Tình hình khu vực Trung Ðông gia tăng căng thẳng sau khi lực lượng Houthi ở Yemen tấn công tàu thương mại đi qua Biển Ðỏ. Mối đe dọa an ninh từ Houthi khiến Mỹ cùng với các nước đối tác phải thành lập liên minh an ninh gồm 10 quốc gia để bảo vệ các tàu thương mại, trong bối cảnh các cuộc tấn công “chưa từng có” của lực lượng Houthi nhằm vào hoạt động hàng hải quốc tế ở Biển Ðỏ đang đe dọa dòng chảy thương mại toàn cầu.

Thời tiết cực đoan

Gần đây, các biến động thời tiết nghiêm trọng ngày càng ảnh hưởng hơn so với căng thẳng chính trị. Theo các báo cáo, số lượng chuyển tàu qua kênh đào Panama (một lựa chọn thay thế cho kênh đào Suez) đã giảm 33% do mực nước thấp hơn. Những hạn chế này đã đẩy giá vận chuyển các mặt hàng rời và khô như lúa, đậu nành, quặng sắt, than và phân bón lên cao vào cuối năm 2023.

Theo Cơ quan quản lý kênh đào Panama, tháng 10/2023 là tháng khô hạn nhất trong 70 năm qua. Trong bối cảnh đó, lần đầu tiên các nhà chức trách đã giảm số lượng tàu qua lại, từ mức trung bình 36-38 tàu mỗi ngày trước đây xuống 18 tàu - chỉ bằng một nửa so với bình thường.

Dòng chảy thương mại toàn cầu bị đe dọa

Theo Financial Times, hạn hán ở kênh đào Panama có thể làm hạn chế giao thông dọc theo các tuyến thương mại quan trọng. Nếu tình hình không sớm thay đổi, hậu quả đối với thương mại toàn cầu sẽ rất thảm khốc.

Xung đột quân sự

Kể từ khi xung đột Israel-Hamas bùng phát hôm 7/10, Houthi đã nhiều lần tuyên bố sẽ tấn công các tàu hướng đến Israel, bất kể là tàu của nước nào. Đồng thời, cảnh báo các công ty vận tải quốc tế không giao dịch với các cảng của Israel.

Hiện một loạt doanh nghiệp vận tải biển như Maersk, Hapag-Lloyd, MSC, CMA CGM… thông báo tạm dừng lưu thông qua Biển Ðỏ do gia tăng nguy cơ bị Houthi tấn công.

Do ảnh hưởng của các cuộc tấn công, giá cước vận tải biển toàn cầu đã tăng mạnh. Giám đốc điều hành cảng Asdod ở miền nam Israel cho biết, cảng biển này đã sẵn sàng tiếp nhận các chuyến tàu chuyển hướng từ cảng Eilat ở Biển Ðỏ lên Ðịa Trung Hải để tránh các cuộc tấn công của Houthi.

Trước bối cảnh đó, tuần này, Maersk và các hãng vận tải biển lớn khác quyết định thay đổi lại lộ trình cho các tàu để tránh các vụ tấn công bằng tên lửa và máy bay không người lái ở Biển Đỏ.

Theo Maersk, trong khi tiếp tục hy vọng vào một giải pháp bền vững trong tương lai gần và làm tất cả có thể, chúng tôi khuyến khích khách hàng chuẩn bị cho những tình huống phức tạp trong khu vực và có thể có sự gián đoạn đáng kể với mạng lưới vận tải toàn cầu.

Ông Jay Foreman, CEO công ty đồ chơi Basic Fun tại Florida (Mỹ) cho rằng, các đợt hỗn loạn dường như đã trở thành điều bình thường mới.

Bên cạnh đó, chi phí nhiên liệu của chủ tàu đã tăng lên đến 2 triệu USD mỗi chuyến đi qua kênh đào Suez. Giá cước từ châu Á đến châu Âu đã tăng hơn gấp đôi so với trung bình năm 2023, lên đến 3.500 USD cho mỗi container 40 feet.

Các nhà bán lẻ như Walmart, IKEA, Amazon, Lidl cũng như các nhà sản xuất thực phẩm như Nestle sẽ mất thêm thời gian và tiền vận chuyển. Chi phí cao hơn có thể dẫn đến việc tăng giá bán. “Quý đầu năm nay sẽ hơi khó khăn”, ông Alan Baer, CEO công ty logistics OL USA cho biết.

Đồng thời, chi phí vận chuyển cao hơn cũng làm dấy lên lo ngại về lạm phát, đặc biệt là ở khu vực đồng euro. Ngân hàng đầu tư hàng đầu thế giới Goldman Sachs cho rằng, việc thay đổi lộ trình vận tải hàng hóa tránh Biển Đỏ kéo dài có thể sẽ gây ra tác động tiêu cực đến lạm phát. Tuy nhiên, tình trạng lạm phát này dự kiến không tệ như hỗn loạn do đại dịch Covid-19 gây ra, nhờ nguồn cung tàu tăng và không có tình trạng tắc nghẽn cảng.

Trong khi đó, ông Peter Sand, Trưởng phân tích công ty dữ liệu vận tải Xeneta cho hay, các rủi ro địa chính trị cần lưu ý gồm khả năng mở rộng các cuộc tấn công ở Biển Đỏ đến Vịnh Ả Rập. Ngoài ra, xung đột Ukraine cũng tiếp tục ảnh hưởng đến hoạt động buôn bán ngũ cốc.

Bộ trưởng Quốc phòng Anh Grant Shapps nhấn mạnh, tình hình Biển Đỏ là vấn đề quốc tế, đòi hỏi có giải pháp toàn cầu.

Theo ông Shapps, tàu khu trục HMS Diamond của Hải quân Hoàng gia Anh sẽ tham gia lực lượng đặc nhiệm quốc tế mới được thành lập để bảo vệ hoạt động hàng hải trong khu vực. Tàu HMS Diamond đã đến Biển Ðỏ và bắn hạ 1 máy bay không người lái nghi là của phiến quân Houthi.

Bộ trưởng Quốc phòng Italia Guido Crosetto tuyên bố, hải quân nước này sẽ cử một tàu khu trục để giúp bảo vệ tuyến vận tải Biển Ðỏ.