Vận dụng, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lê nin, thấm nhuần tư tưởng Hồ Chí Minh, kế thừa và phát huy giá trị đạo đức tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu chọn lọc tinh hoa đạo đức của nhân loại, Đảng ta đặc biệt quan tâm xây dựng, bổ sung, phát triển, hoàn thiện chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ của từng giai đoạn cách mạng, đặc biệt trong giai đoạn hiện nay.

Trong các nhiệm kỳ Đại hội trước, Đảng ta đều thống nhất mục tiêu xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng, tổ chức. Xây dựng Đảng về đạo đức cách mạng là nhiệm vụ mới được Đại hội XII của Đảng (năm 2016) bổ sung: “Tăng cường rèn luyện phẩm chất đạo đức cách mạng, chống chủ nghĩa cá nhân, cơ hội, thực dụng”, tập trung thực hiện mục tiêu:“Xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức, đạo đức”(1). Đại hội XII của Đảng khẳng định: “Xây dựng và thực hiện tốt các quy định để phát huy vai trò gương mẫu trong rèn luyện phẩm chất đạo đức, lối sống, phong cách, tác phong, lề lối công tác của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo các cấp, người đúng đầu các cơ quan, đơn vị”(2).

Xây dựng Đảng về đạo đức trong giai đoạn hiện nay thực sự là vấn đề có ý nghĩa lý luận và thực tiễn to lớn, góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng, làm cho Đảng thực sự trong sạch, vững mạnh, xứng đáng với sự tin cậy của nhân dân, hoàn thành những trọng trách của mình trước nhân dân và dân tộc. Xây dựng Đảng về đạo đức là để thiết lập những cơ chế, mối quan hệ giữa cá nhân đảng viên với đảng viên, giữa đảng viên với tổ chức Đảng, giữa các tổ chức Đảng với nhau, thể hiện mối quan hệ giữa Đảng với quần chúng nhân dân. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng (năm 2021) yêu cầu: “Nghiên cứu, bổ sung, hoàn thiện các chuẩn mực đạo đức cách mạng phù hợp với điều kiện mới và truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc để làm cơ sở cho cán bộ, đảng viên tự giác tu dưỡng, rèn luyện, tự điều chỉnh hành vi ứng xử trong công việc hàng ngày. Đẩy mạnh giáo dục đạo đức cách mạng, làm cho mỗi cán bộ, đảng viên thấy rõ bổn phận và trách nhiệm của mình, luôn vững vàng trước mọi khó khăn, thách thức và không bị cám dỗ bởi vật chất, tiền tài, danh vọng; đấu tranh có hiệu quả với mọi biểu hiện của chủ nghĩa cá nhân, bệnh quan liêu, cơ hội, cục bộ, bè phái, mất đoàn kết nội bộ. Nâng cao ý thức tu dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng suốt đời, thường xuyên “tự soi”, “tự sửa” và nêu cao danh dự, lòng tự trọng của người đảng viên”(3); “Tiếp tục xây dựng đội ngũ cán bộ thực sự “trọng dân, gần dân, tin dân, hiểu dân, học dân, dựa vào dân và có trách nhiệm với dân”(4).

Xây dựng Đảng về đạo đức thể hiện trong mối quan hệ chặt chẽ với xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ. Trong phương hướng, nhiệm vụ đẩy mạnh hơn nữa công tác xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, xây dựng văn hóa Đảng, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng xác định: “Trong những năm tới phải đặc biệt coi trọng và đẩy mạnh hơn nữa xây dựng chỉnh đốn Đảng toàn diện về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ”(5). Trong đó, xây dựng Đảng về đạo đức là “nền tảng”, là “cái gốc” cho Đảng trong sạch, vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo, cầm quyền của Đảng.

Xây dựng Đảng về đạo đức luôn là việc làm thường xuyên quan trọng trong công tác xây dựng Đảng, trong đó, việc giáo dục, rèn luyện đạo đức cách mạng cho đội ngũ cán bộ, đảng viên được xem là khâu then chốt, một mục tiêu mà Đảng ta cần phấn đấu, làm cho Đảng luôn xứng đáng với mong mỏi của toàn dân, thực sự tiêu biểu cho “trí tuệ, danh dự và lương tâm của thời đại”. Văn kiện XIII của Đảng khẳng định: “Nghiên cứu, bổ sung, hoàn thiện các giá trị đạo đức cách mạng theo tinh thần Đảng ta là đạo đức, là văn minh cho phù hợp với điều kiện mới và truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc”(6).

Tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Đảng xác định trung xây dựng Đảng về đạo đức là vấn đề hết sức quan trọng trong 10 nhiệm vụ, giải pháp về xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong sạch vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo, cầm quyền của Đảng. Quán triệt tinh thần Đại hội XIII của Đảng về việc xây dựng Đảng về đạo đức, cán bộ, đảng viên cần thấm nhuần các nội dung cơ bản sau:

Một là, nâng cao nhận thức cho cán bộ, đảng viên và tổ chức đảng về yêu cầu, nội dung, nhiệm vụ xây dựng Đảng về đạo đức; khắc phục tình trạng “một bộ phận cán bộ, đảng viên phai nhạt lý tưởng, giảm sút ý chí, ngại khó, ngại khổ, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa””(7).

Hai là, thực hiện tốt các nội dung trong xây dựng Đảng về đạo đức kết hợp với xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng, tổ chức và cán bộ; đảm bảo yêu cầu thực hành rộng rãi dân chủ trong Đảng, phải nghiêm chỉnh thực hành tự phê bình và phê bình, thường xuyên lắng nghe và tiếp thu ý kiến đóng góp của người dân về xây dựng Đảng, thực hiện sự kiểm tra, giám sát của nhân dân đối với tổ chức đảng và từng cán bộ, đảng viên.

Ba là, đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng trong điều kiện mới theo Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XIII xác định và đẩy mạnh việc phòng, chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí.

Bốn là, mỗi cán bộ, đảng viên tăng cường tự tu dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng, đề cao vai trò gương mẫu trong xây dựng và thực hiện xây dựng Đảng về đạo đức.

Xây dựng Đảng về đạo đức là trách nhiệm của toàn Đảng từ Trung ương đến cơ sở, là trách nhiệm của mỗi cán bộ, đảng viên. Do đó, mỗi cán bộ, đảng viên phải không ngừng học tập, rèn luyện đạo đức, nêu cao tính tiên phong, gương mẫu, tin tưởng, say mê, sáng tạo xây dựng Đảng ta thật sự trong sạch, vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo, cầm quyền của Đảng.

Tập trung thực hiện toàn diện công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, trên cơ sở chuẩn mực đạo đức của Đảng ủy Khối các cơ quan Trung ương, nhằm cụ thể hóa nội dung chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên trong Đảng bộ Bộ Công Thương theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh theo Kết luận số 01-KL/TW ngày 18/5/2021 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị khóa XII "về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh", ngày 29/6/2022, Đảng ủy Bộ Công Thương đã ban hành Quyết định về chuẩn mực đạo đức của cán bộ, đảng viên Đảng bộ Bộ Công Thương theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Chuẩn mực đạo đức của cán bộ, đảng viên Đảng bộ Bộ Công Thương theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh bao gồm: “Trung thành - Trung thực - Đoàn kết - Tận tụy - Sáng tạo - Nêu gương”, cụ thể là:

1. Trung thành: (i) Tuyệt đối trung thành với lý tưởng của Đảng; kiên định với chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; kiên định mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội; kiên định đường lối đổi mới; xây dựng nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh; (ii) Luôn có lập trường, quan điểm, bản lĩnh chính trị vững vàng, kiên quyết đấu tranh bảo vệ Cương lĩnh, đường lối của Đảng, Hiến pháp, pháp luật của Nhà nước và bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch; (iii) Có tinh thần yêu nước nồng nàn, sâu sắc; sẵn sàng hy sinh vì sự nghiệp cách mạng của Đảng, vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì hạnh phúc của Nhân dân.

2. Trung thực: (i) Thẳng thắn, chân thực với chính mình, với gia đình, với tổ chức, đồng chí, đồng nghiệp và nhân dân; thực hiện nói đi đôi với làm; (ii) Dũng cảm; dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm; cương quyết bảo vệ lẽ phải; đấu tranh chống tiêu cực, tham nhũng.

3. Đoàn kết: (i) Luôn nêu cao tinh thần đoàn kết, xây dựng chi bộ, đảng bộ, cơ quan, đơn vị, đoàn thể đoàn kết, trong sạch, vững mạnh; (ii) Nghiêm túc, thẳng thắn, khách quan cầu thị trong tự phê bình và phê bình; (iii) Công tâm, công bằng, luôn giúp đỡ đồng chí, đồng nghiệp tiến bộ; (iv) Đoàn kết, tương thân, tương ái tại nơi cư trú; xây dựng gia đình văn hóa.

4. Tận tụy: (i) Toàn tâm, toàn ý, tận tâm, tận lực trong thực hiện nhiệm vụ; làm việc thiết thực, hiệu quả; suốt đời phụng sự Tổ quốc, phục vụ Nhân dân; (ii) Tác phong quần chúng, dân chủ; sâu sát, gần gũi với Nhân dân.

5. Sáng tạo: (i) Có ý chí chiến đấu cao, dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới sáng tạo, dám đương đầu với khó khăn thử thách và quyết liệt trong hành động vì lợi ích chung; (ii) Tinh thần luôn cầu thị, tiếp thu có chọn lọc, phát huy tính sáng tạo của đồng chí, đồng nghiệp và Nhân dân.

6. Nêu gương: (i) Nêu gương sáng về đạo đức, lối sống, khiêm tốn, chân thành, giản dị, đoàn kết, bao dung ở cơ quan, đơn vị, trong gia đình, ngoài xã hội; (ii) Tiên phong, chủ động, tích cực, trách nhiệm trong mọi công việc, nhất là thực hiện nhiệm vụ chuyên môn để phát huy vai trò làm gương, tạo sức lan tỏa tích cực đến cá nhân, tập thể, cộng đồng; (iii) Nêu gương trong rèn luyện đạo đức cách mạng và trong học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh (8).

Theo đó, các cấp ủy trực thuộc Đảng bộ Bộ phối hợp với lãnh đạo cơ quan, đơn vị nghiêm túc, trách nhiệm chỉ đạo tiếp tục xây dựng, rà soát, bổ sung, cụ thể hóa và hoàn thiện những chuẩn mực đạo đức, đạo đức nghề nghiệp, đạo đức công vụ của đơn vị theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh với phương châm “sát chức năng, nhiệm vụ, ngắn gọn, dễ nhớ, dễ thực hiện và đánh giá việc thực hiện”, phong cách “gần dân, sát dân, hiểu dân, học dân, nói đi đôi với làm” của cán bộ, đảng viên, công chức, nhất là bí thư cấp ủy, đảng viên là thủ trưởng cơ quan, đơn vị, cán bộ lãnh đạo, quản lý ở các cấp phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của đơn vị và tổ chức thực hiện chuẩn mực đạo đức.

Với mục tiêu xây dựng chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên Đảng bộ Bộ Công Thương theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong giai đoạn mới, Đảng ủy Bộ Công Thương đã xây dựng và triển khai các giải pháp cụ thể như sau:

Thứ nhất, đẩy mạnh công tác giáo dục, rèn luyện đạo đức của cấp ủy đối với cán bộ, đảng viên.

Hồ Chí Minh nêu rõ “công tác giáo dục đảng viên phải là một điều quan trọng trong chương trình công tác của cấp ủy”(9), do vậy trách nhiệm giáo dục, rèn luyện về đạo đức trước hết là của tổ chức đảng các cấp. Quán triệt tinh thần đó, Đảng ủy Bộ lãnh đạo, chỉ đạo các cấp ủy trực thuộc, tổ chức đoàn thể trong Bộ đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức cách mạng; giáo dục lịch sử Đảng, lịch sử truyền thống của Ngành; tăng cường công tác nắm tình hình tư tưởng, dư luận xã hội, định hướng tư tưởng chính trị cho cán bộ, đảng viên và người lao động ngành Công Thương, đặc biệt là thế hệ trẻ, với nhiều phương pháp, cách thức tiếp cận đa dạng, phù hợp, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn mới, nhằm nâng cao tinh thần cảnh giác trước âm mưu, hoạt động “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch, góp phần chủ động đấu tranh phê phán, phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, xuyên tạc lịch sử Đảng ta.

Thứ hai, phát huy vai trò chủ động, tự giác của mỗi cấp ủy, cán bộ, đảng viên trong việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức.

Hồ Chí Minh nêu câu hỏi: “Đảng là ai” và Người trả lời: “Đảng là mỗi chúng ta”(10), “Lãnh đạo là làm đầy tớ nhân dân và phải làm cho tốt”(11). Đúng như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: Cán bộ, đảng viên “phải hiểu biết quyền lợi của mình, bổn phận của mình”(12) và “chống chủ nghĩa cá nhân”(13), chống quan điểm sai trái, thù địch của các thế lực thù địch chống phá về đạo đức cách mạng. Cán bộ, đảng viên có đạo đức vì dân, vì nước thì mới có thể đề ra đường lối chính trị đúng đắn, vì nhân dân. Thông qua tự giác tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, các quan điểm, tư tưởng đạo đức cách mạng được chuyển hóa, trở thành tình cảm đạo đức cách mạng; các nguyên tắc, chuẩn mực đạo đức thành lẽ sống, lương tâm, danh dự của Đảng và đảng viên; từ các đòi hỏi của Đảng và xã hội đối với người đảng viên thành nhu cầu nội tâm, hành vi tự giác rèn luyện, tu dưỡng đạo đức cách mạng suốt đời, trong công tác, trong lao động và cuộc sống hàng ngày. Việc phát huy tính tự giác, chủ động, tự rèn luyện của mỗi cán bộ, đảng viên là yếu tố căn cốt tạo nên sự vững bền của việc xây dựng đạo đức của Đảng.

Thứ ba, nâng cao chất lượng công tác cán bộ của Đảng gắn với trách nhiệm nêu gương của lãnh đạo các cấp ủy đảng, cơ quan, đơn vị, tổ chức đoàn thể trong thực hiện đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên.

Sau Đại hội XIII của Đảng, Đảng ủy Bộ Công Thương ban hành nhiều nghị quyết, quyết định, kế hoạch, chương trình về công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, trong đó đặc biệt là: (1) Kế hoạch số 38-KH/ĐUB ngày 28/6/2022 của Ban Thường vụ Đảng ủy Bộ về thực hiện Kết luận số 21-KL/TW ngày 25/10/2021 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”; (2) Quyết định số 442-QĐ/ĐUB ngày 29/6/2022 về ban hành chuẩn mực đạo đức của cán bộ, đảng viên Đảng bộ Bộ Công Thương theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh thực hiện Kết luận số 01-KL/TW ngày 18/5/2021 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; (3) Nghị quyết số 10-NQ/ĐUB ngày 16/02/2023 về nhiệm vụ công tác năm 2023; (4) Chương trình hành động số 62-CTr/ĐUB ngày 24/3/2023 về thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 25/10/2021 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tăng cường củng cố, xây dựng tổ chức cơ sở đảng và nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên trong giai đoạn mới; (5) Quyết định số 67-QĐ/ĐUB ngày 05/5/2023 về ban hành Quy chế làm việc của Ban Chấp hành Đảng bộ Bộ Công Thương khóa III, nhiệm kỳ 2020-2025; (6) Quyết định số 68-QĐ/ĐUB ngày 05/5/2023 về ban hành Quy chế làm việc của Ủy ban kiểm tra Bộ Công Thương (14) và các quyết định ban hành quy chế làm việc của các Ban tham mưu của Đảng ủy Bộ khóa III, nhiệm kỳ 2020-2025 nhằm lãnh đạo, chỉ đạo các cấp ủy, cán bộ chủ chốt, tổ chức đoàn thể về nâng cao nhận thức, trách nhiệm nêu gương của lãnh đạo cấp ủy, cơ quan, đơn vị, tổ chức đoàn thể trong thực hiện đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên và thực hiện tốt dân chủ, công khai, minh bạch, đúng nguyên tắc trong công tác cán bộ.

Thứ tư, đề cao dân chủ cơ sở và vai trò giám sát của các tổ chức và quần chúng đối với công tác quản lý cán bộ, đảng viên trong thực hiện đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên.

Hồ Chí Minh đã chỉ ra: “Tư tưởng cộng sản phải có rèn luyện gian khổ mới có được. Còn tư tưởng cá nhân thì cũng như cỏ dại, sinh sôi, nảy nở rất dễ”(15), do đó, Đảng ủy Bộ và cấp ủy đảng các cấp đề cao công tác quản lý, kiểm tra, giám sát, trong đảng. Đảng ủy Bộ thường xuyên rà soát, điều chỉnh, hoàn thiện Quy chế làm việc của Ban Chấp hành, Ban Thường vụ đảm bảo vai trò lãnh đạo của Đảng trong chuẩn hóa đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên theo hướng cụ thể hóa các nguyên tắc quan trọng như tập trung dân chủ, tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách, nâng cao kỷ luật, kỷ cương trong công tác cán bộ; đề cao trách nhiệm cá nhân ở tất cả các khâu, nhất là trách nhiệm của người đứng đầu; lãnh đạo, chỉ đạo các cấp ủy trực thuộc phối hợp với chính quyền đồng cấp ban hành Quy chế dân chủ cơ sở để cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức và người lao động có thể phát huy tối đa dân chủ cơ sở và vai trò giám sát của các tổ chức và quần chúng đối với công tác tổ chức, cán bộ, đặc biệt là quản lý đảng viên trong thực hiện đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên (16).

Thực tiễn đã chứng minh, dù ở giai đoạn cách mạng nào, Đảng ta cũng luôn đặc biệt quan tâm, coi trọng việc xây dựng Đảng về đạo đức. Trong giai đoạn mới, Ban Cán sự Đảng, Đảng ủy Bộ Công Thương làm tốt công tác tư tưởng, truyền thông, tăng cường trách nhiệm và sự chủ động của Ban Chỉ đạo 35 Bộ Công Thương về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, góp phần tạo sự lan tỏa trong toàn xã hội. Với mục đích xây dựng Đảng về đạo đức, Ban Cán sự Đảng, Đảng ủy Bộ phấn đấu, kiên trì xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên toàn Đảng bộ thực sự có bản lĩnh, phẩm chất, đạo đức cách mạng, năng lực đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công việc, của sự nghiệp cách mạng; góp phần xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”; xây dựng Chính phủ kỷ cương, liêm chính, hành động, sáng tạo, hiệu quả, phục vụ nhân dân; xứng đáng với niềm tin của Đảng, Nhà nước và nhân dân đối với ngành Công Thương, Bộ Công Thương.