Theo nguồn tin từ chính quyền Mỹ, Tổng thống Joe Biden đang "chạy nước rút" để bảo đảm Ukraine được trang bị tốt nhất, nhằm giúp quốc gia này sẵn sàng đối mặt với những bất ổn tiềm tàng khi Washington sắp trải qua sự chuyển giao quyền lực lớn. Reuters dẫn lời một quan chức Mỹ nhấn mạnh: “Mặc dù việc triển khai gặp nhiều thách thức lớn, đây là lựa chọn duy nhất nhằm duy trì dòng vũ khí đến Ukraine, một chiến lược được giới chức Mỹ coi là thiết yếu trong bối cảnh cuộc chiến với Nga đang tiếp diễn khốc liệt”.

Tổng thống Mỹ Joe Biden. Ảnh: Reuters

Bước đi ‘không thể chậm trễ’ của Tổng thống Biden

Việc đẩy nhanh gói viện trợ này không chỉ để giúp Ukraine tăng cường sức mạnh quân sự mà còn là một bước đi phòng ngừa của Tổng thống Biden. Khi ông Trump trở lại ghế Tổng thống, chính sách viện trợ hào phóng của Mỹ với Ukraine có nguy cơ bị cắt giảm, đẩy Kiev vào thế khó trong cuộc chiến với Nga.

Trong nhiệm kỳ trước của mình, ông Trump đã nhiều lần công khai chất vấn việc Mỹ hỗ trợ quân sự cho Ukraine và nhấn mạnh rằng các nước châu Âu cần đóng góp nhiều hơn, ông cho rằng: “Đây là sự lãng phí tiền thuế của người dân Mỹ!” Khi trở lại Nhà Trắng, ông Trump có thể sẽ tăng cường áp lực lên NATO, đặc biệt là các nước châu Âu, yêu cầu họ chia sẻ gánh nặng quân sự nhiều hơn.

Ông Donald Trump nhiều lần công khai chất vấn việc Mỹ hỗ trợ quân sự cho Ukraine. Ảnh: NBC News

Giới quan sát cho rằng, ông Donald Trump có lập trường cứng rắn, không ủng hộ tài trợ lớn cho Ukraine, và nếu có viện trợ tiếp, ông có thể sẽ đưa ra những điều kiện chặt chẽ hơn nhiều, gây khó khăn cho Kiev trong việc tiếp tục nhận hỗ trợ.

Chướng ngại lớn trong việc chuyển giao viện trợ

Dù quá trình viện trợ cho Kiev đang được Washington gấp rút đẩy mạnh, giới chức Mỹ lo ngại rằng, ngay cả khi khoản viện trợ 9 tỷ USD này được phê duyệt, việc chuyển giao vũ khí và đạn dược có thể kéo dài nhiều tháng. Một số quan chức quốc phòng đặt câu hỏi: Liệu Bộ Quốc phòng Mỹ có thể cung cấp vũ khí cho Kiev từ kho dự trữ quốc phòng của mình mà không ảnh hưởng đến khả năng sẵn sàng chiến đấu của chính quân đội nước này?

Điều này đồng nghĩa với việc trong tương lai, một vị lãnh đạo khác, chẳng hạn như ông Trump, sẽ có quyền ngừng hoặc trì hoãn các chuyến hàng viện trợ bất kỳ lúc nào, để bảo vệ lợi ích quốc phòng nội bộ. Ông Donald Trump, với toàn quyền quyết định các chính sách của quân đội Mỹ tương lai, có thể ngừng các chuyến hàng bất cứ lúc nào, đẩy Kiev vào tình thế "trên đe dưới búa".

Quân đội Ukraine tiếp nhận tên lửa chống tăng Javelin thuộc gói hỗ trợ quân sự của Mỹ, tại sân bay quốc tế Boryspil hồi năm 2022. Ảnh: Reuters

Tính từ tháng 2/2022, Quốc hội Mỹ đã phê duyệt hơn 174 tỷ USD để hỗ trợ Ukraine trong cuộc chiến với Nga. Tuy nhiên, khoản viện trợ mới nhất trị giá 61 tỷ USD đã gặp phải sự đình trệ trong nhiều tháng do mâu thuẫn giữa Nhà Trắng và đảng Cộng hòa. Kết quả là, số tiền còn lại để tài trợ cho các hợp đồng quốc phòng hiện chỉ còn khoảng 4,3 tỷ USD cùng với 2 tỷ USD dành cho các hợp đồng mới trong ngành công nghiệp vũ khí Mỹ. Trên thực tế, điều này khiến nguồn lực tài trợ cho Ukraine ngày càng eo hẹp, ngay cả khi nhu cầu hỗ trợ vẫn cấp thiết.

Lập trường của ông Trump và hy vọng ‘mong manh’ cho Kiev

Phản ứng với diễn biến này, Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh Liên bang Nga Dmitry Medvedev cho rằng: “Nếu ông Donald Trump tái đắc cử, việc Ukraine tiếp cận nguồn tài trợ từ người đóng thuế Mỹ sẽ trở nên khó khăn hơn”. Ông Medvedev cũng nhấn mạnh: “Là một doanh nhân thực thụ, Trump không ưa sự lãng phí và đặc biệt không thích trợ cấp cho những kẻ phụ thuộc vào Mỹ”. Theo ông Medvedev, dù ông Trump có cá tính mạnh mẽ, hệ thống chính trị Mỹ vẫn có ảnh hưởng lớn tới các quyết định của ông, và điều này sẽ tác động trực tiếp đến nguồn lực hỗ trợ quân sự cho Ukraine.

Tối 6/11, ông Donald Trump đã có bài phát biểu chiến thắng tại Trung tâm hội nghị bang Florida trước những người ủng hộ. Ảnh: AFP

Bản thân ông Trump, trong chiến dịch tranh cử của mình, đã nhiều lần khẳng định “sẽ kết thúc xung đột Ukraine trong vòng 24 giờ nếu tái đắc cử”. Ông cũng tuyên bố đanh thép rằng chỉ cần một ngày là có thể đưa hai bên trở lại bàn đàm phán. Ông Trump từng chỉ trích rằng Ukraine, dưới sự lãnh đạo của Tổng thống Zelensky, sẽ không thể chiến thắng Nga về mặt quân sự và gọi ông Zelensky là "nhà bán hàng vĩ đại nhất" vì liên tục kêu gọi viện trợ từ Washington mà không đạt được bước tiến nào gần chiến thắng. Trong bài phát biểu sau chiến thắng của mình, ông Trump còn nhấn mạnh thêm: “Tôi sẽ không gây chiến. Tôi sẽ ngăn chặn chiến tranh” và hứa hẹn sự khác biệt lớn về chính sách đối ngoại nếu ông quay lại quyền lực.

Kế hoạch đẩy nhanh viện trợ của Tổng thống Biden là nỗ lực cuối cùng nhằm hỗ trợ Ukraine trong bối cảnh chính trị Mỹ tiềm ẩn nhiều biến động. Tuy nhiên, tiến độ chuyển giao vũ khí kịp thời vẫn là một câu hỏi khó giải quyết khi sự chuyển giao quyền lực đang đến gần. Đối với Ukraine, đây có thể là cơ hội cuối để chuẩn bị cho những thay đổi lớn về chính sách của Mỹ trong thời gian tới. Bức tranh hỗ trợ quân sự này tuy đầy quyết tâm từ Nhà Trắng, vẫn chưa đủ chắc chắn để bảo vệ Ukraine khỏi tương lai bất định mà họ có thể phải đối mặt nếu ông Trump nắm quyền và thực hiện chính sách cứng rắn của mình.