Giáo sư Kiều Thu Hoạch - Nghiên cứu viên cao cấp của Viện nghiên cứu văn hóa dân gian Việt Nam cho biết, năm mới là thời gian dành cho những điều tốt đẹp, may mắn. Xuất phát từ quan niệm đó, từ xưa ông cha ta đã chiêm nghiệm được những điều cần nên làm và kiêng kỵ để tránh những điều xui xẻo xảy ra trong năm mới như quét nhà, hốt rác trong 3 ngày Tết; Vay mượn đầu năm; Làm đổ vỡ đồ đạc trong nhà…

Mỗi vùng miền sẽ có những phong tục, những điều kiêng kỵ khác nhau, đổi lại họ chỉ mong muốn có được niềm vui, sự may mắn.

Những điều nên làm ngày Tết

Mua muối

"Đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi", theo quan niệm của người xưa, muối giúp trừ tà ma, mang lại may mắn cho gia đình. Muối cũng là biểu tượng của tình cảm mặn nồng. Vì vậy, người Việt thường mua muối sáng mùng 1 Tết với ý nghĩa cầu mong sự đậm đà, tràn đầy tình cảm trong các mối quan hệ.

Mặc đồ màu đỏ

Ở hầu hết các nước phương Đông, màu đỏ tượng trưng cho sự may mắn, hạnh phúc và phú quý. Hãy ưu tiên những món đồ mang sắc đỏ như một lời cầu chúc đầu năm gặp nhiều niềm vui.

Đi lễ chùa

Tết Nguyên đán là dịp mọi người cầu mong an lành đến với cả nhà trong năm mới. Đi chùa vào dịp đầu năm để tĩnh lặng trong tâm hồn cũng như thành tâm cầu nguyện một năm nhiều an lành.

Người Việt vẫn tin rằng đầu năm mới có những điều nên làm, có những kiêng kỵ cần phải tránh - Ảnh VTV

Chúc Tết

Chúc Tết là một phong tục không thể thiếu trong ngày Tết, hãy gửi lời chúc đến những người thân và bạn bè thân thiết của mình. Trong tình hình COVID-19 diễn biến phức tạp, chúng ta có thể gọi điện thoại chúc Tết người thân, bạn bè.

Hái lộc

Hái lộc đầu xuân là một nét đẹp trong ngày Tết truyền thống của người Việt. Người Việt thường đi hái lộc vào đêm giao thừa hoặc sáng mồng một để cầu một năm mới luôn may mắn và viên mãn, rước lộc về nhà. Nhưng hãy luôn đảm bảo các quy tắc phòng dịch trong thời điểm này.

Những điều kiêng kỵ trong ngày Tết

Kiêng quét nhà đổ, rác

Ngày mùng một, các gia đình đều kiêng không quét nhà, đổ rác bởi theo quan niệm của người xưa, làm như vậy sẽ hất tài lộc ra khỏi nhà.

Không cho lửa, nước đầu năm

Theo quan niệm của người xưa, lửa tượng trưng cho sự may mắn, gia đình êm ấm còn nước được ví như tài lộc. Chính vì vậy, các gia đình rất kiêng kỵ cho người khác xin lửa, nước đầu năm mới.

Không vay mượn, trả nợ

Người Việt rất kiêng kỵ việc vay mượn, trả nợ trong ngày đầu tháng, đầu năm mới để tránh cho cả năm sẽ rơi vào cảnh túng thiếu, nợ nần, không thuận lợi trong công việc, làm ăn, kinh doanh.

Những kiêng kỵ đầu năm được người Việt quan tâm để cầu một năm mới thuận buồm xuôi gió

Kiêng nói tục, cãi vã

Ngày Tết là ngày vui nên ai cũng ứng xử vui vẻ, hòa nhã với nhau, tránh to tiếng, nói tục, xô xát để tránh gặp xui xẻo cả năm.

Kiêng làm vỡ đồ

Vỡ, bể là những từ tạo nên sự chia cắt trong gia đình. Vì vậy, cần tránh làm vỡ bát, đĩa, ấm chén,gương vì nó báo hiệu sự chia lìa, đổ vỡ.

Người có tang không nên xông đất

Theo quan niệm của người Việt, người xông đất đầu năm rất quan trọng, là người ảnh hưởng tới sự may mắn hay xui xẻo trong cả năm của gia đình. Chính vì vậy, những người có tang nên tránh xông đất, đi chúc Tết hay thăm hỏi gia đình khác.

Kiêng khóc lóc, buồn tủi, bực tức

Những hành động không hay này sẽ không ai muốn làm vào dịp Tết. Nếu gặp hoàn cảnh không vui, bạn nên cố gắng kìm chế để hưởng thụ một năm mới trọn vẹn niềm vui bên người thân, bạn bè, gia đình. Người xưa quan niệm rằng: khóc lóc, buồn tủi vào ngày mồng 1 thì cả năm cũng như vậy.

Kiêng nói chuyện xui xẻo

Quan niệm rằng những lời nói trong ngày đầu năm sẽ ảnh hưởng đến những chuyện sẽ xảy ra trong năm. Vì vậy, bạn đừng nên nói những từ xui xẻo như “chết mất” hay "tiêu rồi”, "hỏng rồi”...

Kiêng ăn thịt chó, cá mè, vịt, trái chuối…

Món ăn kiêng kỵ mùng 1 Tết thì tùy vào từng vùng miền sẽ khác nhau. Tuy nhiên, trong năm mới, để tránh đen đủi cả năm thì người dân 3 cả miền trên cả nước đều kiêng ăn món mực, ăn thịt chó.

Kiêng cúng quan đương niên trong nhà

Lúc giao thừa, người Việt thường có lễ cúng tiễn quan quân nhà trời coi việc năm cũ và đón quan quân coi việc năm mới đi thị sát trần gian. Việc này phải làm ở ngoài sân chứ không được làm trong nhà, bởi các ngài rất vội, không có thời gian ghé vào. Lễ dành cho việc cúng này thường gọn nhẹ: bánh, trái, hương, hoa, bình rượu nhỏ… và phải đợi tàn hương mới được đem vào nhà.

Kiêng ăn đuôi cá

Ở miền Bắc có một số nơi cầu may năm mới bằng việc ăn cá chép, loài cá vượt vũ môn hóa rồng. Nếu ăn cá chép trong ba ngày đầu năm mới thì trong năm đó sẽ được hanh thông trong chuyện học hành, thăng tiến. Tuy nhiên, nhằm tăng sự may mắn, người ta tránh ăn phần đuôi, để luôn có dư thừa, tích lũy của cải trong năm mới, chứ không chỉ đủ ăn đủ mặc.

Kiêng trượt chân, vấp ngã

Trẻ con, thanh niên thường được người có tuổi dặn dò phải đi đứng cẩn thận, ngay ngắn trong ngày Tết, tránh trượt chân, vấp ngã vì như vậy sẽ bị dông cả năm. Trượt chân hay vấp ngã tượng trưng cho sự xui xẻo, trục trặc trong công việc.

Kiêng vỗ vai, quàng vai người khác

Hành động thân mật, bỗ bã này nếu được bạn thực hiện trong những ngày đầu năm mới thì rất có thể gây ra sự khó chịu, thậm chí phản ứng tiêu cực. Nhiều người cho rằng khi bị người khác vỗ vai, quàng vai vào dịp Tết, họ sẽ bị xui xẻo, gặp chuyện buồn về tình duyên hay hạnh phúc gia đình.

Kiêng đi chúc Tết khi đang có thai

Không chỉ những người có tang mới kiêng đi chúc Tết, người Việt xưa còn tránh làm việc này khi đang có thai. Thật ra ngay cả thời hiện đại, nhiều phụ nữ cũng kiêng hoặc được dặn phải kiêng đến nhà người khác trong dịp đầu năm. Bởi theo quan niệm dân gian, bà chửa đem lại xui xẻo, đó là chưa kể đứa bé trong bụng sau này cũng thành kẻ ăn nói vô duyên.

Mỗi địa phương đều có những phong tục tập quán khác nhau, thể hiện bản sắc, quan niệm của từng vùng miền. Vì vậy, trên đây chỉ là một số thông tin mang tính chất tham khảo để mọi người có thể gặt hái được nhiều niềm vui, may mắn trong năm mới.