Theo thông báo của Cơ quan Đại diện thương mại Mỹ (USTR) và Bộ Thương mại Mỹ, vòng đàm phán thứ 6 Khuôn khổ Kinh tế Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương vì sự thịnh vượng (IPEF) sẽ diễn ra tại Kuala Lumpur, Malaysia, từ ngày 15 - 24/10 nhằm tiếp tục thảo luận các tiến triển đàm phán trong các trụ cột I (thương mại), trụ cột II (kinh tế sạch), và trụ cột IV (kinh tế công bằng). Đây là phiên đàm phán mang tính quyết định để có thể báo cáo tại Hội nghị thượng đỉnh Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) sẽ được tổ chức vào tháng 11 tại Mỹ sắp tới.

Phiên đàm phán IPEF lần thứ 5 đã được tổ chức tại Bangkok, Thái Lan hồi tháng 9

Đàm phán IPEF do Mỹ khởi xướng theo chương trình thương mại “lấy người lao động làm trung tâm” của chính quyền Tổng thống Joe Biden. USTR Katherine Tai đã giải thích rằng các hiệp định thương mại tự do truyền thống đã làm trầm trọng thêm tình trạng bất bình đẳng và kéo dài một cuộc chạy đua xuống đáy toàn cầu, gây tổn hại cho người lao động trong và ngoài nước. Do đó việc đàm phán IPEF được kỳ vọng sẽ đại diện cho một tầm nhìn mới về thương mại lấy người lao động làm trung tâm. Điều đó sẽ phụ thuộc vào kết quả trong một số lĩnh vực.

Thương mại kỹ thuật số: Các báo cáo chỉ ra rằng văn bản Trụ cột thương mại của IPEF về các vấn đề “thương mại kỹ thuật số” khác nhau đang được thảo luận với nhiều quan điểm khác biệt. Các công ty Big Tech đã lớn tiếng phàn nàn vì họ đang thúc đẩy việc lặp lại các điều khoản “thương mại kỹ thuật số” gây tranh cãi từ các hiệp định trước đó có thể hạn chế quy định ở Mỹ và các quốc gia khác, trong khi các nhà lãnh đạo quốc hội đã nói rõ rằng họ mong đợi Mỹ sẽ thực thi các quy định đó thận trọng. USTR đã nhiều lần giải thích chưa thể trình trước Quốc hội về các vấn đề quan trọng như quyền riêng tư của người tiêu dùng trực tuyến, sự phân biệt đối xử về mặt thuật toán và trách nhiệm giải trình của Big Tech.

Tiêu chuẩn lao động và môi trường: Các nhà lãnh đạo Quốc hội Mỹ đã nói rõ rằng bất kỳ thỏa thuận thương mại mới nào cũng phải xây dựng trên nền tảng do Hiệp định Mỹ - Mexico - Canada (USMCA) đặt ra, nghĩa là các tiêu chuẩn cao về quyền lao động với việc thực thi nhanh chóng và các hình phạt có ý nghĩa đối với các hành vi vi phạm.

Văn bản duy nhất có sẵn cho đến nay, Trụ cột Chuỗi cung ứng của IPEF, do Bộ Thương mại đàm phán, không gần đạt được mục tiêu đó và không có một yêu cầu nào về biến đổi khí hậu hoặc môi trường. Bởi vì Trụ cột Chuỗi cung ứng là một hiệp định mới và không phải là một hiệp định thương mại có các điều khoản ràng buộc, nên có lẽ không có gì ngạc nhiên khi các điều khoản về lao động và môi trường tương đối yếu và không thể thực thi được.

Mặt khác, Trụ cột Thương mại của IPEF dự kiến sẽ bao gồm các điều khoản ràng buộc về thương mại. Để đạt được mô hình thương mại “lấy người lao động làm trung tâm” mà Tổng thống Biden đã hứa hẹn, Trụ cột Thương mại phải bao gồm các quyền lao động thực sự và thực thi môi trường được xây dựng dựa trên các tiêu chuẩn do USMCA đặt ra.

Khoáng sản quan trọng: Những người ủng hộ công nhân, môi trường và người tiêu dùng đã liên tục đưa ra cảnh báo về các hành vi lạm dụng lao động và môi trường được ghi nhận trong chuỗi cung ứng khai thác và chế biến khoáng sản quan trọng, đồng thời phản đối mô hình bóc lột, khai thác gây hại cho một số cộng đồng dễ bị tổn thương nhất và các hệ sinh thái trên toàn thế giới.

Một số quốc gia IPEF, bao gồm Indonesia và Philippines, tiếp tục thúc đẩy “thỏa thuận khoáng sản quan trọng” để đủ điều kiện nhận tín dụng thuế theo Đạo luật Giảm lạm phát (IRA).

Tuy nhiên, Thỏa thuận Khoáng sản Quan trọng Mỹ - Nhật Bản (CMA), được đàm phán nhanh chóng và không có ý kiến đóng góp của quốc hội, chỉ bao gồm những “cam kết” không mang tính ràng buộc đối với nhân quyền mà không có bất kỳ tiêu chuẩn lao động hoặc môi trường ràng buộc hoặc có thể thực thi nào. Và nó cũng áp dụng cho các khoáng sản được khai thác hoặc chế biến trong khu vực tài phán, có thể cho phép các khoáng sản được khai thác trong điều kiện tồi tệ ở các nước thứ ba được xử lý và sau đó đủ điều kiện nhận tín dụng thuế IRA.

Thu hoạch sớm: Những nhà đàm phán thương mại kỳ cựu biết rõ rằng việc vội vàng hoàn tất một hiệp định vào phút cuối có thể dẫn đến những vấn đề quan trọng bị đánh đổi. Việc “thu hoạch sớm” một số chương trong Trụ cột Thương mại mà không có các điều khoản có ý nghĩa về lao động và môi trường sẽ loại bỏ đòn bẩy để Mỹ sử dụng IPEF nhằm giúp nâng cao tiêu chuẩn ở một số quốc gia tham gia có các mô hình lạm dụng lao động và môi trường được ghi nhận. Và nó sẽ gửi đi một thông điệp rằng thay vì là trọng tâm trong cách tiếp cận của Mỹ đối với IPEF như đã tuyên bố ban đầu, lao động và môi trường chỉ là thứ yếu.