Đoàn Việt Nam do Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân làm Trưởng đoàn tham dự Hội nghị các Bộ trưởng IPEF. Tại cuộc họp, Bộ Thương mại Mỹ thông báo đã hoàn thành ba trong số bốn trụ cột đàm phán. Cuộc họp các Bộ trưởng IPEF được tổ chức bên lề hội nghị thượng đỉnh các nhà lãnh đạo APEC. Bộ Thương mại Mỹ đã dẫn đầu các cuộc đàm phán về các trụ cột bao gồm chuỗi cung ứng, hợp tác về năng lượng sạch để chống tham nhũng và trốn thuế.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân (đứng ở góc ngoài cùng bên phải) chụp ảnh lưu niệm cùng các đại biểu tham dự Hội nghị các Bộ trưởng IPEF.

Các nước thành viên IPEF đã đồng ý về các điều khoản của trụ cột năng lượng sạch, nhằm mục đích tăng cường hợp tác trong các nỗ lực khử carbon và về chương chống tham nhũng, cũng nhằm mục đích hạn chế trốn thuế và giúp các nước xây dựng thể chế và luật pháp mạnh mẽ hơn.

Vào tháng 5 vừa qua, IPEF đã thông báo hoàn thành trụ cột chuỗi cung ứng, trong đó thiết lập hệ thống tư vấn và cảnh báo sớm về sự gián đoạn chuỗi cung ứng do thiên tai và các yếu tố khác. Văn bản của thỏa thuận đã được rà soát pháp lý và hoàn tất vào tháng 9. Trụ cột thứ tư, về thương mại, hy vọng sẽ được công bố hoàn thành đáng kể trong hội nghị thượng đỉnh APEC như một biểu tượng cho sự hội nhập kinh tế sâu sắc hơn của Mỹ với khu vực. Các bộ trưởng đã xác nhận nội dung của các thỏa thuận về hai trong số bốn lĩnh vực thảo luận - “nền kinh tế sạch” và “nền kinh tế công bằng” - dự kiến sẽ được nhất trí cơ bản tại cuộc họp thượng đỉnh APEC.

Trong lĩnh vực kinh tế sạch, các nước tham gia IPEF thông báo rằng họ sẽ thành lập một quỹ để hỗ trợ nỗ lực khử cacbon của các nước mới nổi. Mục đích là nhằm khuyến khích đầu tư của khu vực tư nhân vào các lĩnh vực như hydro. Nhật Bản sẽ đóng góp khoảng 10 triệu USD (khoảng 1,5 tỷ Yên) cho quỹ này. Mỹ và Úc cũng sẽ đóng góp và tổng số tiền dự kiến sẽ ở mức 30 triệu USD.

Trong lĩnh vực kinh tế công bằng, các quốc gia sẽ hợp tác để ngăn chặn tham nhũng và rửa tiền cũng như đảm bảo tính minh bạch về thuế. Trong lĩnh vực “chuỗi cung ứng”, đã đạt được thỏa thuận đáng kể vào tháng 5, các bên tham gia đã ký thỏa thuận chia sẻ chất bán dẫn và các khoáng sản quan trọng. Các cuộc thảo luận sẽ tiếp tục trong lĩnh vực “thương mại”, lĩnh vực chưa đạt được thỏa thuận vào thời điểm này.

Tại hội nghị lần này, 14 thành viên của IPEF đã chính thức ký một thỏa thuận phục hồi chuỗi cung ứng, dự báo sẽ mang lại những lợi ích như khả năng dịch chuyển trung tâm sản xuất trong các lĩnh vực quan trọng và giảm thiểu rủi ro gián đoạn kinh tế từ nguồn cung cú sốc dây chuyền. Thỏa thuận được ký kết tại San Francisco được kỳ vọng sẽ giúp các nước thành viên giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc. Đại dịch Covid-19 đã làm gián đoạn nghiêm trọng chuỗi cung ứng toàn cầu, vì hầu hết các quốc gia đều phụ thuộc vào Trung Quốc về nhiều sản phẩm khác nhau, bao gồm cả nguyên liệu thô dược phẩm.

Các Bộ trưởng IPEF nhận định đây là thỏa thuận quốc tế đầu tiên sẽ củng cố và tăng cường sức mạnh các chuỗi cung ứng toàn cầu và thúc đẩy khả năng thích ứng, ổn định và bền vững. Các thành viên IPEF đã kết thúc các cuộc đàm phán về thỏa thuận này, một trong bốn trụ cột của IPEF, vào ngày 27/5 năm nay tại Detroit. Các lợi ích khác của hiệp định bao gồm đa dạng hóa chuỗi cung ứng, huy động đầu tư, hội nhập sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu, hỗ trợ các MSME và tạo ra một hệ sinh thái thương mại khu vực liền mạch, tạo điều kiện thuận lợi cho dòng sản phẩm xuất nhập khẩu.

IPEF được Mỹ và các nước đối tác khác trong khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương cùng khởi động vào ngày 23/5 năm ngoái tại Tokyo. Khuôn khổ này được cấu trúc xoay quanh bốn trụ cột liên quan đến thương mại, chuỗi cung ứng, nền kinh tế sạch và nền kinh tế công bằng (các vấn đề như thuế và chống tham nhũng). Úc, Brunei Darussalam, Fiji, Ấn Độ, Indonesia, Nhật Bản, Hàn Quốc, Malaysia, New Zealand, Philippines, Singapore, Thái Lan, Mỹ và Việt Nam là thành viên của khối. Thỏa thuận sẽ có hiệu lực sau khi bất kỳ quốc gia nào trong số năm quốc gia thành viên thực hiện thỏa thuận.

Theo thỏa thuận chuỗi cung ứng, các đối tác của IPEF tìm cách cung cấp một khuôn khổ để xây dựng sự hiểu biết chung của họ về những rủi ro đáng kể trong chuỗi cung ứng; cải thiện sự phối hợp trong khủng hoảng và ứng phó với sự gián đoạn của chuỗi cung ứng; tạo điều kiện hợp tác, huy động đầu tư, thúc đẩy minh bạch pháp lý trong các lĩnh vực và hàng hóa quan trọng đối với an ninh quốc gia, sức khỏe và an toàn công cộng. Các lĩnh vực quan trọng sẽ được các nước thành viên xác định.

Để thực hiện và giám sát thỏa thuận, các nước thống nhất sẽ thành lập Hội đồng chuỗi cung ứng IPEF. Hội đồng sẽ họp hàng năm và tất cả các thành viên sẽ phải báo cáo về tiến độ thực hiện thỏa thuận. Ngoài hội đồng, khối sẽ thành lập Mạng lưới ứng phó khủng hoảng chuỗi cung ứng IPEF và Ban cố vấn quyền lao động IPEF. Mạng lưới sẽ giải quyết các vấn đề khẩn cấp và giúp các đối tác tìm kiếm sự hỗ trợ khi chuỗi cung ứng bị gián đoạn, đồng thời tạo điều kiện chia sẻ và cộng tác thông tin giữa các đối tác IPEF trong thời kỳ khủng hoảng, cho phép phản ứng nhanh hơn và hiệu quả hơn nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực đến nền kinh tế của họ. Ban cố vấn sẽ giúp các thành viên thúc đẩy quyền lao động trong chuỗi cung ứng của họ.