Năm 2024, nhân dịp kỷ niệm 79 năm Quốc khánh 2/9 và 70 năm ngày Giải phóng Thủ đô, đất nước ta sẽ lại một lần nữa mở rộng vòng tay nhân ái, trao cơ hội tái hòa nhập cho những người phạm tội thông qua việc thực hiện đặc xá.

Theo Quyết định số 758/2024/QĐ-CTN của Chủ tịch nước về đặc xá năm 2024, Phó Thủ tướng Lê Thành Long, Chủ tịch Hội đồng tư vấn đặc xá đã ban hành Hướng dẫn số 88/HD-HĐTVĐX nêu rõ đối tượng và điều kiện được đề nghị đặc xá.

Đối tượng được xét đặc xá

Hướng dẫn 88 xác định hai nhóm đối tượng được xét đặc xá năm 2024.

Nhóm thứ nhất, người bị kết án phạt tù có thời hạn, tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn đang chấp hành án phạt tù tại trại giam, trại tạm giam, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện (sau đây gọi là phạm nhân).

Nhóm thứ hai, người đang được tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù.

Điều kiện được đề nghị đặc xá

Để được đề nghị đặc xá, ngoài việc thuộc một trong hai nhóm đối tượng nói trên, phạm nhân còn phải đáp ứng các điều kiện cụ thể về xếp loại chấp hành án.

(Ảnh minh hoạ: thuvienphapluat.vn).

Theo đó, về điều kiện được đề nghị đặc xá được quy định tại Điều 3 Quyết định số 758/2024, Hội đồng tư vấn đặc xá đưa ra một số hướng dẫn cụ thể.

Theo điểm c khoản 1 Điều 18 Nghị định số 133/2020 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Thi hành án hình sự thì xếp loại chấp hành án phạt tù quý II vào ngày 25/5, xếp loại chấp hành án phạt tù quý III vào ngày 25/8.

Do đó, tính đến thời điểm các trại giam, trại tạm giam, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện họp xét, đề nghị đặc xá, phạm nhân phải có các quý đã đủ thời gian xếp loại được xếp loại khá hoặc tốt. Và thời gian tiếp theo từ 26/5/2024 đến ngày họp xét, đề nghị đặc xá phải được trại giam, trại tạm giam, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện nhận xét, đánh giá kết quả xếp loại chấp hành án phạt tù khá hoặc tốt.

Sau khi có kết quả xếp loại quý III năm 2024, các trại giam, trại tạm giam, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện phải rà soát, đối chiếu với danh sách phạm nhân đã được đề nghị đặc xá và kịp thời đề nghị cơ quan cấp trên trực tiếp báo cáo Thường trực Hội đồng tư vấn đặc xá để xem xét. Đồng thời, đề nghị Hội đồng tư vấn đặc xá loại ra khỏi danh sách đề nghị đặc xá những phạm nhân không được xếp loại khá hoặc tốt quý III năm 2024.

Ngoài được xếp loại khá, hoặc tốt, đối với phạm nhân được tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù, hoặc bị áp dụng biện pháp tư pháp bắt buộc chữa bệnh, đã trở lại tiếp tục chấp hành án, còn phải được UBND xã nơi cư trú, đơn vị quân đội được giao quản lý, hoặc cơ sở y tế điều trị trước đó xác nhận đã chấp hành nghiêm chỉnh các quy định của pháp luật.

Bên cạnh đó, theo Hướng dẫn 88 của Hội đồng tư vấn đặc xá thì thời gian đã chấp hành án phạt tù được tính là thời gian bị tạm giữ, tạm giam, chấp hành án phạt tù trong trại giam, trại tạm giam, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện, không kể thời gian được tại ngoại, được hoãn, tạm đình chỉ và thời gian được giảm thời hạn chấp hành án phạt tù.

Ngoài ra, thời gian bị áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh trong giai đoạn điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án cũng được tính vào thời gian đã chấp hành án phạt tù. Thời gian được giảm thời hạn chấp hành án phạt tù được tính để trừ vào phần thời hạn chấp hành án phạt tù còn lại.

Ví dụ: Nguyễn Văn A. bị kết án 14 năm tù, bị bắt ngày 15/9/2015, tính đến ngày 15/9/2024, Nguyễn Văn A. đã thực sự chấp hành được 9 năm, đã được giảm thời hạn chấp hành án phạt tù 3 lần, tổng cộng là 3 năm, thì thời hạn chấp hành án phạt tù còn lại là 2 năm.

Hướng dẫn của Hội đồng tư vấn đặc xá cũng nêu rõ, tổ chức tha người được đặc xá theo quyết định của Chủ tịch nước vào ngày 1/10.