Bệnh bụi phổi silic là một bệnh thường xảy ra trong những môi trường hít phải bụi có chứa silica. Đó là một tinh thể nhỏ được tìm thấy trong cát, đá và đặc biệt là thạch anh. Bệnh bụi phổi silic là căn bệnh gây xơ hóa phổi tiến triển không hồi phục, không điều trị được. Cuộc sống của người bệnh chỉ còn được tính từng tháng, từng ngày. Thế nhưng những cái chết âm thầm này vẫn đang hằng ngày diễn ra ở nhiều nơi.

Bán mạng trong cuộc mưu sinh

Theo lời kể của anh Hoàng Văn Sơn (47 tuổi) ở xã Nghi Hưng, Nghi Lộc, Nghệ An –Anh là một trong 8 công nhân từng làm việc tại Công ty TNHH Châu Tiến có trụ sở tại Khu A, Khu công nghiệp Nam Cấm - thuộc Khu Kinh tế Đông Nam, trên địa bàn xã Nghi Long, H.Nghi Lộc, phát hiện bị bệnh bụi phổi chỉ trong thời gian ngắn.

Anh Hoàng Văn Sơn đang điều trị bệnh bụi phổi tại Khoa cấp cứu, Bệnh viện Phổi Nghệ An.

Hiện vẫn đang được điều trị bệnh bụi phổi tại Khoa cấp cứu, Bệnh viện Phổi Nghệ An. Dù phải thở oxy, cơ thể đã rất gầy gò nhưng anh Sơn vẫn còn khá tỉnh táo, có thể nói chuyện. Qua lời kể của anh Sơn, được biết anh bắt đầu vào làm việc tại Công ty TNHH Châu Tiến từ tháng 10/2019, với mức lương chỉ 6 triệu đồng/tháng, tại dây chuyền trộn bột đá. “Nhiều tảng đá trước khi được nghiền mịn sẽ được mang xuống hồ ngâm rồi đổ hóa chất xuống. Chỉ ngâm một thời gian ngắn, chúng đều chuyển qua màu trắng tinh”, anh Sơn kể và cho hay, ở dây chuyền anh làm, có nhiều loại bột đá, trong đó chủ yếu vẫn là thạch anh.

“Mỗi lần làm việc là bụi bay mù mịt, như khói. Tuy nhiên, công ty không sắm khẩu trang cho công nhân mà chỉ sắm bao tay. Khi nào có đoàn kiểm tra sắp đến thì lãnh đạo công ty yêu cầu công nhân tắt máy, ngừng làm việc để không gây ra bụi. Quá trình làm việc, vì thấy bụi nhiều quá tôi có quay lại một số video, nhưng hiện tại tìm trong điện thoại chưa thấy...”, anh Sơn nói.

Sau khi làm việc gần 3 năm, đến tháng 6/2022, anh cảm thấy sức khỏe dần đi xuống. Anh Sơn cũng đã được người nhà đưa ra Bệnh viện Phổi Trung ương nhưng do bệnh đã quá nặng, các lớp bụi bám dày trên phổi nên không thể rửa được.

Tương tự, trường hợp thứ 2 là anh Trần Ngọc Hoa (45 tuổi) ở xã Nghi Hưng, huyện Nghi Lộc, đang điều trị tại Bệnh viện Phổi Nghệ An cũng từng là công nhân làm việc tại Công ty Châu Tiến từ tháng 9/2017 đến tháng 12/2021. Trong thời gian đó, anh làm ở dây chuyền nghiền đá thạch anh với mức lương 6 triệu đồng/tháng. Cũng tương tự như các công nhân khác anh Hoa kể lại, “Công ty không phát khẩu trang, họ cũng không bắt buộc phải đeo. Khẩu trang mình tự sắm, muốn đeo thì đeo, không thì thôi”, anh Hoa nói.

Anh Hoa kể, anh chỉ phát hiện bị bụi phổi từ một năm trước, khi vào bệnh viện để chăm người em họ là anh Trần Hữu Q. (37 tuổi) cũng là công nhân Công ty Châu Tiến - người đầu tiên phát hiện bị bụi phổi và cũng là trường hợp đầu tiên tử vong.

"Vào đây chăm em, thấy các bác sĩ bảo bị bụi phổi do hít phải bụi đá, lo lắng nên tôi mới khám luôn", anh Hoa nói.

Tuy nhiên, cũng như anh Sơn hay nhiều công nhân khác, lúc này bệnh bụi phổi của ông Hoa đã quá nặng. Cách đây không lâu, ông Hoa được người nhà đưa ra Hà Nội để hy vọng có thể rửa phổi. Ở nhà không yên tâm, vài ngày trước gia đình tiếp tục đưa ông vào Bệnh viện Phổi Nghệ An tiếp tục níu kéo hy vọng.

Theo lời kể của 2 công nhân trên, số lượng công nhân từng làm việc tại Công ty TNHH Châu Tiến có thể không chỉ có 8 người, mà còn nhiều người nữa. “Chúng tôi được biết thì còn nhiều người nữa cũng bị, từ tháng 9/2022, đã có anh Trần Hữu Q. qua đời. Hơn 2 tháng sau, anh Trần Trọng T. (48 tuổi, xã Nghi Phương), và anh Phạm Quang S. (27 tuổi, xã Nghi Thuận), cũng lần lượt qua đời. Cả 3 người này đều có thời gian từ 2 đến 3 năm làm việc tại Công ty TNHH Châu Tiến. Trong đó, anh T. mất chỉ sau chưa đầy một tháng kể từ khi làm đơn nghỉ việc. Còn anh Q. nghỉ việc tại công ty đã được 2 năm, anh S. nghỉ việc được hơn 1 năm. Tuy nhiên, họ đều không có đơn gửi chính quyền như chúng tôi nên không có trong các báo cáo”, anh Sơn nói.

Vì thế dù lo lắng bởi mầm bệnh đang âm thầm phát triển trong cơ thể nhưng không chỉ anh Sơn hay ông Hoa, mà còn nhiều công nhân nữa họ đành chấp nhận đánh đu mạng sống của mình trong cuộc mưu sinh. Cuộc vật lộn mưu sinh mòn mỏi cùng căn bệnh chết người như gắn với phận người, phận nghề của họ.

Tỉnh Nghệ An lập đoàn kiểm tra, công an vào cuộc

Từ phía bệnh viện đang điều trị cho các bệnh nhân bị bụi phổi, ông Thái Đình Lâm – Phó giám đốc Bệnh viện Phổi Nghệ An, cho biết vừa qua bệnh viện đã tiếp nhận 8 trường hợp trú tại huyện Nghi Lộc bị bụi phổi. Tuy nhiên, khi nhập viện các bệnh nhân này đều đã bị bệnh quá nặng, hầu hết không thể rửa phổi.

Công ty TNHH Châu Tiến có trụ sở tại Khu A, KCN Nam Cấm - thuộc KKT Đông Nam Nghệ An.

“Hiện nay, 3 trường hợp đã tử vong, 3 trường hợp diễn biến nặng được gia đình đưa về. Trong bệnh viện còn lại 2 bệnh nhân là anh Hoa và anh Sơn. Các bác sỹ cũng đã cố gắng hết sức nhưng bất lực...”, ông Lâm nói.

Cũng theo vị này, mới đây Công an huyện Nghi Lộc cũng đã đến bệnh viện lấy hồ sơ của các bệnh nhân để phục vụ công tác điều tra.

Trước đó, chính quyền một số xã ở huyện Nghi Lộc nhận được đơn của nhiều người lao động về việc họ bị ảnh hưởng sức khỏe sau khi làm việc tại Công ty TNHH Châu Tiến nên đã xác minh thông tin rồi báo cáo với UBND huyện. Ngay sau đó, huyện Nghi Lộc đã có báo cáo gửi Ban quản lý Khu Kinh tế Đông Nam. Theo báo cáo này, trên địa bàn huyện Nghi Lộc có đến 8 người bị bụi phổi từng làm việc tại Công ty TNHH Châu Tiến, trong đó 3 người đã tử vong.

Theo lãnh đạo Ban quản lý Khu Kinh tế Đông Nam, sau khi nhận được báo cáo của huyện Nghi Lộc, ngày 2/3/2023, Ban quản lý Khu Kinh tế Đông Nam đã tổ chức buổi làm việc với sự tham gia của các sở, ngành liên quan.

Tại buổi làm việc đó, đại diện các cơ quan tham dự đã thống nhất yêu cầu Công ty TNHH Châu Tiến tổ chức thăm hỏi, động viên 8 gia đình có người lao động làm việc tại Công ty TNHH Châu Tiến; Tổ chức quan trắc môi trường lao động tại công ty; Rà soát lại người lao động thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, triển khai ngay việc đóng BHXH, BHYT, BHTN, BHNN cho người lao động.

Trao đổi với báo chí - Lãnh đạo Công ty TNHH Châu Tiến cho rằng với những trường hợp đã qua đời hay đang điều trị ở bệnh viện đều đã nghỉ việc ở công ty, có người đã hơn một năm trước. Việc xác định nguyên nhân đang chờ cơ quan chức năng kiểm tra, đánh giá.

Công ty cũng đã đến thăm hỏi các công nhân bị bệnh. Theo đó, các trường hợp đã mất, công ty hỗ trợ 3 triệu đồng, các trường hợp bị bệnh nhận được 2 triệu đồng.

Ngoài ra, mới đây công ty đã rà soát, kiểm tra và đã triển khai tham gia BHXH, BHYT cho người lao động đang làm việc tại công ty; kiểm tra vệ sinh máy móc, thiết bị, vệ sinh môi trường lao động tại nơi làm việc, giám sát, nhắc nhở người lao động thực hiện đầy đủ trang phục bảo hộ lao động trong sản xuất.

Ngày 15/5 vừa qua, UBND tỉnh Nghệ An đã thành lập đoàn thanh tra, kiểm tra, làm rõ vụ việc này.