Các vụ việc buôn lậu thuốc lá diễn ra ngày càng phức tạp, lan rộng trên khắp cả nước, đặc biệt tại các tỉnh biên giới và các thành phố lớn, cho thấy đây là một vấn nạn xã hội nghiêm trọng, gây ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế và sức khỏe cộng đồng.

Theo ghi nhận của lực lượng Quản lý thị trường, có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng buôn lậu thuốc lá như các tỉnh biên giới với đường biên giới dài, địa hình hiểm trở, nhiều đường mòn lối mở tạo điều kiện thuận lợi cho các đối tượng buôn lậu hoạt động. Các đối tượng buôn lậu không ngừng thay đổi phương thức vận chuyển, sử dụng nhiều thủ đoạn tinh vi để qua mắt cơ quan chức năng. Sự chênh lệch giá giữa thuốc lá trong nước và nước ngoài rất lớn, tạo ra lợi nhuận hấp dẫn cho các đối tượng buôn lậu. Việc kiểm soát chặt chẽ của các nước láng giềng đối với việc xuất khẩu thuốc lá cũng là một yếu tố khiến các đối tượng buôn lậu tìm cách đưa thuốc lá lậu vào Việt Nam.

Thuốc lá điếu vẫn là mặt hàng được buôn lậu nhiều do mức siêu lợi nhuận và việc vận chuyển dễ dàng. Ảnh: QLTT

Vụ gần đây nhất, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP. Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên cho biết, vừa ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với 03 đối tượng về tội buôn bán, vận chuyển hàng cấm, áp dụng biện pháp ngăn chặn bắt tạm giam để tiếp tục điều tra làm rõ theo quy định.

Trước đó, ngày 02/10/2024, quá trình thực hiện nhiệm vụ tại khu vực tổ 13, phường Quang Trung, TP. Thái Nguyên, Tổ công tác Đội Cảnh sát kinh tế, Công an TP. Thái Nguyên phát hiện 01 lô hàng (thùng giấy carton) đang tập kết chờ vận chuyển có biểu hiện nghi vấn; tiến hành kiểm tra, phát hiện bên trong các thùng giấy carton chứa 1.510 bao thuốc lá điếu ghi chữ nước ngoài, không có tem nhãn phụ bằng tiếng Việt Nam.

Tiến hành điều tra, xác minh, Cơ quan Công an làm rõ số thuốc lá trên là của Bùi Thị Huệ (sinh năm 1977, hộ khẩu thường tại phường Yên Phụ, quận Tây Hồ, TP. Hà Nội); tiếp tục đấu tranh, mở rộng thu giữ thêm 4.040 bao thuốc lá. Trong thời gian từ ngày 31/7 - 02/10/2024, Bùi Thị Huệ đã nhiều lần mua hàng của Nguyễn Mạnh Cường (sinh năm 1991, hộ khẩu thường trú tại phường Thụy Khuê, quận Tây Hồ, TP. Hà Nội). Sau đó, Cường thuê Nguyễn Trung Kiên (sinh năm 1993, hộ khẩu thường trú tại phường Lạc Long Quân, Tây Hồ, TP. Hà Nội) để đi giao hàng, thu tiền. Quá trình điều tra mở rộng, Cơ quan Công an tiếp tục phát hiện, thu giữ của Nguyễn Mạnh Cường 22.870 bao thuốc lá các loại ghi chữ nước ngoài, không có tem nhãn phụ bằng tiếng Việt Nam.

Tổng số thuốc lá Cơ quan Công an đang tạm giữ là 28.420 bao thuốc lá điếu do nước ngoài sản xuất. Hiện nay, Đội Cảnh sát kinh tế, Công an TP. Thái Nguyên tiếp tục điều tra để làm rõ hành vi vi phạm pháp luật của các đối tượng trên theo quy định.

Theo nhận định của lực lượng Quản lý thị trường, trong những tháng cuối năm, nhu cầu tiêu thụ thuốc lá tăng cao, sẽ tiềm ẩn nguy cơ bùng phát buôn lậu hàng tiêu dùng, thuốc lá điếu. Các đối tượng thường chia nhỏ số lượng, ngụy trang, cất giấu thuốc lá lậu vào các thùng phuy, can nước hay lẫn trong các hộp xốp đựng nước đá, rồi thuê cư dân sống ở vùng biên giới đeo vác, vận chuyển băng qua biên giới bằng đường bộ hoặc dùng xuồng máy tốc độ cao di chuyển qua các kênh, rạch...

Thuốc lá lậu cạnh tranh không lành mạnh với thuốc lá chính ngạch, gây thiệt hại cho các doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh thuốc lá hợp pháp. Thuốc lá lậu thường có chất lượng kém, không đảm bảo an toàn, gây hại cho sức khỏe người tiêu dùng. Hoạt động buôn lậu thuốc lá có thể liên quan đến các hoạt động tội phạm khác như rửa tiền, tham nhũng.

Để ngăn chặn hiệu quả tình trạng buôn lậu thuốc lá, cần có sự phối hợp đồng bộ của các cơ quan chức năng và cả cộng đồng. Tăng cường kiểm tra, giám sát tại các khu vực trọng điểm, đặc biệt là các cửa khẩu, bến bãi, chợ đầu mối. Các cơ quan chức năng cần tăng cường phối hợp trong công tác đấu tranh chống buôn lậu thuốc lá. Bên cạnh đó, xử lý nghiêm các đối tượng vi phạm pháp luật về buôn lậu thuốc lá, tạo sức răn đe, tuyên truyền, giáo dục để người dân nâng cao ý thức về tác hại của thuốc lá lậu và không mua bán, sử dụng thuốc lá lậu. Cần hoàn thiện khung pháp lý về chống buôn lậu, tăng cường các biện pháp xử lý hành chính và hình sự đối với các hành vi buôn lậu thuốc lá.

Buôn lậu thuốc lá là một vấn nạn phức tạp, đòi hỏi sự nỗ lực của cả hệ thống chính trị. Việc giải quyết vấn nạn này đòi hỏi sự kiên trì, quyết tâm và sự phối hợp đồng bộ của các cơ quan chức năng và cộng đồng.