Ngày 24-25/7, tại cuộc họp của Đại hội đồng WTO, Đại sứ Athaliah Lesiba Molokomme của Botswana, Chủ tịch Đại hội đồng WTO, đã phác thảo những cột mốc, nơi các thành viên sẽ cần phản ánh và xác định các chủ đề cần giải quyết để đảm bảo vấn đề cải cách WTO được giải quyết thành công tại Hội nghị Bộ trưởng lần thứ 13 của WTO (MC13) vào tháng 2 năm tới.

Trong lộ trình đưa ra, Đại sứ Molokomme lưu ý rằng, bước đầu tiên trong số các trạm này là cuộc họp của Ủy ban Đàm phán thương mại (TNC) được tổ chức vào ngày 20/7 vừa qua, khi Tổng giám đốc Ngozi Okonjo-Iweala vạch ra công việc trước khi dẫn đến một cuộc họp quan trọng của các quan chức cấp cao tại Geneva về 23-24/10 để chuẩn bị cho MC13, và họp Đại hội đồng 24-25/7.

Chủ tịch Đại hội đồng WTO đã lưu ý rằng tại cuộc họp TNC, WTO đã phản ánh tình trạng đa khủng hoảng đang diễn ra trên toàn cầu và những thách thức mà chính WTO phải đối mặt, bao gồm cả việc giải quyết tranh chấp, đòi hỏi phải cải cách WTO thực sự. Đây là lý do tại sao một số ý kiến cho rằng MC13 cần phải là một hội nghị Bộ trưởng “cải cách thực sự”.

Bước thứ hai sẽ là một cuộc họp không chính thức về cải cách WTO dự kiến diễn ra vào ngày 25-26/9, theo yêu cầu của Nhóm châu Phi và Liên minh châu Âu, trọng tâm sẽ là chính sách thương mại và công nghiệp. Ở bước này, tùy thuộc vào những đề xuất khác, có thể bao gồm các điểm khác như tập trung vào thương mại và khí hậu cũng như thương mại và hòa nhập vào đầu tháng 10.

Bước thứ ba sẽ là cuộc họp không chính thức chung của các Trưởng đoàn vào ngày 10/10 để hoàn thiện công tác chuẩn bị cho cuộc họp các quan chức cấp cao. Sau cuộc họp của các Trưởng đoàn này, Chủ tịch Đại hội đồng và Tổng giám đốc WTO sẽ gửi thư cho các quan chức cấp cao thông báo về thể thức cho cuộc họp và những gì sẽ được mong đợi.

Bước thứ tư sẽ là cuộc họp của các quan chức cấp cao, nơi mà thành viên cần phải: đưa ra quyết định về các vấn đề có thể chín muồi để thu hoạch; ghi nhận những tiến bộ đã đạt được, kể cả về cải cách; tán thành các mục tiêu lộ trình và phạm vi, thiết lập cấu trúc cho các quyết định tại MC13 và cấu trúc một tài liệu kết quả phản ánh một WTO đang cải cách; thảo luận về các vấn đề toàn cầu cấp bách; và đưa ra hướng dẫn chính trị về con đường phía trước và các giải pháp khả thi cho các vấn đề cụ thể.

Bước thứ năm sẽ là các cuộc họp của TNC và Đại hội đồng vào tháng 11, nơi các thành viên sẽ tìm cách xây dựng tiến trình tại cuộc họp của các quan chức cấp cao và đưa ra các vấn đề khi nhận được định hướng chính trị.

Bước thứ sáu sẽ là cuộc họp giữa tháng 12 của Đại Hội đồng sẽ là thời điểm bắt đầu kết tinh các kết quả và vấn đề sẽ được trình lên các bộ trưởng tại MC13.

Bước thứ bảy và cũng là bước cuối cùng sẽ là MC13 tại Abu Dhabi vào ngày 26-29/2/2024. Một số thành viên đã đề xuất tổ chức cuộc họp quan chức cấp cao thứ hai ngay trước MC13 để giải quyết các vấn đề còn tồn tại và đảm bảo các bộ trưởng có thể đưa ra các giải pháp phù hợp.

Chủ tịch Đại hội đồng WTO nhấn mạnh lộ trình này không phải là cố định mà một số mốc khác có thể được thiết lập nếu cần thiết. Lộ trình ở đó để đảm bảo rằng các cuộc thảo luận của WTO từ đầu đến MC13 có định hướng và mục đích và được nhắm mục tiêu hướng tới việc tạo điều kiện cho sự tham gia của các bộ trưởng một cách hiệu quả và có ý nghĩa tại Abu Dhabi.

Liên quan đến các lĩnh vực cải cách khác, Đại hội đồng WTO lưu ý rằng cải cách giải quyết tranh chấp tiếp tục là ưu tiên hàng đầu và các cuộc thảo luận không chính thức đang được tiếp tục giữa các thành viên. Về các khía cạnh phát triển của cải cách WTO, công việc đang được tiếp tục trong Ủy ban Thương mại và Phát triển của WTO…

Tại cuộc họp Đại hội đồng, tám đề xuất cải cách đã được đưa ra. Trong các cuộc thảo luận sau đó, hơn 50 thành viên đã bình luận về các đề xuất và nêu bật các ưu tiên của họ trong chương trình cải cách. Các thành viên WTO đã đồng ý tại Hội nghị Bộ trưởng lần thứ 12 vào tháng 6/2022 nhằm hướng tới cải cách WTO với mục đích cải thiện tất cả các chức năng của tổ chức này. WTO đồng ý công việc sẽ giải quyết lợi ích của tất cả các thành viên, bao gồm cả các vấn đề phát triển. Đại Hội đồng và các cơ quan trực thuộc đã được giao nhiệm vụ tiến hành công việc, rà soát tiến độ và xem xét các quyết định, khi phù hợp, để đệ trình lên MC13.