Thị trường gạo của Tây Phi đang trải qua giai đoạn điều chỉnh mạnh sau khi Ấn Độ tuyên bố bãi bỏ thuế xuất khẩu 10% đối với gạo đồ, động thái này đã góp phần làm giá gạo khu vực giảm đáng kể.

Theo S&P Global Commodity Insights (Platts), giá gạo đồ Cotonou 5% STX CFR tại Tây Phi đã giảm xuống còn 535 USD/tấn vào ngày 25/10, mức thấp nhất trong vòng 11 tháng qua và giảm 25 USD so với mức giá vào ngày 22/10 – thời điểm Ấn Độ công bố xóa bỏ thuế xuất khẩu này. Cùng thời điểm, giá gạo parboiled xuất khẩu từ Ấn Độ đã giảm 38 USD/tấn.

Nhiều người mua tại Tây Phi dự báo giá gạo đồ có thể sẽ tiếp tục giảm trong bối cảnh không còn thuế xuất khẩu từ Ấn Độ. Trước sự biến động này, các nhà nhập khẩu gạo trong khu vực đang tỏ ra thận trọng, tìm cách bán lượng gạo dự trữ để hạn chế rủi ro từ biến động giá. Một nhà nhập khẩu tại Benin chia sẻ: "Tất cả đều liên quan đến việc phòng ngừa rủi ro", nhấn mạnh sự cẩn trọng trong chiến lược điều chỉnh trước các diễn biến mới của thị trường.

Dù có kỳ vọng nhu cầu sẽ tăng vào dịp lễ Giáng sinh và năm mới, nhưng đến nay sức mua tại Tây Phi vẫn chưa cho thấy sự tăng trưởng như mong đợi. Một nhà xuất khẩu Ấn Độ cho biết: "Do sự biến động này, mọi người đều đang chờ đợi". Theo đó, tâm lý chờ đợi này đang là xu hướng chung trong các giao dịch thương mại gạo tại Tây Phi, bởi nhiều nhà nhập khẩu lo ngại giá có thể giảm thêm.

Ấn Độ gỡ thuế xuất khẩu gạo đồ, giá gạo Tây Phi chạm đáy năm, người mua ngưng giao dịch, lo ngại áp lực nguồn cung từ châu Á.

Theo Cơ quan Phát triển Xuất khẩu Sản phẩm Nông nghiệp và Thực phẩm Chế biến của Ấn Độ, trong 3 năm qua, Tây Phi là thị trường nhập khẩu gạo lớn nhất của Ấn Độ, với lượng nhập khẩu không phải Basmati đạt đỉnh 1,2 triệu tấn trong năm tài khóa 2023-2024. Các thị trường khác trong khu vực như Togo, Bờ Biển Ngà và Senegal cũng chịu tác động từ chính sách xuất khẩu gạo của Ấn Độ và bắt đầu mở cửa đón nhận gạo trắng, loại gạo trước đây thường nhập khẩu từ Thái Lan, Pakistan và Việt Nam.

Việc Ấn Độ dỡ bỏ giá xuất khẩu tối thiểu đối với gạo trắng không phải Basmati vào ngày 23/10 mở ra cơ hội cạnh tranh mạnh mẽ giữa các nhà cung cấp từ Thái Lan, Pakistan và Việt Nam tại Tây Phi. Một nhà nhập khẩu tại Bờ Biển Ngà nhận định: "Loại gạo này sẽ có sức cạnh tranh với các thị trường gạo khác ngay bây giờ".

Mặc dù vậy, theo các chuyên gia, nhu cầu gạo đồ tại Tây Phi vẫn sẽ ổn định, bởi loại gạo này có kết cấu và hương vị đặc trưng được người tiêu dùng ưa chuộng và có giá thành hợp lý hơn so với các loại gạo khác.

Nigeria, quốc gia đông dân nhất châu Phi, tiếp tục là thị trường lớn với nhu cầu cao về gạo đồ, do sản lượng gạo trong nước vẫn không đủ đáp ứng nhu cầu. Hiện nay, Nigeria nhập khẩu hơn 3 triệu tấn gạo mỗi năm để phục vụ tiêu dùng nội địa. Tuy nhiên, ngành nông nghiệp tại đây vẫn đang đối diện với nhiều thách thức như chi phí sản xuất cao, khó khăn trong việc tiếp cận các loại giống, phân bón và máy móc hiện đại.

Nhằm kiềm chế lạm phát giá lương thực đang ở mức 37%, chính phủ Nigeria đã quyết định tạm ngưng thuế và thuế quan đối với một số mặt hàng nông sản, bao gồm lúa mì, ngô, gạo lứt và đậu mắt đen trong 150 ngày. Tuy nhiên, danh sách các nhà nhập khẩu được phép tham gia vào chương trình này vẫn chưa được công bố. Đây được xem là động thái cần thiết trong bối cảnh giá lương thực tăng cao, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng chi trả của người tiêu dùng cũng như sức cạnh tranh của các doanh nghiệp.

Niên vụ thu hoạch lúa tại Nigeria đã bắt đầu với sản lượng tăng lên 2,5 tấn/ha vào năm 2024 so với 1,9 tấn/ha vào năm 2014, theo số liệu từ Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ. Mặc dù sản lượng tăng, ngành nông nghiệp Nigeria vẫn gặp nhiều khó khăn trong việc đáp ứng nhu cầu của thị trường nội địa, đặc biệt là khi dân số tăng nhanh. Đáng chú ý, với lệnh cấm nhập khẩu gạo chính thức, phần lớn lượng gạo tiêu thụ tại Nigeria đến từ nguồn cung bất hợp pháp qua biên giới từ Benin, quốc gia nhập khẩu gạo đồ Ấn Độ lớn nhất Tây Phi. Mối quan hệ này làm nổi bật sự phụ thuộc lẫn nhau trong chuỗi cung ứng gạo của khu vực.

Trước những thay đổi từ Ấn Độ và các biện pháp kiểm soát giá lương thực của các quốc gia nhập khẩu lớn, giá gạo tại Tây Phi dự kiến sẽ có nhiều biến động trong thời gian tới, với sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt giữa các nguồn cung cấp từ các nước châu Á.