Xuất khẩu của Đông Nam Á đang bắt đầu phải đối mặt với những thách thức kinh tế của châu Âu, khi lo ngại gia tăng rằng các cuộc suy thoái có thể xảy ra ở phương Tây cũng có thể gây căng thẳng cho nỗ lực phục hồi kinh tế của Đông Nam Á vào năm 2023.

Lạm phát tăng vọt và chi phí năng lượng, cũng như các tác động kinh tế khác của cuộc chiến Ukraine, có khả năng chứng kiến ​​các nền kinh tế châu Âu gặp khó khăn trong 12 tháng tới, với việc người tiêu dùng cắt giảm chi tiêu.Điều này dự kiến ​​sẽ có tác động đáng kể đến các nhà xuất khẩu ASEAN, đặc biệt là các nhà sản xuất dệt may, lĩnh vực xuất khẩu lớn nhất của một số nước trong khu vực.

Dự báo kinh tế ảm đạm cho năm 2023

Theo một nghiên cứu được công bố vào tháng trước, Ngân hàng Thế giới đã cảnh báo rằng thế giới đang tiến tới một cuộc suy thoái toàn cầu trong năm tới, có thể dẫn đến một chuỗi khủng hoảng tài chính ở các thị trường mới nổi và các nền kinh tế đang phát triển.Fitch Solutions, một công ty nghiên cứu tài chính, dự báo Mỹ sẽ chịu một "cuộc suy thoái nhẹ" vào cuối năm 2023.

Quỹ Tiền tệ quốc tế, hay IMF, dự đoán khu vực đồng euro sẽ chứng kiến ​​mức tăng trưởng 3,1% vào năm 2022 và chỉ 0,5% vào năm 2023. Brian Lee Shun Rong, chuyên gia kinh tế của tập đoàn dịch vụ tài chính lớn nhất Malaysia, Maybank, cho biết sự sụt giảm xuất khẩu từ ASEAN sẽ còn tồi tệ hơn. Tăng trưởng toàn cầu có thể sẽ hạ nhiệt hơn nữa và rủi ro suy thoái đang gia tăng. EU có thể rơi vào suy thoái do tiếp tục đối mặt với những cú sốc về nguồn cung và chi phí sinh hoạt từ cuộc chiến Nga-Ukraine".

Số lượng xuất khẩu giảm

Các số liệu thương mại chính xác hơn từ ASEAN có thể sẽ được công bố vào cuối năm nay, nhưng trên khắp Đông Nam Á, các con số sơ bộ cho thấy xuất khẩu đã giảm kể từ tháng 7.Vào năm 2022, xuất khẩu hàng dệt may của Campuchia, chiếm hơn một nửa tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước, đã tăng 37% so với cùng kỳ năm ngoái từ tháng 1 đến tháng 6 nhưng chậm lại còn 19,9% vào tháng 7 và chỉ 2,7% trong tháng 8.

Tổng xuất khẩu giảm 7,5% trong tháng 9, so với cùng tháng năm ngoái, theo số liệu từ Tổng cục Hải quan và Thuế vụ Campuchia- Ken Loo, Tổng thư ký Hiệp hội các nhà sản xuất hàng may mặc tại Campuchia, một cơ quan trong ngành, cho biết: xuất khẩu của Campuchia sang các thị trường châu Âu sẽ tiếp tục giảm trong quý 4 năm nay và đến năm 2023.

Việt Nam, quốc gia có thương mại với các thị trường EU đã tăng 14,8% trong năm ngoái lên 63,6 tỷ đô la (64,4 tỷ euro), đã chứng kiến ​​xuất khẩu giảm 14% trong khoảng thời gian từ tháng 8 đến tháng 9, với nhiều nhà máy đã tạm ngừng hoạt động. Chuyên gia của Maybank cho biết, tăng trưởng xuất khẩu hàng hóa hàng tháng của Việt Nam có thể xuống một con số hoặc thậm chí là âm trong quý 4 năm nay và đầu năm 2023.

Tại Malaysia, tăng trưởng xuất khẩu có vẻ mạnh mẽ vào năm 2022 ở mức 26%, nhưng dự kiến ​​sẽ giảm xuống 1,3% vào năm 2023.Thái Lan và Myanmar, các nhà xuất khẩu dệt may lớn khác, cũng báo cáo xuất khẩu sang các nước EU giảm.

Lay Hwee Yeo, Giám đốc Trung tâm Liên minh châu Âu tại Singapore, cho biết lạm phát và suy thoái kinh hoàng ở châu Âu đã khiến xuất khẩu từ Đông Nam Á chậm lại. Sự suy thoái kinh tế ở EU chắc chắn sẽ có tác động lớn đến các nước Đông Nam Á vì EU là một trong bốn đối tác thương mại hàng đầu của nhiều nước Đông Nam Á.

Giảm tốc, không phải là khủng hoảng

EU là đối tác thương mại lớn thứ ba của ASEAN, chiếm khoảng 1/10 kim ngạch thương mại hàng năm của khu vực nhưng lại chiếm tỷ trọng cao hơn nhiều trong tổng kim ngạch xuất khẩu của khối. Hiệp hội các nhà sản xuất hàng may mặc Campuchia cho biết, nhiều người mua ở châu Âu hiện đang có "tình trạng dư thừa hàng tồn kho" sau khi giao dịch tăng vọt trong những tháng đầu năm 2021 và cung vượt quá cầu trong quá trình phục hồi sau đại dịch.Tuy nhiên, các nhóm kinh doanh đã đưa ra một bức tranh tươi sáng hơn cho thương mại trong ngắn hạn giữa châu Âu và Đông Nam Á.

Chris Humphrey, giám đốc điều hành của Hội đồng Kinh doanh EU-ASEAN, đại diện cho các doanh nghiệp châu Âu ở Đông Nam Á, cho biết đầu tư của châu Âu vào khu vực này đã "phục hồi mạnh mẽ" sau khi đạt 25,5 tỷ USD vào năm 2021. Thương mại song phương của châu Âu với 10 thành viên của ASEAN đã gần như phục hồi trở lại mức trước đại dịch vào cuối năm 2021, khi đạt trị giá 270 tỷ USD. Như vậy, đã có sự phục hồi mạnh mẽ trong thương mại giữa Liên minh châu Âu và ASEAN vào năm 2021 và tiếp tục kéo dài đến đầu năm 2022, khi cả hai khu vực bắt đầu phục hồi sau đợt đại dịch Covid-19 tồi tệ nhất.

Việc cắt giảm thương mại trong những tháng tới không phải là điều bất ngờ, nhưng “vẫn tự tin về mối quan hệ thương mại và đầu tư mạnh mẽ giữa EU và ASEAN trong tương lai". Không phải tất cả các thị trường Đông Nam Á đều sẽ bị tác động theo cùng một cách, với các nền kinh tế định hướng xuất khẩu như Việt Nam và Campuchia, dự kiến sẽ phải đối mặt với nhiều vấn đề kinh tế phương Tây hơn vì họ có tỷ trọng xuất khẩu trên GDP cao.Vấn đề khác đối với các nền kinh tế trong khu vực là nhu cầu của Trung Quốc không có khả năng phục hồi một cách có ý nghĩa để tiếp nhận sự sụt giảm. Hơn nữa, thị trường châu Âu và châu Mỹ, hai thị trường chủ chốt của hàng hóa Đông Nam Á, có thể trải qua những cuộc suy thoái nhỏ cùng một lúc.