Tại Hội thảo góp ý về định mức chi phí tái chế và chính sách về trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất, nhập khẩu ở Việt Nam do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp tổ chức gần đây, đại diện các hiệp hội ngành hàng và doanh nghiệp đều cho rằng, định mức chi phí tái chế trong Dự thảo Đề xuất định mức chi phí tái chế Fs và chi phí quản lý hành chính hỗ trợ tái chế và xử lý chất thải (Dự thảo) còn khá cao và bất hợp lý.

Ông James Ollen- Giám đốc Điều hành của Hiệp hội Thương mại Hoa Kỳ tại Việt Nam Thành phố Hồ Chí Minh (AmCham Việt Nam) thông tin: Fs trong Dự thảo còn cao hơn nhiều mức trung bình Fs của 13 nước Tây Âu. Định mức chi phí tái chế cao sẽ dẫn đến việc giá cả hàng hóa tăng cao, gây khó khăn cho sản xuất-kinh doanh và ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống người dân, nhất là trong bối cảnh kinh tế khó khăn như hiện nay.

Doanh nghiệp “sốc” trước định mức phí tái chế. Ảnh minh hoạ

Đồng quan điểm, đại diện Hiệp hội Bia-Rượu-Nước giải khát Việt Nam đại cũng cho hay: Dự thảo ngày 26/7/2023 đã có điều chỉnh giảm một số điểm so với Dự thảo ngày 27/4/2023 trước đó, nhưng một số định mức chi phí tái chế Fs vẫn cao hơn cả mức Fs trung bình của 14 nước Tây Âu là các nước rất phát triển và có chi phí đắt đỏ, như Fs Dự thảo của nhôm cao gấp 1,26 lần, của thủy tinh cao hơn 2,12 lần.

Với Dự thảo ngày 26/7/2023, chỉ riêng 3 loại bao bì chính là giấy, nhựa và kim loại, các doanh nghiệp sẽ phải đóng phí tái chế ước tính 6.127 tỷ mỗi năm, chưa kể phí tái chế cho nhiều loại bao bì, sản phẩm thải bỏ khác. Đây là một khoản chi phí rất lớn, sẽ gây rất nhiều khó khăn cho doanh nghiệp và đẩy giá sản phẩm tăng cao, đặc biệt là trong tình trạng kinh tế khó khăn như hiện nay.

Giá sản phẩm cao sẽ ảnh hưởng lớn đến đời sống nhân dân, với mức Fs đề xuất cho chai nhựa cứng PET, giá thành mỗi chai nước 500 ml bị tăng lên 61 đồng, tương đương mức tăng giá 1,62%. Đó là còn chưa kể đến bao bì các tông, thùng đựng, phương tiện vận chuyển… đều phải đóng góp phí tái chế, khiến mức tăng giá có thể phải tăng gấp đôi mức nêu trên.

Đại diện cho doanh nghiệp ngành nhựa, Hiệp Hội nhựa Việt Nam cũng nhìn nhận, ngành tái chế nhựa Việt Nam mới bước vào giai đoạn đầu, đang gặp nhiều khó khăn, ngành bao bì nhựa là ngành gia công với công nghệ đơn giản, dễ làm nên biên lợi nhuận rất thấp, chỉ xoay quanh khoảng 5%, hay khoảng 10 tỷ đồng/năm cho doanh nghiệp có quy mô trung bình 200 tỷ doanh số mỗi năm. Với mức phí Fs như đề xuất tại Dự thảo thì chỉ riêng tiền đóng góp tái chế đã chiếm gần 40% lợi nhuận của doanh nghiệp.

Lý giải về định mức Fs cao bất hợp lý là do chưa trừ đi giá trị vật liệu thu hồi được theo nguyên tắc kinh tế tuần hoàn, do vậy, đại diện Hiệp hội Thương mại Hoa Kỳ tại Việt Nam Thành phố Hồ Chí Minh cùng cộng đồng doanh nghiệp kiến nghị: Với các vật liệu có giá trị tái chế thu hồi được lớn hơn chi phí tái chế như bao bì nhôm, sắt, giấy carton, bao bì nhựa cứng… nhà tái chế đã có lãi thì cần điều chỉnh hệ số Fs bằng 0.

Đối với các vật liệu có giá trị thu hồi thấp như bao bì ni-lon, bao bì giấy hỗn hợp rất cần đóng góp để hỗ trợ cho nhà tái chế nhưng giá trị Fs cần hợp lý. Các hiệp hội đề xuất Fs: Bao bì giấy hỗn hợp 2.575đ/kg; bao bì đa vật liệu mềm 4.378đ/kg; bao bì đơn vật liệu mềm, ngoại trừ túi ni-lon 1.802đ/kg, căn cứ Fs PRO Việt Nam.

Cùng đó, bỏ chi phí quản lý hành chính 2% khỏi đề xuất Fs. Để triển khai hiệu quả chính sách trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất, cộng đồng doanh nghiệp đề xuất: Cho phép các doanh nghiệp thực hiện kết hợp cả hình thức tự tái chế và nộp tiền hỗ trợ tái chế đối với một loại bao bì/sản phẩm trong cùng năm.

Thay đổi cách nộp từ tạm ứng trước vào đầu năm 2024 sang quyết toán theo số lượng thực tế khi kết thúc năm 2024 để vẫn thực hiện đầy đủ trách nhiệm với môi trường mà giảm được khó khăn cho doanh nghiệp.

Đối với phần bao bì đã sử dụng vật liệu tái chế tại Việt Nam được tính hệ số điều chỉnh Fs bằng 0 để khuyến khích doanh nghiệp sử dụng vật liệu tái chế trong bao bì; xây dựng cơ chế ưu tiên/khuyến khích đối với các loại nguyên vật liệu thân thiện với môi trường làm bao bì; trong hai năm đầu (2024 và 2025) hướng dẫn thi hành, chưa xử phạt, có cơ chế tạo thị trường cho vật liệu tái chế.

Mặt khác, cần có những chính sách hỗ trợ cho các doanh nghiệp có định hướng sử dụng sản phẩm tốt hơn cho môi trường. Đồng thời cần bổ sung thêm điều khoản để các DN tái chế yên tâm đầu tư phát triển.

Tại sự kiện, ông Đậu Anh Tuấn – Tổng Thư ký VCCI khẳng định, cộng đồng doanh nghiệp với tinh thần cùng quan tâm đến bảo vệ môi trường, đến kinh tế tuần hoàn và tuân thủ pháp luật. Tuy nhiên nếu không có Fs phù hợp thì sẽ không thể triển khai chính sách trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất hiệu quả.