Nhiều người cho rằng những sản phẩm thế hệ mới là một lựa chọn thay thế an toàn hơn so với thuốc lá truyền thống. Tuy nhiên, sự thật có phải vậy?

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) định nghĩa thuốc lá điện tử là sản phẩm có hệ thống phân phối điện tử (e-cigarette) dạng thiết bị hay tách riêng các bộ phận. Sản phẩm được thiết kế để tạo ra các hạt khí dung mà người dùng hít vào. Thuốc lá điện tử được vận hành bằng cách làm nóng dung dịch các chất chứa nicotine hoặc không chứa nicotine, chất tạo hương vị. Những chất này thường hòa tan thành propylene glycol hoặc glycerine, không chứa thành phần thuốc lá. Thuốc lá điện tử có ít nhất 60 hợp chất hóa học đã được tìm thấy trong dung dịch thuốc lá điện tử (còn gọi là tinh dầu). Ngoài ra còn nhiều hợp chất khác có trong hạt khí dung hay khói tạo ra từ thuốc lá điện tử và gần 20.000 loại hương vị khác nhau.

Điểm khác biệt giữa thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng là thiết kế, trong đó một loại có trang bị hệ thống điện tử và một loại không có.

Thuốc lá nung nóng là sản phẩm tạo ra các hạt khí dung có chứa nicotine và hóa chất độc hại khi thuốc lá được làm nóng, hoặc khi một thiết bị chứa thuốc lá được kích hoạt. Những hạt khí dung này được người dùng hít vào bằng cách sử dụng một thiết bị, chúng chứa chất gây nghiện cao, nicotine cũng như các chất phụ gia không thuốc lá cao và thường không có hương vị. Điểm khác biệt giữa thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng là thiết kế, trong đó một loại có trang bị hệ thống điện tử và một loại không có. Thuốc lá nung nóng có chứa thành phần thuốc lá truyền thông, còn thuốc lá điện tử thì không chứa. Những tinh chất, dung dịch trong hai sản phẩm là do người dùng hoặc người sản xuất cho vào và tùy ý theo nhu cầu. Điều này dẫn đến khó kiểm soát các loại dung dịch trong thuốc lá thế hệ mới, không loại trừ chất gây nghiện, thậm chí ma túy. Tuy nhiên, hiện nay không có bằng chứng nào chứng minh thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng ít gây hại hơn thuốc lá thông thường, bởi chúng đều chứa nicotine là chất gây nghiện cao, gây hại đến sức khỏe, đặc biệt là sự phát triển não bộ ở trẻ em và thanh thiếu niên.

Theo nghiên cứu mới nhất của Quỹ phòng, chống tác hại thuốc lá Việt Nam, việc sử dụng thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng đang gia tăng đáng báo động tại Việt Nam, đặc biệt trong nhóm thanh thiếu niên. Trong khi năm 2015, tỷ lệ người trưởng thành sử dụng thuốc lá điện tử chỉ chiếm 0,2% thì đến năm 2020, con số này đã tăng lên 3,6%. Đáng lo ngại hơn, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử ở nhóm tuổi 15-24 đã tăng từ 0,1% lên tới 7,2% trong cùng giai đoạn.

Tổ chức Y tế Thế giới đã đưa ra cảnh báo nghiêm trọng về tác hại của tất cả các loại thuốc lá, bao gồm cả thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Nicotine, chất gây nghiện chính trong các sản phẩm này, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển não bộ của thanh thiếu niên, dẫn đến các vấn đề về học tập, hành vi và sức khỏe tâm thần. Ngoài ra, các chất hóa học khác trong khói thuốc cũng gây ra nhiều bệnh lý nguy hiểm như ung thư, bệnh tim mạch và phổi.

Để giải quyết vấn đề này, cần có những giải pháp đồng bộ như tăng cường tuyên truyền: Các cơ quan chức năng, nhà trường, gia đình cần phối hợp chặt chẽ để nâng cao nhận thức của cộng đồng về tác hại của thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Cần sớm ban hành các quy định chặt chẽ về sản xuất, kinh doanh và sử dụng các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới. Các cơ quan chức năng cần tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Bên cạnh đó, cần lồng ghép nội dung giáo dục về tác hại của thuốc lá vào chương trình học của các cấp học và cung cấp các dịch vụ hỗ trợ cai nghiện cho những người đã sử dụng thuốc lá.

Việc sử dụng thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng đang trở thành một vấn đề xã hội nghiêm trọng, đe dọa sức khỏe của nhiều người, đặc biệt là giới trẻ. Để đối phó với tình hình này, cần có sự chung tay của toàn xã hội, từ các cơ quan chức năng, nhà trường, gia đình đến từng cá nhân.