Thanh niên là rường cột của nước nhà, chủ nhân tương lai của đất nước, là lực lượng xung kích trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, được đặt ở vị trí trung tâm trong chiến lược bồi dưỡng phát huy nhân tố con người. Bồi dưỡng lý tưởng, cách mạng, đạo đức, lối sống, văn hóa, nâng cao lòng yêu nước, tự hào dân tộc cho thế hệ trẻ, vừa là mục tiêu, vừa là động lực bảo đảm cho sự ổn định và phát triển bền vững của đất nước, là vấn đề sống còn của dân tộc. Bồi dưỡng thanh niên thành lớp người “vừa hồng, vừa chuyên” theo tư tưởng Hồ Chí Minh là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị dưới sự lãnh đạo của Đảng, vai trò quan trọng của công tác giáo dục là của gia đình, nhà trường và xã hội.

1. Quan điểm của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh về bồi dưỡng lý tưởng, đạo đức, lối sống, văn hóa, nâng cao lòng yêu nước, tự hào dân tộc cho thế hệ trẻ.

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quan tâm đặc biệt và đặt niềm tin sâu sắc vào thế hệ trẻ, đặt thế hệ trẻ ở vị trí rất quan trọng trong sự nghiệp cách mạng của dân tộc. Người khẳng định vai trò to lớn của tuổi trẻ trong sự phát triển và trường tồn của dân tộc: "Nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do các thanh niên. Thanh niên muốn làm chủ tương lai cho xứng đáng thì ngay hiện tại phải rèn luyện tinh thần và lực lượng của mình, phải làm việc để chuẩn bị cái tương lai đó” (1). Hiện nay, các thế lực thù địch luôn xem thế hệ trẻ là đối tượng đặc biệt để thực hiện thủ đoạn “diễn biến hòa bình”. Vì thế, bồi dưỡng lý tưởng cách mạng, nâng cao lòng yêu nước, tự hào dân tộc cho thế hệ trẻ nhằm nêu cao cảnh giác, kịp thời nhận diện, vạch trần thủ đoạn của các thế lực thù địch là nhiệm vụ cấp thiết, thường xuyên và lâu dài của cả hệ thống chính trị.

Ngày 25/7/2008, Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa X) đã ban hành Nghị quyết số 25-NQ/TW về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với thanh niên thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đã nhấn mạnh: "Thanh niên là rường cột của nước nhà, chủ nhân tương lai của đất nước, là lực lượng xung kích trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, là một lực lượng xã hội đông đảo, có khả năng sáng tạo, không ngại khó khăn, luôn có chí tiến thủ trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, đóng góp xứng đáng vào sự nghiệp đổi mới quê hương, đất nước và hội nhập quốc tế, được đặt ở vị trí trung tâm trong chiến lược bồi dưỡng phát huy nhân tố con người". Do vậy, chăm lo, bồi dưỡng, giáo dục về đạo đức cách mạng, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ theo tư tưởng Hồ Chí Minh là một việc rất quan trọng và cần thiết. Trước lúc đi xa, trong Di chúc để lại cho toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta, Người căn dặn: “Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người thừa kế xây dựng chủ nghĩa xã hội “vừa hồng, vừa chuyên" (2). Vì vậy, công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, chính trị tư tưởng, đạo đức, lối sống văn hóa, nâng cao lòng yêu nước, tự hào dân tộc cho thế hệ trẻ có vai trò, vị trí đặc biệt quan trọng trong việc xây dựng, củng cố tình cảm, niềm tin, bản lĩnh chính trị, qua đó xây dựng thế hệ trẻ có hoài bão, lý tưởng, khát vọng và trách nhiệm để xứng đáng làm chủ nước nhà theo Di chúc Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Nhận thức đúng đắn vai trò của thế hệ trẻ trong giai đoạn hiện nay, Đảng ta đã vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh để đưa ra chủ trương, đường lối giáo dục đạo đức, lối sống cho thanh niên phù hợp với yêu cầu thực tiễn nhằm phát huy vai trò thanh niên trong đấu tranh giải phóng dân tộc và sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Nhiều nghị quyết, chỉ thị của Bộ Chính trị, Ban Bí thư Trung ương Đảng về thanh niên và công tác thanh niên đã được triển khai trong thực tiễn và đem lại những kết quả thiết thực. Công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên ngày càng được các cấp, các ngành, gia đình, nhà trường, xã hội quan tâm. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng xác định: “Tăng cường giáo dục thế hệ trẻ về lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa, nâng cao lòng yêu nước, tự hào dân tộc, nuôi dưỡng ước mơ, hoài bão, khát vọng vươn lên; nêu cao tinh thần trách nhiệm đối với đất nước, với xã hội; xây dựng môi trường, điều kiện học tập, lao động, giải trí, rèn luyện để phát triển lành mạnh, toàn diện, hài hòa cả về trí tuệ, thể chất và giá trị thẩm mỹ. Tạo động lực cho thanh niên xung kích trong học tập, lao động sáng tạo, khởi nghiệp, lập nghiệp; làm chủ các kiến thức khoa học, công nghệ hiện đại, phát huy vai trò quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”.

2. Những vấn đề đặt ra trong công tác bồi dưỡng lý tưởng, đạo đức, lối sống, văn hóa, nâng cao lòng yêu nước, tự hào dân tộc cho thế hệ trẻ

Trong thực tiễn các hoạt động của Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh đã xuất hiện nhiều tập thể trong tổ chức Đoàn, Hội và các cá nhân điển hình tiên tiến. Đó thực sự là những tấm gương trực tiếp cổ vũ thanh niên nỗ lực phấn đấu vươn lên cống hiến cho sự nghiệp xây dựng CNXH và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa hiện nay, củng cố lòng tin, ý chí, khả năng của thanh niên đóng góp cho sự phát triển chung của đất nước trên con đường đi lên CNXH. Phong trào “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”; phong trào “Tuổi trẻ sáng tạo”; “Tuổi trẻ xung kích và bảo vệ Tổ quốc”; “Tuổi trẻ tiên phong trong chuyển đổi số”; “Tôi yêu Tổ quốc tôi”,… Thông qua các hoạt động giáo dục, các cuộc vận động, phong trào thi đua yêu nước trong thanh niên nhất là trong tổ chức Đoàn những năm gần đây được đẩy mạnh đã tạo môi trường lành mạnh để thế hệ trẻ rèn luyện, trưởng thành, góp phần hình thành lý tưởng cách mạng, đạo đức cao đẹp, lối sống nghĩa tình, tuân thủ pháp luật, từng bước hoàn thiện nhân cách, làm chuyển biến sâu sắc nhận thức, nâng cao ý thức chính trị, củng cố niềm tin của thanh niên vào sự nghiệp đổi mới đất nước theo mục tiêu: “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh” vững bước đi lên CNXH dưới sự lãnh đạo của Đảng.

Thế hệ trẻ Việt Nam luôn tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng và con đường phát triển của đất nước, được giáo dục, chăm sóc, nuôi dưỡng ngày một tốt hơn; sống có trách nhiệm với Tổ quốc, gia đình và bản thân, có ước mơ, kiến thức, kỹ năng, sức khỏe tốt, tư duy năng động, sáng tạo, lạc quan, tự tin; có nhiều đóng góp quan trọng trong sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Hưởng ứng các phòng trào của Trung ương Đoàn, Hội sinh viên Việt Nam, Đoàn thanh niên Trường Đại học Sao Đỏ đã tích cực, chủ động triển khai nhiều chương trình hành động: Hiến máu tình nguyện; tiếp sức mùa thi; các hoạt động chào mừng Đại hội đại biểu Hội sinh viên Việt Nam lần thứ VII nhiệm kỳ 2023-2025; Hội thi “Tuyên truyền và phòng chống tác hại thuốc lá”; Tổ chức Hội thảo cho sinh viên về “Văn hóa đọc trong Kỷ nguyên số”; Tổ chức hoạt động phong trào: “Mỗi tuần một cuốn sách”; Hội thảo chuyên đề “Giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống và khơi dậy khát vọng cống hiến cho sinh viên Trường Đại học Sao Đỏ”.

Năm 2020-2021, trong bối cảnh đại dịch Covid -19, cùng chung ý chí “Chống dịch như chống giặc”, nhiều tấm gương thanh niên tình nguyện đã không quản ngày đêm, nguy cơ lây nhiễm, sẵn sàng tham gia vào tuyến đầu chung tay chống dịch. Đó là biểu hiện sinh động của tinh thần xung kích, tình nguyện vì lợi ích của dân tộc và hạnh phúc của nhân dân - mục đích tối thượng của lý tưởng cách mạng. Giai đoạn này, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh đã chủ động đổi mới mạnh mẽ nội dung, phương thức triển khai phong trào, không tổ chức các hoạt động đông người; tăng cường sử dụng công nghệ thông tin, truyền thông đại chúng, mạng xã hội; kịp thời cập nhật các nội dung mới theo tình hình thực tế và theo chỉ đạo của Đảng, Chính phủ mang lại hiệu quả cao. Hình ảnh thế hệ trẻ trong các lực lượng ứng cứu, giải cứu, bảo vệ tính mạng và tài sản của đồng bào, hỗ trợ nhu yếu phẩm, khắc phục hậu quả của thiên tai đã trở thành hình ảnh tiêu biểu của người thế hệ mới, hết lòng, hết sức phục vụ nhân dân, Tổ quốc. Qua đó, đã xuất hiện nhiều tập thể trong tổ chức Đoàn, Hội và các cá nhân điển hình tiên tiến. Đó thực sự là những tấm gương trực tiếp cổ vũ thanh niên nỗ lực phấn đấu vươn lên cống hiến cho sự nghiệp xây dựng CNXH và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa hiện nay.

Hiện nay, thế giới đang trải qua những biến động to lớn, diễn biến rất nhanh chóng, phức tạp, khó dự báo. Quá trình toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, những vấn đề toàn cầu của thời đại, cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, nhất là công nghệ số phát triển mạnh mẽ đã và đang tác động nhiều mặt đến đời sống xã hội ở nước ta. Những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử của gần 40 năm thực hiện công cuộc đổi mới dưới sự lãnh đạo của Đảng đã được Đại hội XIII tổng kết là “... kết tinh sức sáng tạo của Đảng và nhân dân ta, khẳng định con đường đi lên chủ nghĩa xã hội là phù hợp với thực tiễn Việt Nam và xu thế phát triển của thời đại”. Điều đó đã củng cố niềm tin của thanh niên vào lý tưởng cách mạng, khơi dậy sức mạnh và khát vọng cống hiến của thanh niên vào sự nghiệp chung.

Tuy nhiên, hiện nay do có những hạn chế nhất định về trình độ, kinh nghiệm sống nên thanh niên cũng dễ bị lôi kéo, kích động, dễ có tâm lý chán nản, bi quan trước những thất bại, vấp ngã. Bên cạnh đó, mặt trái của cơ chế thị trường cũng như của các phương tiện truyền thông hiện đại, nhất là mạng xã hội, internet tác động không nhỏ đến nhận thức, tư tưởng, tình cảm và hành động của thanh niên. Những đặc điểm đó cũng chính là cơ hội để các thế lực thù địch “để mắt” đến thanh niên và coi lực lượng này là đối tượng, mục tiêu chủ yếu để tuyên truyền, chống phá. Trước những thủ đoạn chống phá hết sức tinh vi, thâm độc của các thế lực thù địch, không ít thanh niên đã có những biểu hiện phai nhạt lý tưởng, xa rời mục tiêu, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, giảm sút niềm tin, thiếu ý thức chấp hành pháp luật, sống thực dụng, thiếu lý tưởng, xa rời truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc. Cá biệt, một số cán bộ, đoàn viên, thanh niên có biểu hiện mơ hồ, mất cảnh giác, còn vi phạm pháp luật Nhà nước, tuyên truyền kích động lôi kéo chống phá Đảng, nhà nước…, tạo cơ hội để các thế lực thù địch lợi dụng xuyên tạc, chống phá.

Đặc biệt, cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 làm thay đổi mạnh mẽ phương thức giao tiếp của con người. Đây chính là thời cơ để các thế lực thù địch lợi dụng công nghệ truyền thông và mạng xã hội để tác động lên tâm lý hòng lôi kéo thế hệ trẻ. Chúng đăng tải nhiều tài liệu có nội dung phản động, thông tin lập lờ, suy diễn, không đúng bản chất, với dụng ý xấu, như: phủ nhận những thành quả của đất nước, dân tộc cả trong quá khứ, hiện tại cũng như vị thế uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế, tạo ra các diễn đàn trên mạng để nhiều người trẻ truy cập và định hướng bình luận theo hướng tiêu cực, nhằm gieo rắc sự hoài nghi, chán nản, dẫn tới mất phương hướng chính trị. Thanh niên Việt Nam cũng không nằm ngoài sự tác động đó.

Thực trạng trên không chỉ ảnh hưởng lớn đến việc thực hiện nhiệm vụ của thanh niên mà còn đe dọa trực tiếp đến tương lai của đất nước. Do đó, cần phát huy trách nhiệm việc chăm lo, bồi dưỡng, giáo dục thanh niên thành lớp người vừa “hồng”, vừa “chuyên” là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị dưới sự lãnh đạo của Đảng, vai trò quan trọng của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, gia đình, nhà trường và xã hội với nhiều hình thức, biện pháp phong phú, đa dạng, sát, đúng, trúng với từng đơn vị mang tính thường xuyên, liên tục. Trách nhiệm ấy phải được cụ thể hóa thành những chủ trương, chính sách, giải pháp cụ thể, phù hợp và phải được thực hiện thường xuyên, kiên trì. Để đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi suy thoái đạo đức, lối sống đối với đoàn viên, thanh niên, làm thất bại âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch là vấn đề cấp thiết.

Tình hình trên có nhiều nguyên nhân, song, chủ yếu là do các cấp ủy Đảng, chính quyền, đoàn thể, cán bộ, đảng viên chưa làm tốt trách nhiệm chăm lo, bồi dưỡng, giáo dục và phát huy thế hệ trẻ; chưa giải quyết thỏa đáng những vấn đề của thực tiễn đặt ra trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đô thị hóa, hội nhập quốc tế; nhận thức về tính cấp bách và tầm quan trọng của công tác giáo dục thế hệ trẻ chưa đầy đủ. Sự phối hợp giữa gia đình, nhà trường, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể còn thiếu chặt chẽ. Đạo đức xã hội có mặt xuống cấp, ảnh hưởng đến sự hình thành nhân cách, đạo đức của thế hệ trẻ. Một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên thoái hóa, biến chất, chưa là tấm gương để thế hệ trẻ học tập và noi theo. Nội dung, hình thức dạy và học các môn lý luận chính trị, đạo đức, lối sống chưa thực sự phù hợp với từng đối tượng thế hệ trẻ.

Những năm tới, tình hình thế giới sẽ tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường; khoa học, công nghệ và kinh tế tri thức phát triển mạnh mẽ; mức độ toàn cầu hóa ngày càng cao. Bên cạnh những thời cơ, thuận lợi, đất nước ta vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Thế hệ trẻ tiếp tục là đối tượng, mục tiêu mà các thế lực thù địch tập trung lôi kéo, kích động, chia rẽ. Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong Đảng và trong xã hội chưa được ngăn chặn, đẩy lùi; những biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong một bộ phận cán bộ, đảng viên và tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí diễn biến phức tạp. Khoảng cách giàu - nghèo, phân hóa xã hội ngày càng tăng. Môi trường văn hóa, đạo đức xã hội có mặt xuống cấp rất đáng lo ngại. Bảo vệ chủ quyền Tổ quốc đứng trước nhiều khó khăn, thách thức lớn. Mặt trái của các phương tiện truyền thông hiện đại, nhất là thông tin trên internet, cùng quá trình hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng sẽ tác động lớn đến tư tưởng, tình cảm lớp trẻ và công tác giáo dục thế hệ trẻ.

Trong thời gian tới, công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa, nâng cao lòng yêu nước, tự hào dân tộc cho thế hệ trẻ phải được tiếp tục tăng cường và nâng cao về chất lượng, nhằm góp phần xây dựng thế hệ trẻ Việt Nam giàu lòng yêu nước, tự cường dân tộc, kiên định lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

3. Một số giải pháp chủ yếu bồi dưỡng lý tưởng, đạo đức, lối sống, văn hóa, nâng cao lòng yêu nước, tự hào dân tộc cho thế hệ trẻ

3.1. Giáo dục đạo đức cách mạng, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ

Một là, Các cấp ủy đảng, chính quyền, các đoàn thể nhân dân và toàn xã hội nhận thức đúng, đầy đủ tính cấp bách và tầm quan trọng của công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ.

Giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ là nhiệm vụ chiến lược, lâu dài, quan trọng, đòi hỏi phải có sự quan tâm, đầu tư thích đáng trong giáo dục, trong đó có giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ là đầu tư cho tương lai của đất nước. Đây là nhiệm vụ của toàn Đảng, của các cấp, các ngành, đoàn thể, gia đình và toàn xã hội; tạo điều kiện tối đa cho thế hệ trẻ học tập, lao động, cống hiến, là lực lượng xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, kế tục xứng đáng sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc.

Tích cực tuyên truyền, giáo dục và vận động toàn xã hội thấy được ý nghĩa, vai trò, sự cần thiết của công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ; nhìn nhận đúng thế mạnh, cũng như những hạn chế của giới trẻ Việt Nam, đổi mới nội dung, phương thức giáo dục thế hệ trẻ. Lãnh đạo cấp ủy, tổ chức đảng và chính quyền định kỳ gặp gỡ, đối thoại, nắm bắt tâm tư, tình cảm, định hướng tư tưởng, giải quyết kịp thời nhu cầu, nguyện vọng chính đáng và chăm lo, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của thế hệ trẻ.

Chủ động, kịp thời cung cấp thông tin chính thống về tình hình trong nước và thế giới cho thanh niên. Chú trọng tuyên truyền các phong trào thi đua yêu nước, gương người tốt, việc tốt trên các lĩnh vực của đời sống xã hội. Đấu tranh phòng, chống "diễn biến hòa bình", phản bác các luận điệu, thông tin sai trái; tăng sức đề kháng cho thế hệ trẻ trước sự chống phá của các thế lực thù địch.

Hai là, Xây dựng xã hội văn hóa lành mạnh, tạo điều kiện để thế hệ trẻ học tập, rèn luyện, phấn đấu, trưởng thành.

Xây dựng xã hội văn hóa lành mạnh, tác động tích cực đến tình cảm, nhận thức của thế hệ trẻ. Môi trường văn hoá lành mạnh có vai trò cực kỳ quan trọng đối với đời sống con người, làm cho văn hoá thực sự trở thành nhân tố tích cực thúc đẩy mỗi người hoàn thiện nhân cách. Đại hội lần thứ XII của Đảng đã khẳng định trong thời gian tới phải: Xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, góp phần giáo dục, rèn luyện con người về nhân cách, đạo đức, lối sống; xây dựng văn hóa trong chính trị, kinh tế; làm tốt công tác lãnh đạo, quản lý báo chí, xuất bản; phát triển công nghiệp văn hóa đi đôi với xây dựng, hoàn thiện thị trường dịch vụ và sản phẩm văn hóa; chủ động hội nhập quốc tế về văn hóa, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại…

Ba là, phát huy vai trò, trách nhiệm của tổ chức Đoàn Thanh niên các cấp trong bồi dưỡng lý tưởng cách mạng cho thế hệ trẻ.

Tổ chức đoàn thanh niên là nơi trực tiếp quản lý, giáo dục đoàn viên, thanh niên. Vì vậy, công tác bồi dưỡng lý tưởng cách mạng là một trong những nhiệm vụ hàng đầu. Tổ chức đoàn phải thường xuyên đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp giáo dục, bồi dưỡng lý tưởng cách mạng cho thanh niên gắn chặt với thực hiện Phong trào thi đua “Tuổi trẻ tiên phong trong chuyển đổi số”; vận dụng, ứng dụng công nghệ số trong thực tiễn cuộc sống và nâng cao năng lực số cho thế hệ trẻ.

Tăng cường triển khai cuộc vận động “Mỗi ngày một tin tốt, mỗi tuần một câu chuyện đẹp” trên mạng xã hội; định hướng các giá trị hình mẫu thanh niên của địa phương, đơn vị. Duy trì, tổ chức các mô hình, hoạt động giữ gìn bản sắc văn hóa, tham gia phát triển công nghiệp văn hóa trong thanh niên. Triển khai cuộc vận động “Thanh niên ứng xử văn minh trên mạng xã hội”. Xây dựng các sản phẩm truyền thông về ứng xử văn minh của thế hệ trẻ khi tham gia mạng xã hội. Tổ chức diễn đàn “Xây dựng tình bạn đẹp-nói không với bạo lực học đường” tại các cơ sở giáo dục và đào tạo.

Bốn là, phát huy tính tích cực, tự giác của thế hệ trẻ trong quá trình tự giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa.

Thế hệ trẻ phải tự giác, ý thức được trách nhiệm bản thân và sự cần thiết phải tự tu dưỡng lý tưởng cách mạng, rèn luyện, trau dồi phẩm chất đạo đức, lối sống. Mỗi bạn trẻ cần nêu cao tinh thần tự phê bình đối với chính bản thân nhằm đấu tranh loại bỏ những tư tưởng và hành vi lệch lạc về lý tưởng cách mạng, giữ vững bản lĩnh chính trị, sống có lý tưởng, hoài bão, ước mơ. Mỗi bạn trẻ phải mẫu mực trong giữ gìn và phát huy truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc, tu dưỡng rèn luyện đạo đức, xây dựng lối sống lành mạnh, văn minh trong thời đại mới.

3.2. Nâng cao lòng yêu nước, tự hào dân tộc cho thế hệ trẻ

Một là, thường xuyên đổi mới, nâng cao hiệu quả của công tác giáo dục chính trị, giáo dục ý thức dân tộc, lòng yêu nước, ý chí tự lực tự cường của dân tộc cho tuổi trẻ.

Giáo dục ý thức dân tộc ở Việt Nam hiện nay không chỉ cần bám sát nội dung cốt lõi của giáo dục truyền thống yêu nước, tinh thần tự tôn dân tộc, phù hợp với yêu cầu mới của thời đại.

Cần giáo dục ý thức dân tộc một cách sinh động, sáng tạo, tích cực đổi mới phương thức giáo dục ý thức dân tộc, cần tránh lối giáo dục một chiều, cứng nhắc, nói suông, mà cần cụ thể, thiết thực, sinh động, lồng vào các hoạt động thực tiễn và hòa vào trong cuộc sống. Giáo dục ý thức dân tộc không chỉ thuần túy dựa vào tình cảm thông qua những câu chuyện sâu lắng và xúc động, mà còn phải nhấn mạnh đến lý trí, nghĩa là phải có tư duy, có con số, có tư liệu, dữ liệu, có những điển hình tích cực phù hợp thời đại mới.

Giáo dục ý thức dân tộc cho tuổi trẻ là đối tượng học sinh, sinh viên, trách nhiệm trước hết và lớn nhất thuộc về nhà trường. Muốn vậy, cần tiếp tục đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới chương trình đào tạo, đổi mới cách tiếp cận đối tượng học sinh, sinh viên. Thực hiện quan điểm lấy người học làm trung tâm, phát huy sức sáng tạo và sự nhiệt tình của người học, sử dụng đa dạng các phương pháp dạy học và tương tác để nâng cao hiệu quả của giáo dục ý thức dân tộc. Tăng cường các hoạt động ngoại khóa như: thăm quan di tích văn hóa, bảo tàng lịch sử, đài tưởng niệm liệt sĩ...

Đoàn Thanh niên Cộng sản phải xây dựng hoài bão, khát vọng vươn lên của thế hệ trẻ, cần có giải pháp mới, cách làm mới để khơi dậy lòng yêu nước, tinh thần tự hào dân tộc. Phong trào tình nguyện cũng đã chuyển từ giá trị tinh thần sang tình nguyện theo dự án, có giá trị lâu dài, tình nguyện và sáng tạo là tố chất của thanh niên, là yếu tố giúp phong trào phát triển, thúc đẩy thanh niên hành động bằng hoài bão, ý chí, nghị lực vươn lên.

Hai là, Xây dựng hình ảnh thanh niên Việt Nam thời kỳ mới

Trong Văn kiện Đại hội XIII của Đảng có nhiều nội dung mới, quan trọng về công tác thanh niên được nhấn mạnh, đó là “Nuôi dưỡng hoài bão, khát vọng vươn lên, nêu cao tinh thần trách nhiệm của thanh niên đối với đất nước, với xã hội” với quan điểm phát triển thế hệ trẻ “lành mạnh, toàn diện, hài hòa cả về trí tuệ, thể chất và giá trị thẩm mỹ”; cùng với đó, “chăm lo nuôi dưỡng, giáo dục, bảo vệ thiếu niên, nhi đồng; dành những điều kiện tốt nhất, sự chăm lo chu đáo nhất cho trẻ em - tương lai của đất nước”; sự khẳng định trên đáp ứng được nguyện vọng chính đáng của thế hệ trẻ ngày nay.

Giáo dục lý tưởng cách mạng, lòng yêu nước, nuôi dưỡng hoài bão, khát vọng vươn lên, thúc đẩy phong trào thanh niên tình nguyện, xung kích, sáng tạo, khởi nghiệp trong bối cảnh hiện nay để xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa đáp ứng yêu cầu của cách mạng, góp phần thực hiện mục tiêu, tầm nhìn của Đảng đến năm 2030 và khát vọng đến năm 2045, gắn với hai mốc lịch sử quan trọng của Đảng và của đất nước. Thực hiện Chỉ thị số 42-CT/TW, ngày 24-3-2015, của Ban Bí thư, “Về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ giai đoạn 2015 - 2030”.

Nội dung giáo dục của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh luôn bám sát nhiệm vụ chính trị của đất nước; kịp thời cập nhật tình hình mới; giáo dục thanh niên về chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh; mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội; xây dựng bản lĩnh chính trị vững vàng, tinh thần yêu nước. Giáo dục lòng nhân ái, tính trung thực, trách nhiệm, tinh thần hiếu học, yêu lao động, ý thức công dân, chấp hành pháp luật; trách nhiệm của thế hệ trẻ trong tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, góp phần giữ gìn và phát huy truyền thống, bản sắc văn hóa dân tộc, tiếp thu có chọn lọc tinh hoa văn hóa nhân loại.

Những năm qua, phương thức giáo dục của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh liên tục được đổi mới như: ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại trong giáo dục chính trị và nắm bắt, định hướng tư tưởng thế hệ trẻ. Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh đã xây dựng giá trị hình mẫu thanh niên Việt Nam thời kỳ mới phù hợp với lứa tuổi, trình độ nhận thức, đặc điểm, điều kiện sống, học tập, lao động của thế hệ trẻ. Tăng cường thông tin tích cực, “lấy cái đẹp dẹp cái xấu”; phát hiện, bồi dưỡng, tuyên dương điển hình tiên tiến, người có uy tín để định hướng, giáo dục thế hệ trẻ; sử dụng không gian mạng để giáo dục, đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu đổi mới của hệ thống chính trị, bắt nhịp nhanh với bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và xu hướng biến đổi nhanh chóng của thế hệ trẻ hiện nay.

Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh xây dựng nhiều phong trào: “Thanh niên tình nguyện”, “Tuổi trẻ sáng tạo”, “Tuổi trẻ xung kích bảo vệ Tổ quốc”, “Đồng hành với thanh niên trong học tập”, “Đồng hành với thanh niên khởi nghiệp, lập nghiệp” và “Đồng hành với thanh niên rèn luyện và phát triển kỹ năng trong cuộc sống, nâng cao thể chất, đời sống văn hóa tinh thần”; các phong trào đã phát huy tác dụng tích cực đến thế hệ trẻ hiện nay.

Ba là, kết hợp nhà trường với gia đình và xã hội trong công tác giáo dục lòng yêu nước, tự hào dân tộc cho thế hệ trẻ.

Với vị trí chức năng riêng của mình, mỗi lực lượng, mỗi môi trường đều có vai trò, vị trí quan trọng riêng. Nếu buông lỏng hay xem nhẹ bất kỳ một yếu tố nào sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến quá trình giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên.

Giáo dục gia đình giữ một vị trí đặc biệt đối với sự hình thành và phát triển nhân cách, nhất là giáo dục tính người từ tuổi ấu thơ. Hoạt động giáo dục, bồi dưỡng của gia đình có tác dụng góp phần củng cố những nội dung giáo dục, bồi dưỡng của nhà trường, đặc biệt là đối với nội dung giáo dục, bồi dưỡng lý tưởng cách mạng, lòng yêu quê hương đất nước, đạo lý làm người.

Nhà trường giữ vai trò quan trọng trong giáo dục con người nhưng nhà trường phải gắn liền với thực tế xã hội. Đó là cách thức thiết thực để đưa cá nhân vào xã hội, xã hội hóa giáo dục cá nhân giúp mỗi con người hiểu rõ hơn về thực tiễn cuộc sống, thực tiễn xã hội, lý tưởng cách mạng. Nhà trường phối hợp với các cơ quan, các tổ chức xã hội phát động các phong trào bài trừ, phòng chống các tệ nạn xã hội.

4. Kết luận

Giáo dục lý tưởng cách mạng, lòng yêu nước, nuôi dưỡng hoài bão, khát vọng vươn lên, thúc đẩy phong trào thanh niên tình nguyện, xung kích, sáng tạo, khởi nghiệp trong bối cảnh hiện nay là một trong những giải pháp quan trọng để xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa đáp ứng yêu cầu của cách mạng, góp phần thực hiện mục tiêu, tầm nhìn của Đảng đến năm 2030 và khát vọng 2045 gắn với hai mốc lịch sử quan trọng của Đảng và của đất nước. Là “trường học xã hội chủ nghĩa” của thanh niên, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh nhận thức sâu sắc trách nhiệm của mình trong thực hiện nhiệm vụ quan trọng này để góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh các quan điểm sai trái thù địch trong giai đoạn hiện nay. Nhằm cụ thể hóa những quy định trong Luật Thanh niên năm 2020; tinh thần, quan điểm, định hướng Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng về thanh niên; phù hợp với mục tiêu phát triển bền vững của Liên hợp quốc, các chỉ số phát triển thanh niên toàn cầu và khu vực ASEAN…, ngày 24/7/2021, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 1331/QĐ-TTg ban hành Chiến lược phát triển thanh niên Việt Nam giai đoạn 2021-2030 (Chiến lược), với mục tiêu tổng quát là: Xây dựng thế hệ thanh niên Việt Nam phát triển toàn diện, giàu lòng yêu nước, có ý chí tự cường, tự hào dân tộc; có lý tưởng cách mạng, hoài bão, khát vọng vươn lên xây dựng đất nước; có đạo đức, ý thức công dân, chấp hành pháp luật; có sức khỏe và lối sống lành mạnh; có văn hóa, kiến thức, trình độ học vấn, kỹ năng sống, nghề nghiệp và việc làm; có ý chí lập thân, lập nghiệp, năng động, sáng tạo, làm chủ khoa học, công nghệ. Phát triển nguồn nhân lực trẻ chất lượng cao đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh và bền vững của đất nước và hội nhập quốc tế. Phát huy tinh thần cống hiến, xung kích, tình nguyện và nâng cao trách nhiệm của thanh niên trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Các hoạt động bồi dưỡng lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống, văn hóa, nâng cao lòng yêu nước, tự hào dân tộc cho sinh viên Trường Đại học Sao Đỏ

Hội thảo chuyên đề “Giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống và khơi dậy khát vọng cống hiến cho sinh viên trường Đại học Sao Đỏ”

Sinh viên tham gia tuyên truyền phòng chống tác hại của thuốc lá năm 2022

Sinh viên trường Đại học Sao Đỏ tham gia tuyên truyền luật giao thông đường bộ

Sinh viên tham gia tình nguyện hè 2022