Trong khi Trung Quốc đã giảm lượng hàng nhập khẩu từ Nga do tác động của các lệnh trừng phạt quốc tế, xuất khẩu của nước này sang láng giềng phương Bắc lại đạt mức kỷ lục trong tháng 9 năm 2024. Điều này cho thấy, các doanh nghiệp Trung Quốc nhanh chóng lấp đầy khoảng trống mà các công ty phương Tây để lại sau khi rút khỏi Nga.

Theo số liệu từ hải quan Trung Quốc, kim ngạch xuất khẩu sang Nga trong tháng 9 đạt 11,25 tỷ USD, mức cao nhất từ trước đến nay. Tốc độ tăng trưởng xuất khẩu sang Nga đã tăng 16,6% so với cùng kỳ năm ngoái, đánh dấu mức tăng trưởng nhanh nhất trong năm 2024. Tuy nhiên, trong khi xuất khẩu tăng mạnh, nhập khẩu của Trung Quốc từ Nga lại giảm 9,2% so với năm trước, tiếp nối đà giảm từ 1,1% vào tháng 8.

Các lệnh trừng phạt của Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) liên quan đến cuộc chiến ở Ukraine đã làm phức tạp thêm mối quan hệ giữa Moscow và các đối tác quốc tế, ngay cả với Trung Quốc – một quốc gia không tham gia vào các lệnh trừng phạt. Tháng 8 vừa qua, Reuters đưa tin rằng các ngân hàng nhà nước Trung Quốc đã ngừng các giao dịch quy mô lớn với Nga, khiến nhiều khoản thanh toán trị giá hàng tỷ nhân dân tệ bị bỏ lửng.

Kể từ khi xung đột Nga-Ukraine bùng nổ vào tháng 2 năm 2022, Hoa Kỳ và các đồng minh đã áp đặt nhiều biện pháp trừng phạt như đóng băng tài sản ở nước ngoài của Nga và loại các ngân hàng nước này khỏi hệ thống thanh toán quốc tế Swift. Điều này dẫn đến sự chậm trễ trong các giao dịch thanh toán xuyên biên giới.

Bất chấp trừng phạt, xuất khẩu Trung Quốc sang Nga vào tháng 9/2024 lập kỷ lục mới, doanh nghiệp nhanh chóng thay thế vị trí các công ty phương Tây rút lui. (Ảnh minh họa)

Ông Chong Jia-ian, Phó giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Quốc gia Singapore, nhận xét: “Các nhà xuất khẩu Trung Quốc cũng cần được trả tiền. Tôi cho rằng có khả năng sẽ có các hình thức trao đổi hoặc đổi hàng thay thế trong hệ thống tài chính thông thường, có thể thông qua tiền điện tử hoặc các cơ chế khác".

Tại Hội chợ Canton - sự kiện thương mại lớn nhất Trung Quốc, ông Wu Changming, Giám đốc bán hàng của công ty sản xuất thiết bị nhà bếp Zhuhai Kelitong Electronic, chia sẻ rằng, công ty hiện yêu cầu thanh toán trước khi vận chuyển hàng hóa sang Nga để giảm thiểu rủi ro thanh toán. Ông cho biết: “Người mua Nga sẵn sàng đặt hàng với mức lợi nhuận tốt, nhưng chúng tôi vẫn rất thận trọng về những rủi ro thanh toán có thể xảy ra”.

Ivanov, một người mua hàng Nga tại hội chợ, cũng thừa nhận hiện tại phải mất đến ba tháng hoặc lâu hơn để hoàn thành một giao dịch. “Chúng tôi sẵn sàng mua sản phẩm và sẵn sàng trả tiền, nhưng hiện tại hầu hết giao dịch đều phải thông qua bên thứ ba. Tuy vậy, chúng tôi vẫn lạc quan về tương lai”, ông nói.

Trong hội nghị thượng đỉnh BRICS sắp tới, Nga có thể sẽ thúc giục khối các nền kinh tế mới nổi xây dựng một hệ thống thanh toán xuyên biên giới mới. Theo báo cáo của Bloomberg, hệ thống này có thể bao gồm mạng lưới các ngân hàng thương mại hỗ trợ giao dịch bằng tiền tệ địa phương, liên kết trực tiếp giữa các ngân hàng trung ương và tạo ra các trung tâm giao dịch hàng hóa.

Ông Chong Jia-ian cũng cho biết: “Không thể loại trừ khả năng Nga sẽ xây dựng một hệ thống thanh toán mới, nhưng điều đó sẽ cần thời gian để hoàn thiện”.

Quan hệ thương mại giữa Trung Quốc và Nga đã được tăng cường đáng kể trong những năm gần đây, khi cả hai quốc gia đều nỗ lực giảm bớt áp lực địa chính trị từ phương Tây. Năm ngoái, kim ngạch thương mại giữa hai nước đạt kỷ lục 240 tỷ USD, tăng 26,3% so với năm trước đó.

Nga đã chuyển hướng sang nhập khẩu từ Trung Quốc để bù đắp cho sự thiếu hụt nguồn cung từ phương Tây, đặc biệt là trong ngành ô tô. Theo dữ liệu hải quan, ô tô hiện nằm trong danh sách 10 mặt hàng xuất khẩu hàng đầu của Trung Quốc sang Nga trong tám tháng đầu năm nay. Trước khi xung đột diễn ra, các mặt hàng chủ yếu xuất khẩu từ Trung Quốc sang Nga bao gồm giày dép và quần áo có giá trị gia tăng thấp.

Bên cạnh xuất khẩu, Trung Quốc cũng được hưởng lợi từ việc tiếp cận nguồn năng lượng giá rẻ từ Nga. Theo Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Không khí sạch, từ tháng 12 năm 2022 đến tháng 9 năm 2024, Trung Quốc đã mua 45% lượng than và 47% lượng dầu thô xuất khẩu của Nga.

Mặc dù Trung Quốc đang thận trọng hơn trong các giao dịch tài chính với Nga, sự gia tăng thương mại giữa hai nước vẫn phản ánh mối quan hệ ngày càng gắn bó trong bối cảnh thay đổi địa chính trị toàn cầu.