghiên cứu ung thư quốc tế IARC thuộc Tổ chức Y tế thế giới (WHO) công bố kết quả đánh giá khả năng gây ung thư nhóm 2A đối với thuốc bảo vệ thực vật chứa hoạt chất Glyphosate có nguy cơ cao gây các bệnh ung thư máu, phổi, tiền liệt tuyến.

Ngày 12/4/2016, Cục Bảo vệ thực vật đã tạm dừng đăng ký mới đối với tất cả sản phẩm có chứa chất Glyphosate, đồng thời tiếp tục rà soát và thu thập thông tin, bằng chứng khoa học liên quan ảnh hưởng đến sức khỏe con người và môi trường sinh thái.

Với chủ trương bảo vệ sức khỏe người dân, bảo vệ môi trường sống, hướng đến nền sản xuất nông nghiệp an toàn, bền vững và thực hiện theo quy định của Luật Bảo vệ và kiểm dịch thực vật, Cục Bảo vệ thực vật đã tổ chức họp Hội đồng tư vấn thuốc BVTV để xem xét các báo cáo liên quan đến việc loại bỏ hoạt chất Glyphosate ra khỏi danh mục.

Trên cơ sở pháp lý, cơ sở khoa học và thực tiễn các thành viên hội đồng đã nhất trí đề nghị loại bỏ các loại thuốc bảo vệ thực vật có hoạt chất Glyphosate ra khỏi Danh mục thuốc bảo vệ thực vật được phép sử dụng tại Việt Nam ngay khi có kết luận chính thức.

Hiện nay, trên 40 nước, bang trên thế giới đều có động thái mạnh mẽ trong việc ban hành các quy định pháp lý nhằm điều chỉnh quản lý việc sử dụng Glyphosate: Từ không tiếp tục gia hạn; hạn chế sử dụng; cấm sử dụng theo mục đích phi nông nghiệp hoặc từng khu vực đến cấm sử dụng hoàn toàn thuốc trừ cỏ chứa Glyphosate.

Đây là căn cứ quan trọng bên cạnh việc các thông tin, cũng như cảnh báo của các tổ chức quốc tế, các bằng chứng khoa học đã khẳng định ảnh hưởng của thuốc trừ cỏ Glyphosate đối với sức khỏe con người, vật nuôi, hệ sinh thái, môi trường. Do vậy, nhằm chủ động bảo vệ sức khỏe của con người, vật nuôi, môi trường, không mạo hiểm coi thường với tính mạng của người dân, đồng thời hướng đến nền sản xuất nông nghiệp an toàn bền vững, ngày 10/4/2019, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT đã ký ban hành Quyết định số 1186/QĐ-BNN-BVTV ngày 10/4/2019 về việc loại bỏ thuốc bảo vệ thực vật chứa hoạt chất Glyphosate khỏi Danh mục thuốc bảo vệ thực vật được phép sử dụng ở Việt Nam.

Với quan điểm quản lý cỏ dại chứ không phải diệt trừ cỏ dại để bảo vệ tài nguyên đất nhằm mục đích phát triển nông nghiệp theo hướng an toàn, bền vững. Chỉ áp dụng biện pháp sử dụng thuốc hóa học để phòng trừ các loài cỏ dại có khả năng cạnh tranh dinh dưỡng với cây trồng để quản lý cỏ dại một cách khoa học và hiệu quả. Hiện nay, trong Danh mục thuốc bảo vệ thực vật được phép sử dụng tại Việt Nam đã có 54 hoạt chất thuốc trừ cỏ hiệu quả và an toàn có thể thay thế hoạt chất Glyphosate.

Về lộ trình, các loại thuốc bảo vệ thực vật chứa hoạt chất Glyphosate sẽ không được sản xuất, nhập khẩu; chỉ được buôn bán, sử dụng tối đa 1 năm kể từ ngày Quyết định này có hiệu lực. Quyết định này có hiệu lực sau 60 ngày kể từ ngày ký ban hành. “Loại bỏ hoạt chất này ra khỏi danh mục được phép sử dụng chứ chưa đưa vào danh mục cấm sử dụng”, ông Trung nhấn mạnh.

Tại cuộc họp báo, các vấn đề như: Hiện còn 5 triệu lít, nếu sau 1 năm vẫn còn tồn lại thì sẽ xử lý như thế nào? Việc phát triển thuốc bảo vệ sinh học ra sao? Vì sao nhiều loại hoạt chất khác khi có quyết định loại bỏ thì sẽ cho phép thời hạn nhập khẩu 1 năm và sử dụng 2 năm nhưng loại hoạt chất này thời hạn lại bị rút ngắn như cấm nhập khẩu và sản xuất và chỉ cho phép sử dụng trong thời hạn 1 năm…

Trả lời phỏng vấn báo chí, ông Hoàng Trung cho biết, việc này không vi phạm gì đến quy định của pháp luật. Vì theo quy định, việc loại bỏ các hoạt chất thuốc bảo vệ thực vật cho phép tối đa 1 năm nhập khẩu và 2 năm sử dụng. Thực tế, có những hoạt chất thời hạn còn bị rút ngắn xuống 3 tháng. Trên thế giới, nhiều quốc gia cho lộ trình loại bỏ là 3 - 5 năm, đối với Việt Nam, việc đưa ra quy định như trên là căn cứ vào số liệu thống kê lượng hoạt chất còn tồn từ chính các doanh nghiệp nhập khẩu. Số lượng còn tồn ít thì không có lý do nào phải kéo dài thời gian cho sử dụng. Bên cạnh đó, mục tiêu cuối cùng là bảo vệ sức khỏe của con người, vật nuôi, môi trường, không mạo hiểm đối với tính mạng của người dân.

Hiện, Việt Nam có 104 sản phẩm có chứa hoạt chất Glyphosate, đây là con số không phải là lớn. Hàng năm, Việt Nam nhập khẩu khoảng trên dưới 30 ngàn tấn hoạt chất Glyphosate, giá trị kim ngạch nhập khẩu dao động 49-80 triệu USD phụ thuộc vào giá trị và khối lượng nhập khẩu.

Liên quan đến việc xử lý như thế nào nếu thời hạn hết 1 năm mà vẫn còn hoạt chất này trên thị trường, ông Hoàng Trung cho hay, do đã lường trước vấn đề này, nên trước khi Cục tham mưu Bộ NN&PTNT ban hành Quyết định, Cục đã yêu cầu các doanh nghiệp thống kê số lượng và với khoảng 5 triệu lít thành phẩm, Bộ NN&PTNT đã cho thời hạn là 1 năm, và với thời hạn này thì rất yên tâm là sau thời hạn này sẽ hoàn toàn yên tâm là sẽ không còn lít Glyphosate nào còn trên lãnh thổ Việt Nam. Ông Hoàng Trung cho biết thêm, trong trường hợp vẫn còn thì sẽ thu hồi và tiêu hủy.

Đặc biệt, theo Cục Bảo vệ thực vật, hiện các tổ chức cá nhân cũng đã chủ động đăng ký các loại thuốc trừ cỏ chứa các hoạt chất thế hệ mới, có nguồn gốc sinh học hiệu quả, an toàn để thay thế Glyphosate. Độ chọn lọc cao hơn, an toàn hơn, giá cả cạnh tranh hơn.