Tai nạn lao động vẫn diễn biến phức tạp

Theo báo cáo của 62/63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, năm 2017, toàn quốc xảy ra 8.956 vụ tai nạn lao động (TNLĐ), làm 9.173 người bị nạn (bao gồm cả khu vực có quan hệ lao động và khu vực NLĐ làm việc không theo hợp đồng lao động). Trong đó, 898 số vụ TNLĐ chết người; 1.915 người bị thương nặng; nạn nhân là lao động nữ: 2.727 người; khu vực có quan hệ lao động xảy ra 7.749 vụ TNLĐ làm 7.907 người bị nạn (666 người chết và 1.681 người bị thương nặng).

Thiệt hại vật chất từ các vụ TNLĐ trong năm 2017 được thống kê như sau: Chi phí tiền thuốc, mai táng, tiền bồi thường cho gia đình người chết và những người bị thương... là 1.541 tỷ đồng; thiệt hại về tài sản là 4,8 tỷ đồng; tổng số ngày nghỉ do TNLĐ là 136.918 ngày.

Báo cáo mới nhất từ 62/63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương trong 6 tháng đầu năm 2018 cũng cho thấy, trên toàn quốc đã xảy ra 3.988 vụ TNLĐ, làm 4.102 người bị nạn. Cụ thể, trong khu vực có quan hệ lao động, số nạn nhân là lao động nữ tăng 8,87%, số vụ TNLĐ giảm 8,76%, tổng số nạn nhân giảm 8,27%, số người chết giảm 10,65%, số vụ có người chết giảm 12,68%, số người bị thương nặng giảm 3,96%, số vụ có từ hai người bị nạn trở lên tăng 4,65%. Chi phí tiền thuốc, mai táng, tiền bồi thường cho gia đình người chết và những người bị thương... là 382 tỷ đồng; thiệt hại về tài sản là 834 triệu đồng; tổng số ngày nghỉ do TNLĐ là 49.820 ngày.

Qua phân tích, đánh giá của Bộ LĐ-TB&XH, các lĩnh vực để xảy ra TNLĐ nhiều, gồm: xây dựng, sản xuất vật liệu xây dựng, cơ khí, luyện kim… Trong khi đó, các yếu tố dẫn đến TNLĐ làm chết người nhiều nhất là do ngã từ trên cao, điện giật, vật rơi, đổ sập...

Cũng qua phân tích cho thấy, nguyên nhân chính dẫn đến TNLĐ là từ phía người sử dụng lao động, sau đó mới đến nguyên nhân từ NLĐ. Chi tiết hơn, cơ quan chức năng chỉ rõ, nhiều chủ sử dụng lao động đã tiết kiệm chi phí, không xây dựng quy trình, biện pháp an toàn lao động và phổ biến, hướng dẫn cho NLĐ trước khi tiến hành công việc. Công tác AT,VSLĐ chỉ được thực hiện đầy đủ ở một số doanh nghiệp lớn, còn đa số doanh nghiệp vừa và nhỏ vẫn chưa thực hiện nghiêm túc, thiết bị không đảm bảo an toàn, máy móc cũ kỹ, lạc hậu, không trang bị phương tiện bảo vệ cá nhân, nhiều thiết bị có yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn lao động nhưng chưa được kiểm tra, đăng ký sử dụng.

Trong khi đó, NLĐ cũng mắc nhiều lỗi, từ vi phạm quy trình, quy chuẩn an toàn lao động, không sử dụng phương tiện bảo vệ cá nhân…. đến tâm lý chủ quan, bản thân lại không được đào tạo nghề mà chủ yếu là tự mày mò, tự tìm hiểu làm quen với công việc…

Giải pháp nào để đưa luật vào cuộc sống?

Để triển khai kịp thời và có hiệu quả Luật ATVSLĐ tại các địa phương, doanh nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh, ngay từ khi luật có hiệu lực, Chính phủ và các Bộ, ngành liên quan đã ban hành nhiều văn bản hướng dẫn thực hiện. Đặc biệt, công tác thông tin, tuyên truyền phổ biến luật và huấn luyện về ATVSLĐ được đẩy mạnh. Gần đây nhất có thể kể đến việc phát động Tháng hành động về ATVSLĐ lần thứ 1 (năm 2018) được tổ chức thành công với sự tham gia và hưởng ứng tích cực của các Bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp trên cả nước. Nhiều hoạt động phong phú, thiết thực, đặc biệt là để thúc đẩy các hoạt động huấn luyện về AT,VSLĐ, cải thiện điều kiện làm việc của doanh nghiệp và tổ chức nhiều lớp tập huấn, phổ biến văn bản mới, hướng dẫn triển khai các văn bản hướng dẫn luật.

Đặc biệt, lần đầu tiên Hội đồng quốc gia về AT,VSLĐ đã tổ chức thành công phiên đối thoại định kỳ về AT,VSLĐ; phối hợp với các tập đoàn, tổng công ty tổ chức các cuộc thi tìm hiểu pháp luật về AT,VSLĐ nhằm tuyên truyền, nâng cao nhận thức về AT,VSLĐ tới doanh nghiệp và NLĐ.

Công tác tuyên truyền, huấn luyện đến khu vực NLĐ làm việc không có hợp đồng lao động cũng đã được tăng cường triển khai, như: tuyên truyền, phổ biến Luật AT,VSLĐ tới các làng nghề; phối hợp với dự án an toàn và sức khỏe cho lao động trẻ – Văn phòng ILO tại Hà Nội khảo sát về AT,VSLĐ tại các làng nghề để xây dựng một số tài liệu huấn luyện, truyền thông về AT,VSLĐ trong khu vực này; phối hợp với Trung ương Hội Nông dân Việt Nam tổ chức các khóa tập huấn AT,VSLĐ cho cán bộ hội nông dân các tỉnh; triển khai chương trình hỗ trợ xây dựng mô hình quản lý AT,VSLĐ tại một số làng nghề thủ công mỹ nghệ; xây dựng phương án hỗ trợ thí điểm phòng chống TNLĐ khi sử dụng máy, thiết bị, vật tư có yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn lao động trong khu vực phi kết cấu…

Song hành đó, công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát về AT,VSLĐ từ cấp trung ương đến địa phương cũng đã được triển khai tích cực và đề xuất nhiều kiến nghị đối các doanh nghiệp khắc phục các sai phạm, làm tốt hơn công tác AT,VSLĐ.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, để Luật AT,VSLĐ đi vào cuộc sống một cách thực chất, hiệu quả hơn, trong thời gian tới, các Bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp cần tiếp tục tăng cường công tác tuyên truyền, phù hợp với từng lĩnh vực và ngành nghề.

Với NLĐ làm việc không theo hợp đồng lao động là đối tượng ít chịu sự điều chỉnh, ràng buộc, cần đặc biệt chú trọng tuyên truyền chính sách, pháp luật cũng như biện pháp bảo đảm ATLĐ. Theo lãnh đạo Bộ LĐ-TB&XH, các cơ quan đại diện cho doanh nghiệp là Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, Liên minh Hợp tác xã Việt Nam cần tăng cường tuyên truyền, vận động người sử dụng lao động quan tâm, chú ý việc xây dựng nội quy, quy trình, biện pháp làm việc bảo đảm AT,VSLĐ; cải thiện điều kiện làm việc; tổ chức phổ biến Luật AT,VSLĐ cho các hội viên.

Cùng với đó, cơ quan đại diện cho tiếng nói, quyền lợi của NLĐ là tổ chức công đoàn, hội nông dân các cấp và các hội nghề nghiệp phải tăng cường tuyên truyền, vận động NLĐ, hội viên chấp hành tốt các nội quy, quy trình làm việc an toàn; sử dụng phương tiện bảo vệ cá nhân trong lao động nhằm hạn chế đến mức thấp nhất TNLĐ, bảo đảm an toàn sức khỏe và tính mạng cho bản thân và đồng nghiệp.

Đồng thời, cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra về AT,VSLĐ theo kế hoạch do Bộ LĐ-TB&XH phê duyệt nhằm kịp thời phát hiện các sai phạm để ngăn ngừa TNLĐ. Thanh tra các tổ chức huấn luyện, kiểm định có vi phạm trong hoạt động huấn luyện, kiểm định để kịp thời xử lý, nâng cao chất lượng và tạo sự công bằng trong các tổ chức dịch vụ này…