Tại phiên họp báo thường kỳ do Bộ Công Thương tổ chức vào chiều ngày 23/10, vấn đề Luật Điện lực (sửa đổi) và điện hạt nhân, năng lượng tái tạo đã nhận được sự quan tâm của nhiều của phóng viên, báo chí. Trước những câu hỏi của đại diện các cơ quan báo chí, đại diện Bộ Công Thương đã thông tin giải đáp rõ ràng.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân chủ trì họp báo thường kỳ. Ảnh: Cấn Dũng

Làm rõ nhiều nội dung báo chí quan tâm

Cụ thể, trả lời những thắc mắc về nguyên tắc trong Luật Điện lực (sửa đổi), ông Trần Việt Hoà - Cục trưởng Cục Điều tiết Điện lực (Bộ Công Thương) cho rằng, trong Luật Điện lực (sửa đổi) những nội dung chi tiết được hướng dẫn bởi nghị định, thông tư. Theo quan điểm khi xây dựng luật là chỉ đưa vào luật những vấn đề đã rõ, được thực hiện trong thực tiễn, có tính ổn định lâu dài, nhằm xử lý vướng mắc, bất cập.

Theo ông Trần Việt Hòa, đối với Luật Điện lực (sửa đổi) hệ thống văn bản hướng dẫn chi tiết và mang tính chuyên sâu, có sự thay đổi theo sự phát triển của công nghệ và xu thế phát triển thế giới, vì vậy một số nội dung sẽ được đưa về hệ thống văn bản dưới luật và thông tư.

Liên quan đến những vấn đề cụ thể liên quan đến quy chế bao tiêu sản lượng tối thiểu, hay đối với các dự án khí thiên nhiên hoá lỏng, đại diện Cục Điều tiết Điện lực thông tin, theo kinh nghiệm trên thế giới thì khi phát triển các dự án này các nhà đầu tư phải đầu tư nguồn tài chính rất lớn, chủ yếu đi vay từ các tổ chức tài chính nên cần có bài toán tài chính rõ ràng, phải có sản lượng được huy động rõ ràng, từ đó mới tính được các phương án tài chính đảm bảo. Tuy nhiên, sản lượng bao nhiêu còn phụ thuộc nhiều vào yếu tố cụ thể của từng dự án, phương án của chủ đầu tư, nên dự thảo Luật quy định Chính phủ quy định chi tiết các dự án này, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội từng thời kỳ và đặc thù từng dự án.

Nội dung liên quan đến chuyển dịch năng lượng, thì Điều 94,95,96 của Luật có đề cập đến nội dung này, tuy nhiên xuyên suốt Luật Điện lực qua các chương đều toát ra các nội dung quy định thực hiện về chuyển dịch năng lượng, từ nội dung liên quan đến chuyển dịch các nhà máy điện hiện hữu sang sử dụng nguồn điện thân thiện với môi trường, cũng như là phát triển các nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng mới. Đó cũng là một trong những hoạt động về chuyển dịch năng lượng.

Liên quan đến nội dung về tiết kiệm năng lượng, theo ông Trần Việt Hoà, Bộ Công Thương đã được giao xây dựng Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, luật đã quy định rất chi tiết các nội dung về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, và được sửa đổi từ luật ban hành từ năm 2010. Chính vì vậy, Luật Điện lực đã quy định những nội dung liên quan đến phát triển điện lực về quản lý cung - cầu, tăng cường hiệu quả trong cung ứng và sản xuất điện, truyền tải phân phối điện…

Ông Trần Việt Hoà - Cục trưởng Cục Điều tiết Điện lực thông tin tại buổi họp báo. Ảnh: Cấn Dũng

Ông Trần Việt Hoà cũng cho rằng, Luật Điện lực lần này cũng cụ thể hoá những cơ chế, chính sách giá điện, cơ cấu biểu giá điện, đảm bảo lợi nhuận hợp lý cho cơ sở sản xuất kinh doanh điện, điện tiêu dùng.

"So với luật năm 2004, Luật Điện lực (sửa đổi) đã bổ sung nhiều quy định và có cập nhật để giải quyết một số những vướng mắc mắc trong thời gian qua" - ông Trần Việt Hoà khẳng định.

Liên quan đến điện mặt trời tự sản, tự tiêu, ông Trần Việt Hoà cho rằng, Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 135/2024/NĐ-CP ngày 22/10/2024 về quy định cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ. Nội dung Nghị định quy định rõ về quy trình thủ tục, bước triển khai về khách hàng phối hợp với điện lực để triển khai Nghị định hiệu quả.

Bổ sung cho câu trả lời liên quan đến Luật Điện lực (sửa đổi) Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho rằng, liên quan đến vấn đề tiết kiệm năng lượng, chuyển dịch năng lượng, xử lý môi trường, thì bên cạnh Luật Điện lực thì còn có các luật khác liên quan. Ví dụ có Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả còn Luật Điện lực chỉ tập trung nhiều về vấn đề điện.

Cũng theo Thứ trưởng, Luật Điện lực (sửa đổi) có nhiều nội dung mới, nội dung liên quan đến lĩnh vực năng lượng tái tạo, năng lượng mới…

Trả lời câu hỏi của phóng viên về điện hạt nhân tại buổi họp báo, ông Bùi Quốc Hùng - Phó Cục trưởng Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo, cho hay: Phát triển điện hạt nhân để đảm bảo các yếu tố kinh tế - xã hội, khoa học kỹ thuật - tài chính. Năm 2009, Việt Nam đã nghiên cứu để triển khai dự án điện hạt nhân tại Ninh Thuận. Tuy nhiên, thời điểm đó do yếu tố nhân lực và tài chính khó khăn nên Quốc hội có nghị quyết tạm dừng dự án điện hạt nhân.

Hiện đất nước và thế giới có nhiều chuyển biến tích cực cả về nguồn lực, do vậy Chính phủ chỉ đạo Bộ Công Thương phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ nghiên cứu kinh nghiệm phát triển điện hạt nhân trên thế giới và tình hình hiện nay của Việt Nam và đã có báo cáo Chính phủ về vấn đề này.

Bộ Công Thương cho rằng, phát triển điện hạt nhân trong giai đoạn tới là rất cần thiết, đảm bảo an ninh năng lượng và đáp ứng các mục tiêu phát triển và mục tiêu trung hoà carbon tại COP 26. “Phát triển điện hạt nhân như thế nào sẽ được nghiên cứu kỹ và đánh giá toàn diện để đề xuất trong quy hoạch phát triển điện lực quốc gia (Quy hoạch 8 rà soát, điều chỉnh). Sẽ có đề án cụ thể để đảm bảo an toàn, an ninh năng lượng sau khi có chủ trương phát triển điện hạt nhân và được các cấp có thẩm quyền phê duyệt”, ông Hùng nhấn mạnh.

Bổ sung thêm thông tin về nội dung về điện mặt trời mái nhà, Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân cho biết: Đã có chủ trương phát triển điện hạt nhân, căn cứ trên Quy hoạch điện VIII và chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương đang nghiên cứu lại thực tế và nhu cầu thực tiễn để báo cáo lại Chính phủ xem có nên triển khai không?

Phóng viên quan tâm đến Luật Điện lực (sửa đổi). Ảnh: Cấn Dũng

Luật Điện lực (sửa đổi) sẽ khắc phục những bất cập

Tại buổi họp báo, ông Trần Việt Hoà cũng làm rõ sự về sự cần thiết ban hành Luật Điện lực (sửa đổi). Cụ thể, Luật Điện lực được ban hành từ năm 2004, được sửa đổi, bổ sung một số điều vào các năm 2012, năm 2018, năm 2022 và năm 2023.

“Mặc dù được sửa đổi, bổ sung nhiều lần và đã giải quyết một số vướng mắc, khó khăn của thực tiễn trong các thời kỳ, tuy nhiên do chưa được sửa đổi, bổ sung toàn diện, thực tiễn cho thấy nhiều quy định của Luật Điện lực hiện hành đã bộc lộ những bất cập, vướng mắc, không theo kịp được các vấn đề mới, quan trọng phát sinh trong thực tiễn” - Cục trưởng Cục Điều tiết Điện lực nêu.

Đặc biệt, theo đại diện Cục Điều tiết Điện lực, Nghị quyết số 937 ngày 13/12/2023 của UBTV Quốc hội đã chỉ ra những bất cập, vướng mắc về thể chế trong lĩnh vực điện lực và đề nghị cần có các quy định, cơ chế tổng thể để giải quyết những bất cập, vướng mắc nêu trên, nhất là trong bối cảnh Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4, chuyển đổi số, chuyển dịch năng lượng theo xu hướng xanh đang diễn ra mạnh mẽ và là xu thế chủ đạo, tác động rất lớn đến sự phát triển của ngành điện lực nước ta.

Mặt khác, thời gian qua, Đảng, Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách lớn liên quan đến lĩnh vực năng lượng nói chung và điện lực nói riêng; nhiều Luật mới có liên quan cũng đã được Quốc hội ban hành hoặc sửa đổi, bổ sung.

“Vì vậy, việc sửa đổi Luật Điện lực là rất cần thiết, cấp bách nhằm kịp thời thể chế hóa các đường lối, chủ trương mới của Đảng; đồng thời, khắc phục những vướng mắc, bất cập của Luật hiện hành, bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật, góp phần thúc đẩy ngành điện lực phát triển bền vững, hiệu quả, đạt mục tiêu tăng gấp đôi công suất đặt toàn hệ thống vào năm 2030 và thay đổi căn bản cơ cấu các nguồn điện để đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, cung ứng đủ điện cho phát triển kinh tế - xã hội và đáp ứng nhu cầu đời sống nhân dân” – ông Trần Việt Hoà nêu quan điểm.

Ông Trần Việt Hoà cũng cho rằng, Luật Điện lực (sửa đổi) được xây dựng dựa trên 3 quan điểm, Thứ nhất, xây dựng Luật Điện lực (sửa đổi) để kịp thời thể chế hóa đầy đủ, toàn diện các chủ trương, chính sách của Đảng về phát triển bền vững lĩnh vực điện lực.

Thứ hai, sửa đổi toàn diện, đồng bộ các quy định của Luật Điện lực theo hướng vừa bảo đảm kế thừa các quy định “đã chín, đã rõ, được đa số đồng tình và đã được kiểm chứng qua thực tiễn”; bãi bỏ các quy định không còn phù hợp, gây vướng mắc, cản trở; bổ sung, phát triển các quy định mang tính nguyên tắc, nền tảng phù hợp với tình hình mới gắn với đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, cải cách thủ tục hành chính và tiếp thu có chọn lọc kinh nghiệm quốc tế.

Thứ ba, Dự thảo Luật không có nội dung trái Hiến pháp, không có chính sách trái chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước; không lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ và bảo đảm tương thích với các điều ước, cam kết quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Cũng theo ông Trần Việt Hoà, việc soạn thảo dự án Luật Điện lực (sửa đổi) đã đảm bảo tuân thủ quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Cụ thể, Bộ Công Thương đã thực hiện tổng kết, đánh giá quy định của Luật Điện lực hiện hành, rà soát các luật có liên quan, xây dựng báo cáo rà soát văn bản quy phạm pháp luật và thành lập Ban soạn thảo và Tổ biên tập tháng 3/2024 để tiến hành soạn thảo dự án luật.

Dự thảo Luật đã được gửi lấy ý kiến theo quy định từ tháng 3 đến tháng 5/2024; được Bộ Tư pháp thẩm định và được Chính phủ thông qua để trình Quốc hội. Bộ trưởng Bộ Công Thương đã thừa ủy quyền Thủ tướng Chính phủ, thay mặt Chính phủ ký ban hành Tờ trình số 380/TTr-CP ngày 7/8/2024 trình Quốc hội về dự án Luật Điện lực (sửa đổi) và đã được Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường (UBKHCNMT) và các cơ quan của Quốc hội đã thực hiện thẩm tra sơ bộ đối với Dự án Luật; Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH), Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách đã cho ý kiến dự án Luật.

Bộ Công Thương đã tiếp thu, giải trình các ý kiến góp ý của các đại biểu Quốc hội và hiệu chỉnh hồ sơ dự án Luật. Ngày 25 tháng 9 năm 2024, Bộ trưởng Bộ Công Thương đã thừa ủy quyền Thủ tướng Chính phủ, thay mặt Chính phủ ký ban hành Tờ trình số 520/TTr-CP về dự án Luật Điện lực (sửa đổi) và UBKHCNMT đã tổ chức Phiên họp thẩm tra dự án Luật.