Thực hiện Quyết định số 259/QĐ-TTg ngày 25/2/2021 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình Phát triển hạ tầng thương mại biên giới Việt Nam đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030, thời gian qua, các địa phương có cửa khẩu luôn có những cơ chế chính sách, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho hoạt động xuất nhập khẩu tại địa phương mình. Nhờ đó, hoạt động xuất nhập khẩu qua cửa khẩu ngày càng thuận lợi, giảm bớt thủ tục hành chính, góp phần đưa hàng Việt Nam vươn rộng ra thị trường thế giới. Phóng viên Vuasanca có cuộc trao đổi với ông Trần Việt Thế - Phó Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Hà Giang xoay quanh vấn đề này.

Được biết, hiện tại Hà Giang có 4 cửa khẩu gồm: Thanh Thuỷ, Săm Pun, Xín Mần và Phó Bảng. Trong đó, Thanh Thuỷ là cửa khẩu quốc gia có quy mô lớn nhất. Thời gian qua, các cửa khẩu trên địa bàn tỉnh đã mang lại hiệu quả như thế nào cho kinh tế địa phương, thưa ông?

Tỉnh Hà Giang có đường biên giới dài 277,556 km tiếp giáp với tỉnh Vân Nam và tỉnh Quảng Tây, Trung Quốc. Trên tuyến biên giới của tỉnh hiện có 1 cặp cửa khẩu quốc tế, 2 cặp cửa khẩu song phương và 1 cửa khẩu phụ, 10 lối mở biên giới (chưa được mở theo Nghị định số 112/2014/NĐ-CP ngày 21/11/2014 của Chính phủ).

Trong thời gian qua, được sự quan tâm của Bộ Công Thương và các bộ, ngành liên quan, Tỉnh ủy, UBND tỉnh Hà Giang và sự phối hợp của các cơ quan chức năng phía Trung Quốc, hoạt động thương mại biên giới trên địa bàn tỉnh được duy trì ổn định; tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn biên giới được giữ vững. Các sở, ban, ngành, cơ quan, địa phương luôn phối hợp chặt chẽ trong công tác tham mưu và kịp thời đề xuất các giải pháp tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong công tác liên quan đến hoạt động thương mại biên giới, tạo điều kiện thông thoáng, thuận lợi nhằm thu hút các doanh nghiệp tham gia sản xuất, kinh doanh, xuất nhập khẩu hàng hóa. Qua đó, tạo việc làm, tăng thu cho ngân sách Nhà nước, tạo động lực hỗ trợ một số dịch vụ phát triển; đóng góp vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

Ông Trần Việt Thế, Phó Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Hà Giang

Bên cạnh đó, các cơ quan, đơn vị liên qua của tỉnh Hà Giang đã triển khai quyết liệt, đồng bộ các giải pháp tạo thuận lợi thúc đẩy hoạt động xuất nhập cảnh, xuất nhập khẩu qua các cửa khẩu của tỉnh, như: Tổ chức lễ thông xe 2 tuyến vận tải hành khách, hàng hoá đường bộ quốc tế Việt - Trung tại cặp cửa khẩu song phương Xín Mần - Đông Long; chuẩn bị các điều kiện công bố quyết định mở cửa khẩu song phương Săm Pun - Điền Bồng; phối hợp với phía Trung Quốc thống nhất thời gian hoạt động chính thức lối mở, cặp chợ biên giới Lũng Làn - Lộng Bình; tổ chức lễ khôi phục thông quan lối mở Mốc 393 (Phó Bảng - Đổng Cán);… Các hoạt động kể trên sẽ là điều kiện thuận lợi để tỉnh Hà Giang thúc đẩy phát triển thương mại biên giới và kinh tế biên mậu với các địa phương Trung Quốc.

Từ tháng 2/2023 đến nay, cặp cửa khẩu quốc tế Thanh Thuỷ tỉnh Hà Giang (Việt Nam) - Thiên Bảo (Trung Quốc) khôi phục hoạt động xuất, nhập cảnh. Từ thời điểm đó đến nay, hoạt động xuất nhập khẩu qua cặp cửa khẩu này trên địa bàn tỉnh Hà Giang đã đạt được những kết quả gì, thưa ông?

Từ tháng 2/2023 phía Trung Quốc đã thay đổi biện pháp quản lý, phòng chống dịch bệnh Covid-19 để mở cửa nền kinh tế, do vậy hoạt động xuất nhập khẩu có nhiều chuyển biến tích cực, cặp cửa khẩu quốc tế Thanh Thủy - Thiên Bảo và cặp cửa khẩu song phương Xín Mần - Đô Long chính thức được khôi phục hoạt động xuất nhập khẩu, xuất nhập cảnh. Qua đó, giá trị hàng hóa xuất nhập khẩu trong 8 tháng năm 2023 đã có những chuyển biến khởi sắc.

Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu qua cửa khẩu 8 tháng năm 2023 đạt 211,664 triệu USD, tăng 6 lần so với cùng kỳ năm 2022 (181,407 triệu USD). Trong đó, xuất khẩu đạt 161,4 triệu USD tăng 1.173,8% so với cùng kỳ năm 2022; nhập khẩu đạt 50,26 triệu USD, tăng 41,16% so với cùng kỳ năm 2022; hàng tạm nhập tái xuất, chuyển cửa khẩu, xuất trả hàng đã nhập khẩu là 32,99 triệu USD tăng 23,6% so với cùng kỳ năm 2022.

Mặt hàng xuất khẩu chủ yếu là: Antimon, chè vàng khô, tinh bột sắn khô, ván bóc, hạt tiêu... Mặt hàng nhập khẩu chủ yếu: Năng lượng điện, thiết bị thủy điện, máy móc dùng trong sản xuất nông nghiệp, hoa tươi...

Thưa ông, mặc dù đã khôi phục hoạt động xuất nhập cảnh và xuất nhập khẩu, nhưng tại cặp cửa khẩu quốc tế Thanh Thuỷ - Thiên Bảo vẫn vắng người, hàng hoá. Lưu lượng người, hàng hoá qua lại cửa khẩu chưa thể bằng thời điểm trước đại dịch Covid-19, Sở Công Thương sẽ có giải pháp gì để đẩy mạnh xuất nhập khẩu qua cặp cửa khẩu này thời gian tới?

Hiện nay, cửa khẩu quốc tế Thanh Thủy - Thiên Bảo và cặp cửa khẩu song phương Xín Mần - Đô Long đã được khôi phục hoạt động xuất nhập khẩu, xuất nhập cảnh, đã tạo điều kiện cho các doanh nghiệp xuất nhập khẩu hàng hóa. Tuy nhiên, hiện hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa chủ yếu diễn ra tại cặp cửa khẩu quốc tế Thanh Thủy - Thiên Bảo. Lưu lượng xe chở hàng hoá xuất nhập khẩu qua cửa khẩu quốc tế Thanh Thuỷ trung bình mỗi ngày khoảng 50 xe (chưa đạt lưu lượng như trước thời điểm chưa có dịch bệnh Covid-19).

Ngoài ra, do xa các trung tâm kinh tế lớn của cả nước; hệ thống giao thông còn nhiều khó khăn, việc vận chuyển hàng hóa duy nhất bằng đường bộ, chi phí vận chuyển cao; nguồn vốn đầu tư cho phát triển hạ tầng cửa khẩu, lối mở hạn chế; thủ tục đầu tư công trình qua biên giới liên quan đến nhiều bộ, ngành nên việc triển khai thực hiện chưa đạt tiến độ đề ra; hạ tầng thương mại tại các cửa khẩu chỉ có các kho, bến bãi thông thường, chưa thu hút được đầu tư các kho lạnh, khu chế xuất hàng hóa xuất nhập khẩu, siêu thị, trung tâm thương mại... do đó chưa thu hút được nhiều doanh nghiệp tham gia kinh doanh và đầu tư tại các cửa khẩu của tỉnh.

Hoạt động xuất nhập khẩu tại cặp cửa khẩu quốc tế Thanh Thủy - Thiên Bảo thời gian qua có nhiều chuyển biến tích cực. Ảnh: Văn Long

Bên cạnh đó, mặt hàng xuất khẩu chủ yếu của các địa phương khác xuất qua cửa khẩu của tỉnh; cơ cấu mặt hàng còn nhỏ bé về số lượng, chưa đa dạng về chủng loại, giá trị kim ngạch không cao; hàng nông sản, hoa quả tươi mới được xuất qua cửa khẩu quốc tế Thanh Thuỷ số lượng còn ít, chủ yếu là chè vàng khô, tinh bột sắn, ván bóc, hạt lạc nhân khô, chuối xanh và antinmon kim loại. Cặp cửa khẩu song phương Xín Mần - Đô Long hoạt động xuất nhập khẩu còn trầm lắng; hầu hết các lối mở, chợ biên giới hiện nay vẫn đang dừng hoạt động.

Để đẩy mạnh hoạt động xuất nhập khẩu qua các cửa khẩu, Sở Công Thương Hà Giang đề ra một số giải pháp thực hiện trong thời gian tới như sau:

Thứ nhất, đẩy mạnh phối hợp tuyên truyền, phổ biến, hướng dẫn các quy định của Hiệp định Thương mại biên giới giữa Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Chính phủ nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa; Nghị định số 14/2018/NĐ-CP ngày 23/01/2018 của Chính phủ quy định chi tiết về hoạt động thương mại biên giới và các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan; 3 Văn kiện biên giới đất liền Việt Nam - Trung Quốc và các chính sách quản lý ngoại thương, thương mại biên giới... để các doanh nghiệp, người dân hiểu và tận dụng lợi thế, gia tăng xuất nhập khẩu.

Thứ hai, các lực lượng tại cửa khẩu tập trung giải quyết các thủ tục hành chính đảm bảo nhanh chóng, thuận lợi đối với hàng hoá xuất nhập khẩu, phương tiện xuất nhập cảnh theo quy định.

Thứ ba, phát triển, nâng cao dịch vụ hỗ trợ xuất nhập khẩu nhằm tạo điều kiện thuận lợi để thu hút các doanh nghiệp xuất nhập khẩu hàng hóa qua các cửa khẩu của Hà Giang.

Thứ tư, thường xuyên gặp gỡ, hội đàm với Cục Thương vụ châu Văn Sơn, tỉnh Vân Nam, Trung Quốc trao đổi thông tin và kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong hoạt động xuất nhập khẩu qua các cửa khẩu. Đồng thời, tiếp tục đàm phán, thống nhất với phía Trung Quốc sớm khôi phục lại hoạt động của một số cặp chợ biên giới, lối mở biên giới để tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động trao đổi hàng hóa của cư dân biên giới.

Thứ năm, tổ chức hội nghị kết nối giao thương giữa nhà cung cấp khu vực Đông Bắc với các doanh nghiệp xuất khẩu và tổ chức xúc tiến thương mại gắn với thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm tiêu biểu tỉnh Hà Giang nhằm thúc đẩy liên kết sản xuất, phát triển thị trường xuất nhập khẩu hàng hóa nông sản của tỉnh.

Ngoài những giải pháp như ông đã nêu trên, Sở Công Thương Hà Giang có thêm giải pháp gì để đẩy mạnh cải cách hành chính, rút ngắn thời gian thông quan, tạo thuận lợi cho hoạt động thông quan tại các cửa khẩu, thưa ông?

Sở Công Thương thường xuyên phối hợp với Cục Hải quan tỉnh và các đơn vị liên quan tập trung giải quyết các thủ tục hành chính trên phần mềm Dịch vụ công trực tuyến một cửa Quốc gia đảm bảo nhanh chóng, thuận lợi đối với hàng hoá xuất nhập khẩu, phương tiện xuất nhập cảnh theo quy định.

Đồng thời, thực hiện niêm yết công khai các mức thu phí, lệ phí liên quan đến hoạt động thông quan hàng hoá; niêm yết đường dây nóng tiếp nhận và giải quyết các phản ánh, kiến nghị của người dân và doanh nghiệp trong hoạt động xuất nhập khẩu trên địa bàn tỉnh. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong xử lý các khâu nghiệp vụ, duy trì và vận hành thông suốt hệ thống thông quan tự động VNACCS/VCIS; hệ thống phần mềm dịch vụ công trực tuyến; hệ thống quản lý hải quan tự động (VAASSCM); nộp thuế điện tử 24/7; hệ thống miễn thuế, giảm thuế, hoàn thuế, không thu thuế và xử lý tiền thuế nộp thừa điện tử,... Nhằm tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp trong hoạt động xuất nhập khẩu.

Song song đó, đầu tư trang thiết bị công nghệ thông tin; thiết bị, phương tiện nghiệp vụ; hệ thống quản lý văn bản và điều hành qua mạng Edoc Customs, đảm bảo đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ đề ra.

Đặc biệt, chúng tôi sẽ tổ chức phương án điều phối, sắp xếp phương tiện vận tải, kho bãi bảo quản hàng hóa... để hỗ trợ, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp thông quan hàng hoá xuất nhập khẩu nhanh chóng, thuận lợi.

Xin cảm ơn ông!