Khi nhu cầu tiêu thụ thuốc lá tăng cao vào cuối năm, tình hình buôn lậu loại hàng hóa này cũng trở nên phức tạp và diễn biến khó lường hơn bao giờ hết. Các vụ việc vi phạm liên quan đến buôn lậu thuốc lá xuất hiện ngày càng nhiều, đặc biệt tại các tỉnh biên giới và thành phố lớn.

Tình hình buôn lậu thuốc lá gia tăng phức tạp

Mới đây, vào ngày 12/10, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an thành phố Thái Nguyên đã có hành động quyết liệt khi ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can và bắt tạm giam 3 đối tượng liên quan đến tội buôn bán, vận chuyển hàng cấm.

Trước đó, vào ngày 2/10, trong quá trình tuần tra kiểm soát, Tổ công tác Đội Cảnh sát kinh tế, Công an thành phố Thái Nguyên đã phát hiện một lô hàng khả nghi đang được tập kết tại phường Quang Trung. Qua kiểm tra, lực lượng chức năng đã thu giữ 1.510 bao thuốc lá điếu không rõ nguồn gốc, không có tem nhãn phụ bằng tiếng Việt.

Từ nay đến cuối năm, các cơ quan chức năng sẽ tăng cường công tác đấu tranh chống các hành vi vi phạm liên quan đến thuốc lá. Ảnh: QLTT

Tiến hành điều tra, xác minh, Cơ quan Công an làm rõ số thuốc lá trên là của Bùi Thị Huệ (sinh năm 1977, hộ khẩu thường tại phường Yên Phụ, quận Tây Hồ, TP. Hà Nội); tiếp tục đấu tranh, mở rộng thu giữ thêm 4.040 bao thuốc lá. Trong thời gian từ ngày 31/7 - 2/10/2024, Bùi Thị Huệ đã nhiều lần mua hàng của Nguyễn Mạnh Cường (sinh năm 1991, hộ khẩu thường trú tại phường Thụy Khuê, quận Tây Hồ, TP. Hà Nội). Sau đó, Cường thuê Nguyễn Trung Kiên (sinh năm 1993, hộ khẩu thường trú tại phường Lạc Long Quân, Tây Hồ, TP. Hà Nội) để đi giao hàng, thu tiền. Quá trình điều tra mở rộng, Cơ quan Công an tiếp tục phát hiện, thu giữ của Nguyễn Mạnh Cường 22.870 bao thuốc lá các loại ghi chữ nước ngoài, không có tem nhãn phụ bằng tiếng Việt Nam.

Hiện vụ việc vẫn đang được Đội Cảnh sát kinh tế, Công an TP. Thái Nguyên tiếp tục điều tra để làm rõ hành vi vi phạm pháp luật của các đối tượng trên theo quy định.

Ngoài vụ việc trên, nhiều vụ buôn lậu thuốc lá khác trên cả nước cũng bị lực lượng Quản lý thị trường phát hiện. Đơn cử, ngày 15/10/2024, Đội Quản lý thị trường số 4 (Cục Quản lý thị trường tỉnh Đồng Tháp) tiến hành khám phương tiện là xe mô tô hai bánh, không gắn biển số kiểm soát đang dừng đỗ tại khu vực vỉa hè tuyến Quốc lộ 30 thuộc khóm Tân Đông B, thị trấn Thanh Bình, huyện Thanh Bình, tỉnh Đồng Tháp không có người trông coi, trên phương tiện có vận chuyển các khay nhựa chứa hàng hóa, nghi vấn hàng hóa cất giấu bên trong là thuốc lá điếu nhập lậu.

Qua kiểm tra, Đội Quản lý thị trường số 4 đã phát hiện bên trong các khay nhựa nêu trên có chứa 600 bao thuốc lá điếu nhập lậu mang nhãn hiệu HERO, JET và SCOTT.

Nói về thiệt hại về kinh tế khi thuốc lá được nhập lậu vào Việt Nam, ông Thân Đức Công - Cục trưởng Cục Nghiệp vụ Quản lý thị trường (Tổng cục Quản lý thị trường) cho hay, dù chưa có số liệu cụ thể, song với nguồn thông tin mở, bình quân ngân sách nhà nước thất thoát khoảng 10.000 tỷ đồng mỗi năm.

Riêng về chi phí hoạt động kiểm tra, kiểm soát của lực lượng chức năng và chi phí cho xử lý tang vật tịch thu tiêu hủy với thuốc lá thế hệ mới hằng năm cũng đến tiền tỷ.

Buôn lậu thuốc lá: Thách thức và giải pháp

Theo các chuyên gia, địa hình phức tạp của các tỉnh biên giới cùng với sự chênh lệch giá cả giữa thuốc lá trong và ngoài nước là những yếu tố chính tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động buôn lậu thuốc lá. Các đối tượng thường sử dụng nhiều thủ đoạn tinh vi như chia nhỏ số lượng, ngụy trang, vận chuyển bằng các phương tiện thủ công hoặc đường thủy để qua mắt cơ quan chức năng.

Theo cơ quan chức năng, thủ đoạn các đối tượng buôn lậu thuốc là thường dùng là chia nhỏ số lượng, ngụy trang, cất giấu thuốc lá lậu vào các thùng phuy, can nước hay lẫn trong các hộp xốp đựng nước đá, rồi thuê cư dân sống ở vùng biên giới đeo vác, vận chuyển băng qua biên giới bằng đường bộ hoặc dùng xuồng máy tốc độ cao di chuyển qua các kênh, rạch… Trong trường hợp bị phát hiện, các đối tượng sẵn sàng bỏ hàng, bỏ lại phương tiện để tẩu thoát.

Để ngăn chặn hiệu quả tình trạng buôn lậu thuốc lá, cần có sự phối hợp đồng bộ của các cơ quan chức năng và cộng đồng. Tăng cường kiểm soát biên giới, tăng cường lực lượng kiểm tra, giám sát tại các cửa khẩu, bến bãi, chợ đầu mối. Các cơ quan chức năng cần phối hợp chặt chẽ trong công tác đấu tranh chống buôn lậu thuốc lá. Áp dụng các biện pháp xử lý hành chính và hình sự nghiêm khắc đối với các đối tượng buôn lậu thuốc lá. Bên cạnh đó, tuyên truyền rộng rãi về tác hại của thuốc lá lậu và khuyến khích người dân không mua bán, sử dụng thuốc lá lậu. Hoàn thiện hệ thống pháp luật về chống buôn lậu, tăng cường các quy định xử lý vi phạm.